موقعیت و اقتصاد کلان گاز ایران نیاز به دگرگونی دارد

یک کارشناس انرژی تأکید کرد: موقعیت نامطلوب صنعت گاز ایران در بعد خارجی از جمله چالش های بسیار مهمی است که در حوزه اقتصاد کلان باید به آن نگاهی ویژه داشت.

علی حتمی، کارشناس انرژی در گفت وگو با تسنیم اظهار داشت: به طور کلی فعالیت های صنعت گاز ایران در دو محیط داخلی و خارجی انجام می شود و شرایط تاثیر گذار بر صنعت گاز کشور شامل دو مولفه کلان می شود.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه “در بخش نخست، مولفه هایی هستند که به طور مستقیم و از درون بر صنعت گاز کشور تأثیر دارند و در بخش دوم نیز مولفه هایی که در سطح کلان و از بیرون بر صنعت گاز کشور اثر می گذارند”، گفت: مولفه های داخلی یا درونی، عواملی هستند که در درون صنعت گاز کشور وجود داشته و تحت کنترل آن بوده و مولفه های خارجی یا بیرونی نیز عواملی هستند که خارج از کنترل صنعت گاز کشور است، از اینرو به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر عملکرد آن تاثیر می گذارند.

وی افزود: وجود ذخایر گازی فراوان در کشورهای منطقه و برنامه ریزی آینده این کشورها برای دستیابی به بازارهای صادراتی، اعمال تحریم و فشارهای بین المللی توسط قدرت های غربی، عدم دسترسی به فناوری های برتر و فاصله قابل توجه با کشورهای پیش رو در این زمینه به خصوص در زمینه صادرات LNG، موانع انتقال انرژی خزر از ایران به بازارهای جهانی و صادرات ناچیز گاز طبیعی و داشتن رتبه نامناسب صادرات گاز جهان از جمله مواردی است که صنعت گاز ایران را تهدید می کند.

حتمی خاطرنشان کرد: در حوزه اقتصاد کلان، برای محقق شدن سه ساختار اساسی شامل “هاب گازی، دیپلماسی گاز و صادرات – واردات گاز” باید با برنامه ریزی و مدیریت زمان ودر نظر گرفتن منابع مورد نیاز موجود، اولویت بندی بر مبنای عرضه و تقاضا صورت پذیرد.

وی ادامه داد: صادرات و واردات گاز جهت تأمین منابع مصرفی مورد نیاز امری ضروری است که باید در یک بازه زمانی با متدولوژی مدلهای تجارت و مشتری مداری بازار هدف، در مباحث صادرات و واردات مورد بررسی قرار گیرد، که این امر در یک برنامه مدون محقق می شود که سرآغاز آن یک دیپلماسی و برقراری روابط بین المللی جهت تأمین ارزش افزوده تجارت برای کشور است.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: تلفیق در امر صادرات – واردات و دیپلماسی گازی، ترکیب برنامه کوتاه مدت و میان مدت طی یک فرآیند برنامه ریزی عملیاتی است؛ در پایان با در نظر گرفتن همه شرایط از جمله موقعیت ژئوپولتیک کشورهای همسایه در یک نگاه و برنامه ریزی بلند مدت به نتیجه هاب گازی میرسیم.

وی افزود: اقتصاد کلان گازی (واردات / صادرات) با اقتصاد خرد گازی (مصرف داخلی/گازرسانی) ارتباط مستقیم دارد و زنجیره تأمین همدیگر بوده؛ یعنی شبکه ای پیچیده و پویا از عرضه و تقاضا است.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه “موقعیت و اقتصاد کلان گاز ایران نیاز به دگرگونی دارد”، گفت: موقعیت نامطلوب صنعت گاز ایران در بعد خارجی از جمله چالش های بسیار مهمی است که در حوزه اقتصاد کلان باید به آن نگاهی ویژه داشت.

حتمی با اشاره به مبحث اقتصاد کلان شامل هاب گازی، دیپلماسی گازی و صادرات گاز، گفت: امکان ایجاد هاب گازی در کشورهای تولید کننده و یا کشورهایی که به لحاظ ذخایر می توانند صادر کننده گاز باشند و از نظر موقعیت جغرافیایی در مسیر صادرات یا ترانزیت گاز قرار دارند وجود دارد؛ از این رو ایران نیز به دلیل داشتن بزرگترین ذخایر گازی، مجهز ترین خطوط لوله انتقال گاز در بین کشورهای منطقه، موقعیت جغرافیایی ممتاز در منطقه (قرارگیری در مسیر ترانزیت) می تواند گاز را از شمالی ترین به جنوبی ترین و از غربی ترین به شرقی ترین مکان در منطقه انتقال دهد.

وی ادامه داد: با ایجاد هاب گازی، شرایط برای دستیابی به مزایای آن به ویژه تبدیل شدن به قیمت گذار گاز در منطقه ایجاد می شود و تبدیل ایران به هاب گازی منطقه جدا از مسائل و مشکلات سیاسی و امنیتی نیاز به زیر ساخت های سخت افزاری در کشور دارد.

این کارشناس انرژی اظهار کرد: مبنای طراحی خطوط لوله در سالهای گذشته غیر از دهه اخیر بیشتر برای تامین گاز داخل کشور بوده است اما در دهه اخیر با توجه به تغییر نگاه ها و قوانینی که در مجلس تصویب شد، پیش بینی اینکه ایران بتواند سهم بیشتری از تجارت جهانی گاز داشته باشد، لحاظ شده است.

وی افزود: شرایط ایجاب می کند که در وهله اول به سمت ایجاد یک هاب منطقه ای حرکت کنیم و طراحی ها به سمتی برود که تجارت گاز خود را افزایش دهیم.

حتمی با بیان اینکه “ایجاد هاب گازی و ظهور و توسعه بازارهای تک محموله با قیمت ثابت در دوره زمانی کوتاه مدت می تواند به عنوان یک ابزار مدیریت ریسک عمل کرده و تسهیلاتی در خریدهای کوتاه مدت وثبت خدمات ذخیره سازی و انتقال ایجاد کند”، گفت: اگر ایران بتواند به مرکز تجارت گاز تبدیل شود؛ حداقل می تواند تعیین کننده قیمت های گاز در سطح منطقه باشد؛ ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی بی نظیر خود و قابلیت افزایش تولید و صادرات گاز می تواند در آینده نقش مهمی در بازار گاز داشته باشد.

وی ادامه داد: ایران می تواند به هاب گازی در منطقه تبدیل شود و علاوه بر منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی به عنوان مرجعی برای قیمت گذاری در منطقه نیز تبدیل شده و قویترین جایگاه انرژی گاز در منطقه شود.