نبرد برای بقا!

سهیلا روزبان

خبری از حال و هوای نوروزی در بازارهای امین حضور و خیابان جمهوری نیست. رکود سنگینی در بازار لوازم خانگی حاکم شده و مردم کمتر تن به خرید کالاهای نو می دهند.

فعالین بازار می گویند که  رکود حاکم بر بازار  طی ۴۰ سال گذشته بی سابقه است و کمتر کسی تن به تعویض لوازم خانگی خود می دهد و  مردم تنها در صورت اجبار سراغ این بازار می آیند.  با این وجود علیرضا دانیالی رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی نگران  بدتر شدن وضعیت صنعت در سال آینده بوده و می گوید که ۱۴۰۴ سال سخت تری برای لوازم خانگی خواهد بود.

چرا که  از یک سو رکود سنگینی در بازار حاکم شده و از سوی دیگر تامین ارز کشور با چالش مواجه شده و احتمال تشدید تحریم ها هم بر شدت نگرانی افزوده  است.

او با بیان اینکه صنعت لوازم خانگی با یک نامعادله مواجه شده است، افزود: قیمت تمام شده تولید مدام در حال افزایش است اما از سوی دیگر بازار هم کشش رشد بیشتر قیمت ها ندارد. تولید کنندگان ناچارند مدام از حاشیه سود خود بکاهند. در حال حاضر سود تولید در کشور حتی از نرخ سود بانکی هم کمتر است. در چنین شرایطی بسیاری از تولید کنندگان دست از تولید کشیده و وارد بازارهای دیگر می شوند.

رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی گریزی هم به مشکلات موجود در اقتصاد زد و گفت: در شرایط فعلی کسی به فکر توسعه نبوده و واحدهای صنعتی و تولید تنها برای بقا می جنگند.

ما هیچ دخل و نقشی در سیاست های ترامپ نداریم. نه حقی در انتخاب او داشته و نه قدرتی برای عزل او داریم . ما باید به مسئولیت های خود بپردازیم

او همچنین در گفتگوی خود با عصر اقتصاد به بررسی دقیق چالش های این صنعت و انتظارات موجود در دولت چهاردهم پرداخت. متن کامل گفتگوی علیرضا دانیالی رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی را در ادامه می خوانید:

سال ۱۴۰۳ چگونه بر فعالین صنعت لوازم خانگی گذشت؟

سخت؛ خیلی سخت. قیمت تولید به دلایل متعددی همچون رشد قیمت دلار  مدام در حال افزایش بود. از سوی دیگر تامین ارز هم به درستی صورت نمی گرفت. با این وجود تصور من این است که سال ۱۴۰۴ از امسال هم سخت تر خواهد بود.

نوسانات قیمت ارز تا چه اندازه قیمت تمام شده تولید را در کشور افزایش داده است؟

دلار نیمایی از حدود ۴۰ تومان به حدود ۷۰ تومان افزایش یافت. جدای از رشد حدود ۸۰ درصدی در بهای دلار، قطعی های برق و گاز هزینه مضاعفی را به واحدهای تولیدی تحمیل کرده است. اما مشکلات به همین موارد ختم نشده و  تولیدکنندگان داخلی در برخی موارد حتی مواد اولیه را حتی بالاتر از قیمت های جهانی خریداری می کنند.

به عنوان مثال بخشی از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت در بورس‌کالا عرضه می‌شود؛ اما به دلیل وجود رانت در بورس‌کالا، قیمت مواد اولیه در داخل کشور بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی است. در واقع ما در ۱۴۰۳ با پکیج کاملی از مشکلات مواجه بودیم که هر کدام از آنها به تنهایی برای زمین زدن تولید کافی است. جالب است که در چنین شرایطی صحبت از دستیابی به رشد ۸ درصدی اقتصاد هم می کنیم. آیا واقعا ممکن است؟!

به طور قطع متناسب با رشد هزینه ها، قیمت اجناس هم روند صعودی به خود گرفته است. آیا بازار کشش این حجم از افزایش قیمت ها را دارد؟

این همان نامعادله ای است که متاسفانه در صنعت لوازم خانگی رخ داده است. از یک سو امکان عرضه و تولید محصول با قیمت های قبلی وجود ندارد و از سوی دیگر به دلیل افت توان مالی خانوارها، بازار کشش رشد قیمت ها را ندارد. آمارهای موجود نشان می دهد که در حال حاضر ما در بین ۱۰کشور دنیا با بیشترین تورم قرار داریم و درآمد سرانه ما به‌شدت در حال سقوط است. به همین دلیل قدرت خرید مردم هر روز کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر در طول سال‌های اخیر بازار با رکود مواجه شده و همین مسئله موانع متعددی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده و عرضه و تقاضا را تا حدودی دچار مشکل کرده است.

در این میان سیاست ها و شرایط بد اقتصادی هم باعث شده که قیمت کالاهای داخلی به کالاهای خارجی نزدیک شود. این مسئله بر رقابت‌پذیری کالاهای داخلی تاثیر منفی دارد. مشتری اگر به دنبال خدمات پس از فروش کالایی نباشد، ترجیح می‌دهد با مابه‌التفاوت بسیار کم، نمونه خارجی یک کالا را تهیه کند.

با وجود اینکه کالاهای موجود در بازار همگی قاچاق هستند و خدمات بعد از فروشی ندارند اما مشتری برندهای پرطرفدار و بسیار معروف خارجی را به نمونه‌های داخلی ترجیح می‌دهد.

در چنین شرایطی تولید کنندگان ناچارند مدام از حاشیه سود خود بکاهند. در حال حاضر سود تولید در کشور حتی از نرخ سود بانکی هم کمتر است. در چنین شرایطی بدیهی است که بسیاری از تولید کنندگان دست از تولید کشیده و وارد بازارهای دیگر می شوند. در مجموع می توانم بگویم که صنعت لوازم خانگی امروز در وضعیت نگران کننده ای قرار دارد.

خواسته شما از دولت چهاردهم در سال ۱۴۰۴ چیست؟

تولید در حال ورود به شرایط بحرانی تر است. دولت در شرایط فعلی باید از طریق سیاست گذاری های مناسب از فشار تحریم های خارجی و حتی داخلی کم کند. البته بخشی از مشکلات فعالین صنعتی حاصل تحریم های خارجی نبوده و ناشی از بروکراسی ها و قوانین دست و پا گیر و ضد تولید داخلی است.

متاسفانه شرایط کشور به گونه ای رقم خورده که واحدهای صنعتی و تولید رشد و توسعه را فراموش کرده و تنها برای بقا می جنگند. بهترین شکل از حمایت که می‌توان در حال حاضر توصیه کرد این است که در ابتدا تحریم‌ها رفع شوند زیرا تحریم‌ها کمر اقتصاد ایران را شکسته و امکان تبادل ارز، تکنولوژی و فناوری پشت درهای بسته از تولیدکنندگان سلب شده است.

به جز این، به نظر می‌رسد قواعد دستوری باید رفع شود. در واقع بهترین حمایت سیاست‌گذار دولتی برای تولیدکننده‌ها این است که قوانین و قواعد دستوری که دست‌وپاگیر هستند را از جلو پای آن‌ها بردارند و این موانع رفع شوند. به نظر می‌رسد دست‌وپاگیر بودن مداخله دولتی منجر به فساد و ناکارآمدی است. بسیاری از صنعت‌گران همواره تاکید می‌کنند که اصلاً لازم ندارند دولت دست آن‌ها را بگیرد و به آن‌ها کمک کند؛ همین که این نهاد بزرگ، جلوی پای آنان موانع ایجاد نکند و به اصطلاح پای آن‌ها را نبندد، برای توسعه و رشد کافی است.

از طرفی دولت باید از اقتصاد نفتی فاصله بگیرد و امکانات کشور به چرخه تولید بازگرداند تا مسیر رشد اقتصادی و رفاه معیشتی مردم هموار شود. دخالت دولت در امر تولید مغایر تحقق این اهداف است.

تشدید تحریم ها چه تاثیری بر صنعت لوازم خانگی در سال آینده خواهد گذاشت؟

ما هیچ دخل و نقشی در سیاست های ترامپ نداریم. نه حقی در انتخاب او داشته و نه قدرتی برای عزل او داریم . ما باید به مسئولیت های خود بپردازیم. ما آقای پزشکیان را برای ریاست جمهوری کشور انتخاب کرده و به نوعی از او هم انتظار داریم که برای بهبود وضعیت تولید اقدام کند. آقای رییس جمهوری باید نسبت به وضعیت پیش آمده در داخل پاسخگو بوده و مشکلات رشد اقتصادی را حل فصل کند.

در چه شرایطی می توان به دستیابی به رشد اقتصادی ۸ درصدی امیدوار بود؟ با توجه به شرایط حاکم بر کشور چنین هدف گذاری بیشتر شبیه یه رویا پردازی نیست؟

رسیدن به چنین رشدی الزاماتی دارد که نخستین و به عبارت دیگر مهم ترین آنها ارتباط با دنیاست. ما زمانی برای از دست دادن نداریم و باید هر چه سریع تر FATF  را به تصویب برسانیم. خیلی از تابلوهایی که درباره ارتباط مالی جهانی ساختیم باید برطرف شود.

لوازم خانگی کم بازده یکی از متهم های اصلی بحران انرژی در کشور است. چرا با وجود شرایط حاکم بر کشور همچنان تولید محصولات با بهره وری پایین ادامه داشته و تولیدکنندگان تلاشی برای تولید محصولات کم مصرف نمی کنند؟

ما باید به دانش فنی  و مواد و تجهیزات روز دنیا دسترسی داشته باشیم که محصولات به روز  با بهره وری بالا هم تولید کنیم. البته تا جایی که ممکن بوده این اقدامات در صنعت لوازم خانگی صورت گرفته اما بیشتر از این اگر می خواهیم صنعتی توسعه پیدا کند باید به دنبال ارتباط با دنیا باشیم. اینها بخشی از واقعیت های اقتصادی کشور ماست که متاسفانه کمتر بدان اشاره می شود.

همانطور که خود شما هم می دانید محصولاتی همچون بخاری که اهمیت زیادی در کاهش مصرف انرژی دارند. آیا تولید کنندگان این محصول قادر به تولید محصولات مطابق با استانداردهای روز دنیا هستند؟

تعدادی از تولید کنندگان ما همین حالا قادر به تولید بخاری ها با گرید مصرف A هم هستند. اما از آنجایی که که قیمت تمام شده تولید این محصولات بالاست، فروش آنها دچار مشکل می شود. جالب است که بدانید قیمت یک بخاری راندمان بالا چیزی حدود ۲۰ میلیون تومان است. وقتی قیمت انرژی بخش خانگی تا این اندازه پایین و به نوعی مجانی است مردم سراغ خرید محصولات با بازدهی بالا که قیمت های بالایی هم دارند، نمی روند.

نامعادله ای در صنعت لوازم خانگی رخ داده است؛ از یک سو امکان عرضه و تولید محصول با قیمت های قبلی وجود ندارد و از سوی دیگر به دلیل افت توان مالی خانوارها، بازار کشش رشد قیمت ها را ندارد

نمی توان مشکلات اقتصاد و تولید را جز به جز حل کرد باید به دنبال حل مشکلات به صورت سیستمی و یکپارچه باشیم. دولت اگر می تواند بخش صنعت به سمت تولید محصولات روز دنیا برود ، مردم هم در مصرف انرژی صرفه جویی کنند، ابتدا باید اقتصاد انرژی را اصلاح کند.

بسیاری از مردم و فعالان بازار و کارشناسان اقتصادی خواهان آزادسازی واردات لوازم خانگی هستند. به باور آنها با آزاد شدن واردات تولیدکنندگان داخلی هم ناچار به تولید محصولات با کیفیت بالا هستند. آیا زمان آن نرسیده که انحصار موجود در این صنعت از بین برود ؟

ما هم دنبال آزادسازی اقتصادی و سهولت کسب و کار  و افزایش رشد اقتصادی و دولت کارآمد هستیم . به عبارتی می توانم بگویم که این موارد پیش شرط های آزادسازی واردات است. اما متاسفانه شاهد هستیم که دولت به هیچ کدام از وظایف خود عمل نمی کند اما مدام صحبت از رفع انحصار می زند.

به عنوان مثال ارز اختصاص داده شده به صنعت لوازم خانگی در امسال ۶۰  سهمیه تعیین شده هم نبوده است. حتی این اندک سهمیه هم در موعد مقرر  پرداخت نشده و در برخی موارد تولید کنندگان حدود ۱۰۰ روز در صف دریافت ارز قرار می گرفتند. به نظر من در حال حاضر صنعت لوازم خانگی بیش از اینکه به واردات نیاز داشته باشد، به رایزنی و ایجاد بازار‌های صادراتی وسیع نیاز دارد.

اما متاسفانه این روزها کمتر کسی از توسعه بازارهای صادراتی سخن می گوید و بیشتر مسئولین و نمایندگان مجلس به دنبال باز کردن درهای واردات هستند. فراموش نکنید که طبق سند چشم انداز ۲۰ ساله قرار بود که ما در سال  ۱۴۰۴ اقتصاد اول منطقه باشیم.

اما حالا نه تنها به هدف خود نزدیک نشده ایم بلکه از آن دور شده و قدرت اقتصادی ما به نوعی کاهش هم یافته است. تولید ناخالص داخلی عربستان امروز حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار است در حالیکه تولید ناخالص داخلی ما حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است. اگر همین حالا فکری کنیم شرایط حتی بدتر هم خواهد شد.