پایان عصر بیمه‌نامه‌های کُند و سرد
صنعت بیمه برای بیش از سه قرن با یک فرمول ثابت کار کرده است؛ یعنی جمع‌آوری حق بیمه از تعداد زیادی مشتری، سرمایه‌گذاری آن پول و پرداخت خسارت به تعداد کمی از آن‌ها. این مدل ساده، محافظه‌کار و کاغذبازی‌محور سال‌ها سودآور بود، اما دیگر نیست.
هوش مصنوعی در کمتر از یک دهه چنان عمیق به این صنعت نفوذ کرده که دیگر نمی‌توان آینده بیمه را بدون آن تصور کرد؛ نه به‌عنوان یک ابزار کمکی، بلکه به‌عنوان هسته اصلی مدل کسب‌وکار جدید.
اولین و مهم‌ترین جایی که هوش مصنوعی ساختار سنتی را درهم شکست، ارزیابی ریسک است. در گذشته، قیمت بیمه‌نامه با چند متغیر محدود مثل سن، جنسیت یا سابقه رانندگی تعیین می‌شد.
امروز الگوریتم‌ها صدها و گاهی هزاران داده را در کسری از ثانیه تحلیل می‌کنند: الگوی رانندگی از طریق تله‌ماتیک خودرو، ضربان قلب و تعداد قدم‌های روزانه از ساعت هوشمند، تصاویر ماهواره‌ای از مزرعه، سابقه خرید آنلاین، حتی لحن پست‌های شبکه‌های اجتماعی.
نتیجه، تولد بیمه‌های «پرداخت بر اساس رفتار واقعی» است؛ راننده‌ای که آرام رانندگی می‌کند، ماهانه تا ۴۰ درصد کمتر بیمه بدنه می‌پردازد و کسی که ورزش منظم می‌کند، حق بیمه عمرش به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. در ایران هم بیمه سامان و چند شرکت دیگر این مدل را با نام «بیمه کیلومتری» یا «بیمه سلامت‌محور» آغاز کرده‌اند و ازکی و بیمه‌بازار در حال آزمایش نسخه‌های پیشرفته‌تر آن هستند.
دومین ضربه مهلک به ساختار سنتی، حذف کامل کاغذ و انسان از چرخه صدور بیمه‌نامه بود. صدور یک بیمه‌نامه عمر که قبلاً تا ۴۵ روز طول می‌کشید، اکنون در برخی پلتفرم‌ها به کمتر از نود ثانیه رسیده است.
چت‌بات‌های هوشمند تمام سؤالات پزشکی را می‌پرسند، مدارک را بررسی می‌کنند، احراز هویت بیومتریک انجام می‌دهند و قرارداد را با امضای الکترونیک نهایی می‌کنند. در چین، شرکت Ping An در سال ۲۰۲۴ بیش از ۸۵ درصد بیمه‌نامه‌هایش را بدون دخالت یک انسان صادر کرد. در ایران، بیمه‌دات‌کام و بیمیتو همین مسیر را با سرعت طی می‌کنند و دیگر نیازی به مراجعه حضوری یا ارسال پستی مدارک نیست.
شاید دردناک‌ترین تغییر برای شرکت‌های قدیمی، انقلاب در حوزه خسارت و تشخیص تقلب باشد. سالانه میلیاردها دلار در جهان و صدها میلیارد تومان در ایران به دلیل تقلب بیمه‌ای پرداخت می‌شود. الگوریتم‌های یادگیری ماشین اکنون با دقت بالای ۹۲ درصد الگوهای مشکوک را شناسایی می‌کنند؛ از تغییر ناگهانی رفتار رانندگی قبل از تصادف تا تناقض در اسناد پزشکی.
در ارزیابی خسارت هم دیگر نیازی به کارشناس نیست؛ مشتری فقط چند عکس یا یک ویدئوی کوتاه از خودرو یا منزل خسارت‌دیده آپلود می‌کند، مدل بینایی ماشین در چند ثانیه خسارت را تخمین می‌زند و پول مستقیم به حسابش واریز می‌شود. شرکت آمریکایی Lemonade در سال ۲۰۲۳ رکورد پرداخت خسارت در سه ثانیه را ثبت کرد و این مدل اکنون به کابوس شرکت‌های سنتی تبدیل شده است.
همه این تحولات، هزینه‌های عملیاتی را تا ۷۰ درصد کاهش داده و راه را برای ظهور اینشورتک‌ها باز کرده است؛ استارت‌آپ‌هایی که بدون حتی یک شعبه فیزیکی، بدون هزاران کارمند و بدون شبکه نمایندگی گسترده، خدمات ارزان‌تر، سریع‌تر و شفاف‌تری ارائه می‌دهند.
در ایران، تنها در هشت سال، بیش از ۳۰ درصد خریدهای بیمه به سمت پلتفرم‌های آنلاین رفته و این عدد هر فصل در حال افزایش است. شرکت‌های سنتی که هنوز ۸۰ درصد فروش‌شان از طریق نمایندگی‌های فیزیکی است، در حال از دست دادن نسل جدید مشتریان هستند؛ نسلی که حاضر نیست برای خرید بیمه‌نامه چند روز منتظر بماند یا چندین بار به نمایندگی مراجعه کند.
اما هوش مصنوعی فقط هزینه را کم نکرده؛ ماهیت بیمه را هم تغییر داده است. دیگر قرار نیست فقط وقتی خسارت رخ داد پول بدهیم؛ هدف جدید «جلوگیری از وقوع خسارت» است.
وقتی شرکت بیمه می‌داند شما شب‌ها با سرعت بالا رانندگی می‌کنید، هشدار می‌دهد. وقتی می‌بیند قند خونتان بالا رفته، برنامه ورزشی و تغذیه پیشنهاد می‌کند. بیمه از یک رابطه واکنشی به یک رابطه پیش‌فعال و همراه تبدیل شده است.
البته این تحول بدون چالش نیست. خطر سوگیری الگوریتمی، نقض حریم خصوصی، توضیح‌ناپذیری تصمیمات مدل‌های پیچیده و نگرانی‌های قانونی، مسائلی هستند که هنوز حل نشده‌اند. اما سرعت تغییرات آن‌قدر بالاست که دیگر جایی برای تأمل طولانی باقی نگذاشته است.
شرکت‌هایی که تا پایان این دهه ساختار خود را حول داده، الگوریتم و تجربه دیجیتال بازطراحی نکنند، به سرنوشت نوکیا، کداک و بانک‌های سنتی پیش از ظهور فین‌تک‌ها دچار خواهند شد.
هوش مصنوعی دیگر یک گزینه برای صنعت بیمه نیست؛ یک ضرورت بقا است. یا شرکت‌های قدیمی خود را به سرعت با این موج هماهنگ می‌کنند، یا اینشورتک‌ها جای‌شان را می‌گیرند. در هر صورت، بیمه‌ای که ما تا دیروز می‌شناختیم، دیگر وجود نخواهد داشت.
