شکیبا یزدی
دانشجوی دوره کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران
پژوهشگر موسسه توسعه حقوق فقرزدایی
عصر اقتصاد: آیا روزی که اعلام رسمی پایان پاندمی کرونا صورت بگیرد، واقعا روز پایان کرونا خواهد بود؟
به نظر می‌رسد، پایان پاندمی آغاز دوره تازه‌ای از تاریخ باشد با عنوان «دورانِ پساکرونا» که دولت‌ها به خصوص در ایران باید از همین امروز نسبت آینده نزدیک هشیار باشند. در دوران پساکرونا -که شاید سال‌ها به طول انجامد- با آثار درازمدت این بیماری مواجه می‌شویم که یکی از مهمترین این آثار، اشکال متعدد و چه بسا نوین فقر خواهد بود.
تاثیر کرونا بر تشدید تورم و کاهش ارزش پول در کشور که دایره فقراقتصادی را تا طبقه متوسط جامعه افزایش داده است، منجر به مشکلاتی از جمله فقدان مصرف مناسب مواد غذایی در بسیاری از خانواده‌ها به دلیل صرفه‌جویی مالی و افزایش بزهکاری‌های اجتماعی می‌شود. تاثیر فقر اقتصادی را -چنان که امروز هم آثار افزایش فقر در طول سال‌های گذشته را می‌بینیم- در سال‌های آتی به شکل افزایش بیماری‌های ناشی از تغذیه نامناسب و فقراجتماعی ناشی از افزایش بزهکاری پدیدار می‌شود. باید به این آثار عینی، رشد مجدد حلبی‌آبادها، حاشیه‌نشینی‌ها و ناامنی اجتماعی را نیز افزود.
متاسفانه این تنها یکی از ابعاد وهم انگیز گسترش فقر اقتصادی خواهد بود. فقر اقتصادی در بعد دیگر، در تفکر و فلسفه زیسته مردم تاثیر بسزایی می‌گذارد و اعتماد میان مردم و حاکمیت را -چنان که امروز نیز می‌بینیم- مخدوش‌تر خواهد کرد و مردم را از پذیرش مسئولیت اجتماعی و سیاسی و حتی اخلاقی خود باز می‌دارد.
همچنین تاثیرات نامطلوب «دیجیتالیسم» و مجازی شدن آموزش را به دلیل نبود بسترسازی و فرهنگ‌سازی مناسب خواهیم دید. تجربه نامطلوب دوره‌های مجازی دانشگاه‌ها، حالا در سطح مدارس (که مهمترین بستر آموزشی جوانان آینده به شمار می‌رود) تکرار می‌شود و نتیجه آن احتمالا ناکارآمدی مدارس در آموزش صحیح و اتفاقا پاس کردن دروس بدون مطالعه و آموزش و در نهایت فقر آموزشی و سوادی خواهد بود که نتایج ناگوار آن چنان روشن است که نیازمند بازگویی نیست.
این البته یک روی این سکه است؛ روی دیگر آن همزمان با فقر_اقتصادی رخ می‌دهد، جایی که دانش‌آموزان و حتی دانشجویان بسیاری در کشور از داشتن تبلت، موبایل و یا اینترنت مناسب محروم‌اند. فقر سواد در سال‌های آینده خود سببی می‌شود برای زوال علم و دانش که در سال‌های اخیر با توجه به رشد مدرک‌گرایی و افزایش قارچ گونه انواع دانشگاه‌ها آغاز شده است.
برای جهانِ پساکرونا باید بسیار بیش از امروز اندیشید، و لازمه جلوگیری از تبعات ناگوار انواع فقر، نوعی آیندهپژوهی و آینده نگری سیاسی، اجتماعی و فرهنگی لازم است و نقشه راهی که حاکمیت باید از امروز آنرا طراحی کند؛ والا فقر، دیو ترسناک‌تری خواهدشد که بر جان جامعه می‌افتد و آن را می‌درد.
