تازه ترین گزارش اوپک در ماه آوریل (اسفند – فروردین) نشان می‌دهد که استخراج نفت ایران از رقم دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه گذشته است؛ آماری که با جریان داشتن مذاکرات وین پیش‌بینی‌ها برای صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت ایران را تقویت کرده و باعث شده تا عربستان سعودی دست به کار شود و تلاش کند برای ملتهب کردن بازار دست به نفت‌هراسی از ورود ایران به بازار بزند.
تلاش برای مضطرب کردن بازار هشداری است که رئیس دفتر مرکز مطالعات انرژی وین مطرح کرده است. فریدون برکشلی که در این باره با ایلنا مصاحبه کرده است، واکنش بازار نسبت به مذاکرات وین و احتمال بازگشت جمهوری اسلامی ایران به بازار نفت را مثبت ارزیابی کرده با این حال گفته است در این مقطع بازار با اضطراب نتایج را ارزیابی کرده است.
او البته در ادامه گفت: در واقع بیشتر تحلیلگران، میزان حضور نفت ایران در بازار را بین ۹۰۰ هزار تا ۱ میلیون بشکه در روز ارزیابی می‌کنند. علت اضطراب بازار، ساختار و سازوکار صادرات نفت‌خام ایران است. بخش عمده صادرات ایران کماکان در بازار موسوم به خاکستری صادر می‌شود، اما ناظران بازار مطمئن هستند که ایران همین حالا هم تقریبا دو برابر ژانویه سال جاری نفت‌خام وارد بازار کرده است.
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین درباره واکنش کشورهای تولیدکننده به بازگشت دوباره نفت ایران تصریح کرد: این موضوع مهمی است. در واقع در اجلاس مجازی اول آوریل اوپک‌پلاس، بازگشت نفت ایران به بازار، موضوع اصلی و سوال کلیدی تحلیلگران و دست‌اندرکاران بازار بود.
وزیر نفت عربستان، بارها در این‌باره سوال شد و هر بار هم از پاسخ مشخص پرهیز کرد. محمد بن عبدالعزیز گفت که اطلاعات رسمی از ورود ایران به بازار در دسترس نیست؛ ایرانی‌ها، چیزی نمی‌گویند، چین هم که ظاهرا مقصد بیشتر صادرات ایران تلقی می‌شود، ساکت است؛ بنابراین اوپک‌پلاس نمی‌تواند بر اساس فرضیات و حدس و گمان در مورد بازگشت ایران و یا حضور کنونی نفت ایران در بازار نظری بدهد و یا تصمیمی اتخاذ کند. وزیر نفت عربستان گفته که هرگاه ایران به بازار برگشت، اوپک‌پلاس تصمیم خواهد گرفت. این تلاش وزیر نفت عربستان، برای حاشیه‌ای کردن بحث بازگشت ایران به بازار، در واقع به التهاب بیشتر دامن زد.
حرف راست را باید از بازار شنید
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین درباره واکنش کشورهایی مثل، روسیه، عربستان و عراق نیز گفت: بازار غالبا می‌تواند برای مقاطعی سیاسی باشد، اما در نهایت بازار تصمیم می‌گیرد، در حقیقت، حرف راست را باید از بازار شنید. بازار است که باید قیمت را بپذیرد و برای بشکه‌ها پرداخت کند.
بورس‌ها تصمیم‌گیر و تصمیم‌سازند. امارات متحده عربی هم، بر همین مبنا مرکز بورس فجیره را راه‌اندازی کرد. هرچند ایران اولین کشوری بود که برای راه‌اندازی بورس بین‌المللی نفت اقدام کرد، اما موفق نشد. البته نفت سبک ایران با اورال روسیه و نفت سبک بصره رقابت دارد. اما نفت سنگین ایران برای پالایشگاه‌های آسیایی، خصوصا هندوستان و چین، مهم است. در هر حال جدالی است که ایران باید در آن ورود کند و برای بازپس‌گیری سهم خود، بجنگد.
برکشلی درباره اشباع بازار نیز گفت: نفت زیادی در بازار موجود است. تصمیم عربستان مبنی بر افزایش مرحله‌ای یک میلیون بشکه در روز در اجلاس اول آوریل، بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. قیمت‌ها از خط ۷۰ دلار در هر بشکه، فاصله گرفتند. بازار جهانی نفت، به شدت نسبت به تقاضا، حساس است. هر خبر خوب یا بدی در طرف تقاضا بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: در این حال تحولات طرف تقاضا هم تابعی از شرایط ویروس کرونا قرار دارد. هر خبر مثبتی که نشان از موفقیت در مهار ویروس داشته باشد، به معنای بازگشت اقتصاد جهان به شرایط عادی و در نتیجه تقویت تقاضاست. بنابراین بازار در انتظار نتایج بهبود تقاضای جهانی است. تولید بر تقاضا فزونی دارد. اما بازار چندان به ساختارها اعتماد ندارد. عوامل فراساختاری در حال شکل‌گیری و فضاسازی هستند. روابط امریکا و چین، اوضاع خاورمیانه، شکل‌گیری بلوک‌های ضدچینی مانند اتحادیه امریکا، ژاپن، استرالیا و هند، موسوم به کواد Quad بازار را به سمت وضع فراساختاری می‌کشاند.
قیمت بالای ۶۵ دلار بعید است
رئیس مرکز مطالعات انرژی وین در پیش‌بینی قیمت نفت همچنین با توجه به اوضاع اقتصاد جهان بیان کرد: قیمت تا مرز ۷۰ دلار پیش رفت و در تاریخ ۵ مارس برنت، ۷۰ دلار را هم رد کرد، البته با دشواری. گذار راحتی نبود. اما تحلیلگران زیادی، در پیش‌بینی‌های قبلی در مورد طیف قیمت، تجدیدنظر کردند. ما پس از اجلاس اوپک‌پلاس ژانویه، در مورد طیف قیمتی ۶۰ تا ۶۵ دلار صحبت می‌کردیم، در فوریه روی ۶۵ دلار تا ۷۰ و به دنبال آن مارس و آوریل را ۷۰ به بالا در نظر گرفتیم. اما حالا کمتر بازارشناسانی هستند که برای متوسط نیمه اول ۲۰۲۱، طیفی بالای ۶۰-۶۵ را تایید کنند.
نفت ایران بی سر و صدا برنمی‌گردد
وی افزود: همانطور که عرض کردم، عوامل غیرساختاری هم، دست به کارند. اکنون دلار هم تضعیف شده است. قدرت خرید حقیقی هر بشکه نفت امروز نزدیک به ۲۰ درصد زیر قیمت نیمه اول ۲۰۲۰ است. با توجه به آنچه بیان شد، برخلاف نظر محمدبن‌عبدالعزیز که گفته بود، بازگشت ایران، بی‌سروصدا و مانند، بازگشت آرام لیبی خواهد بود، فکر می‌کنم که بازگشت ایران، تصمیم اوپک‌پلاس برای تجدیدنظر در سقف تولید را طلب خواهد کرد.
تولید نفت خام ایران بر اساس تازه‌ترین گزارش اوپک در ماه آوریل (اسفندماه – فروردین‌ماه) افزایش یافت و از رقم دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه گذشت اما اینکه ایران می تواند به صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت برسد، طبق اعلام کارشناسان بستگی زیادی به روال مذاکرات و وضعیت بازار نفت دارد.
افزایش قیمت نفت ایران در پی افزایش تولید
گزارش ماه آوریل اوپک نشان می‌دهد تولید نفت خام ایران براساس گزارش منابع ثانویه در ماه مارس (اسفند- فروردین) نسبت به ماه ژانویه (دی – بهمن) با افزایش ۱۳۷ هزار بشکه‌ای به دو میلیون و ۳۰۴ هزار بشکه در روز رسیده همچنین ۱۳ عضو اوپک در ماه مارس ۲۵ میلیون و ۴۲ هزار بشکه نفت خام تولید کردند که ۲۰۱ هزار بشکه بیشتر از ۲۴ میلیون و ۸۴۲هزار بشکه ماه فوریه است.
البته رویکرد بازار برای نفت ایران نیز مثبت ارزیابی می‌شود به صورتی که قیمت نفت خام سنگین ایران براساس تازه‌ترین گزارش اوپک در ماه مارس نسبت به ماه فوریه ۳ دلار و ۶۴ سنت برابر با شش درصد افزایش یافت. قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه مارس ۶۴ دلار و ۳۰ سنت ثبت شد، در حالی که در ماه فوریه هر بشکه ۶۰ دلار و ۶۶ سنت بود. همچنین قیمت سبد نفتی اوپک هم در ماه فوریه با افزایش ۵.۷ درصدی به ۶۴ دلار و ۵۶ سنت برای هر بشکه رسید که ۳ دلار و ۵۱ سنت بیشتر از ماه فوریه است.
کاهش قیمت نفت رقبا برای رقابت با ورود نفت ایران
ورود نفت ایران به بازار التهابات را دامن زده است و احتمال واردات بالای نفت چین از ایران در ماه‌های اخیر تقاضا برای نفت تولیدکنندگان رقیب را به شدت کاهش داد و فروشندگان نفت کشورهای دیگر نظیر برزیل، آنگولا و روسیه را وادار کرده است قیمت‌هایشان را کاهش دهند و نفتشان را به مقاصد هند و اروپا ارسال کنند.
با وجود این که انتظار می‌رفت دولت بایدن مذاکرات با ایران برای احیای برجام را ازسربگیرد، افزایش خرید نفت ایران از سوی چین بازار را غافلگیر کرد و باعث محدود شدن رشد قیمت‌های جهانی شد.
بر اساس گزارش رویترز، انتظار می‌رود خرید نفت چین از ایران ادامه پیدا کند، زیرا شرکت‌های خصوصی با فشار سیاسی چندانی برای رها کردن این خرید جذاب روبه‌رو نیستند.
البته به گفته کارشناسان در این مقطع نمیتوان در مورد وضع بازار و نفت و جایگاه ایران در این میان نظر قطعی داد زیرا سرنوشت نفت ایران رابطه مستقیمی با مذاکرات در حال انجام وین دارد و هیچ پیش بینی نمی توان در مورد مذاکرات داشت، اگر مذاکرات موفقیت آمیز باشد فروش نفت ایران آزاد می شود و رفع تحریم‌ها اتفاق می افتد و در نتیجه ایران می تواند به بازارهای نفتی خود بازگردد.
یکی از این کارشناسان نرسی قربان است که روز گذشته با ایسنا در این‌باره صحبت کرد.
او درباره این موضوع گفت: زمانی که برجام اتفاق افتاد ایران در زمانی بسیار سریع تر از آنچه کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند به بازار بازگشت و احتمالا این بار هم مثل سابق خواهد بود و ایران می‌تواند بازارهای سابق خود را به‌دست آورد و حدود دو میلیون بشکه صادرات داشته باشد.
این کارشناس حوزه انرژی در خصوص قیمت نفت نیز تصریح کرد: قیمت نفت ارتباطی با مذاکرات و ورود ایران ندارد. با اینکه با ورود ایران نفت بیشتری وارد بازار خواهد شد، برقیمت ها تاثیر نخواهد گذاشت و قیمت‌ها در روند فعلی باقی خواهد ماند و ایران نیز اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد وارد بازار خواهد شد.
قربان همچنین در پایان با یادآوری سند همکاری ایران و چین و تاثیر آن بر بازار نفت ایران گفت: برای تاثیر این موضوع صرفا باید تحریم‌ها برداشته و FATF نیز تصویب شود. اگر این دو نباشد سیستم بانکی ایران قفل می‌شود و حتی نقل و انتقال پول می بایست مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین رفع تحریم ها، تصویب FATF و بازگشت ایران به سیستم بانکی جهان بسیار تاثیرگذار است و تا زمانی که این موارد اتفاق نیفتد روابط ایران با چین نیز تاثیر زیادی نخواهد داشت.
