کودکانه‌های ارز مسافرتی

مریم ابونیا

در جدیدترین مجموعه مقررات ارزی ابلاغ شده از سوی بانک مرکزی، سن قانونی برای دریافت ارز مسافرتی کاهش یافته و کودکان بالای ۵ سال نیز می‌توانند ارز مسافرتی دریافت کنند.

مسافرانی که قصد سفرخارجی دارند، عموما برای کاهش هزینه‌های خود ارز مسافرتی دریافت می‌کنند. این نوع ارز که توسط بانک مرکزی تنها یک بار در سال پرداخت می‌شود، نرخ از پیش تعیین‌ شده‌ای نداشته و بسته به قیمت روز دولتی اعلام می‌شود.

در اکثر مواقع هم شامل مالیات می‌شود که همین امر موجب تغییر نرخ ارز مسافرتی است. با این حال این نوع ارز به دلیل با صرفه‌بودن و پوشش بخشی از هزینه‌های سفر همچنان مورد توجه مسافران قرار گرفته و طرفداران زیادی دارد.

در سال ۱۳۹۶ ارز مسافرتی به دلیل تفاوت روزانه نرخ‌ها و مشکلاتی که پرداخت ارز را دچار اختلال می‌کرد، همچنین تلاش برای یکسان‌سازی نرخ ارز  با تاکید بر اینکه حذف ارز مسافرتی می‌توانست گامی مثبت برای این امر باشد، حذف شد.

اما این نوع ارز مجددا از سال ۱۳۹۸ عرضه شد و امروزه مسافران به مقصد کشورهای خارجی با ارائه مدارک خود مثل بلیط هواپیما، پاسپورت و غیره می‌توانند ارز مسافرتی را دریافت کنند.

البته با افزایش نرخ ارز مسافرتی محبوبیت این نوع ارز نزد مسافران کم شده و عموما ارز مورد نیاز با نرخ  بازار آزاد خریداری می‌شود.

در گذشته، سهمیه ارز برای افرادی که قصد سفر به کشور خارجی داشتند، معادل با ۲۲۰۰ یورو بود که در سال ۱۴۰۰ با صدور بخشنامه بانک مرکزی سقف فروش این ارز کاهش پیدا کرد.

به این صورت که ارز مسافرتی در سفر هوایی به کشورهای نیازمند دریافت ویزا ۵۰۰ یورو، ارز مسافرتی در سفر هوایی به کشورهای بدون نیاز به دریافت ویزا ۳۰۰ یورو و ارز مسافرتی در سفر زمینی، ریلی و دریایی ۳۰۰ یورو (یا معادل آن به تمامی ارزها) تعیین شد.

این ارز نیز از طریق صرافی‌های بانکی، صرافی‌های دولتی و صرافی‌های خصوصی با مجوز رسمی از بانک مرکزی با ارائه مدارک سفر، همچنین سامانه آنلاین بانک مرکزی برای عرضه ارز مسافرتی، قابل دریافت بود.

البته متقاضیان و مسافران خارج از کشور این امکان را نیز داشتند که از صرافی‌های مجاز، تا ۲ هزار یورو با نرخ بازار ارز توافقی ارز خریداری کنند. علاوه بر این در آن زمان به افرادی که کمتر از ۱۲ سال سن داشتند نیز ارز مسافرتی تخصیص داده نمی‌شد.

کمی بعد مجدد سن دریافت ارز مسافرتی بر اساس قوانین و مقررات ارزی منتشر شده از سوی بانک مرکزی، ۱۸سال اعلام شد و طبق آن همه مسافران بالای ۱۸ سال می‌توانستند تحت شرایطی از پنج بانک کشور ارز مسافرتی دریافت کنند.

تخصیص ارز مسافرتی به کودکان

در اسفندماه ۱۴۰۱ همزمان با جهش عجیب و غیرقابل باور نرخ ارز، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، خبر از کاهش سن دریافت ارز مسافرتی برای سفرهای زمینی-ریلی، دریایی و هوایی داد.

مرکز مبادله ارز و طلای ایران که ۲ اسفند ۱۴۰۱ توسط بانک مرکزی و بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار فعالیت رسمی خود را در حوزه ارزی آغاز کرده بود، ۵ روز بعد، آخرین جزئیات مصارف ارزی توسط این مرکز اعلام شد که طبق آن تعداد سرفصل‌های مصارف ارز خدماتی (غیربازرگانی) از ۳۸ مورد به ۶۳ مورد افزایش پیدا کرده و تغییراتی نیز در نحوه و چگونگی دریافت ارز مسافری توسط مسافران اعمال شد.

یکی از نکات قابل توجه در این تغییرات، کاهش سن دریافت ارز مسافرتی از ۱۸ سال به ۵ سال بود. به این صورت که در مقررات ارزی گذشته مسافران با سن قانونی کمتر از ۱۸ سال نمی‌توانستند این ارز را دریافت کنند، اما در قوانین جدید این سن به پنج سال کاهش پیدا کرد.

علاوه بر این در مقررات جدید، ارز مسافرتی هوایی و زمینی – ریلی و دریایی تفکیک شد که براساس آن، مسافران هوایی تنها یکبار در سال می‌توانند به میزان ۵۰۰ یورو یا معادل آن نسبت به سایر ارزها، ارز دریافت کنند.

همچنین مدارک مورد نیاز در زمان مراجعه به بانک و ارائه درخواست خرید ارز، گذرنامه معتبر، بلیت مسافرت هوایی اعم از یکسره یا دو سره (کاغذی یا الکترونیکی) و رسید پرداخت عوارض خروج از کشور است. همچنین مدارک مذکور برای نظارت بازرسان در بانک نگهداری خواهد شد.

لازم به ذکر است، این تغییرات در حالی اتفاق افتاده که در مقررات ارزی گذشته که از مرداد ماه امسال ابلاغ شده بود ۵۰۰ یورو ارز مسافرتی برای کشورهای با ویزا و برای مسافران هوایی در نظر گرفته شده بود.

همچنین مسافران هوایی می‌توانستند برای کشورهایی که نیازی به ویزا ندارند ۳۰۰ یورو یا معادل آن نسبت به سایر ارزها دریافت کنند.

اما در تغییرات جدید صورت گرفته که هفته گذشته انجام شد مسافران زمینی، ریلی و دریایی می‌توانند تا ۳۰۰ یورو یا معادل آن نسبت به سایر ارزها به صورت اسکناس ارز دریافت کنند مدارک مورد نیاز برای مسافران با مسافران هوایی تفاوتی ندارد و هر دو نوع ارز مسافرتی از هوایی تا زمینی، ریلی و دریایی در صورت امکان قابلیت پرداخت به صورت کارت، حواله و غیره را نیز دارند.

همچنین در مقررات ارزی ابلاغ شده در مردادماه بانک‌های ملی، ملت، سامان، تجارت و پارسیان به عنوان تامین کنندگان این نوع ارز معرفی شده بودند اما در ابلاغیه جدید اسمی از بانک‌های عامل نیامده است.

البته یکی دیگر از تغییراتی که بانک مرکزی و مرکز مبادله در این سرفصل ارز خدماتی به آن اشاره کرده بودند، دریافت ارز مسافرتی پس از گیت خروجی در فرودگاه‌های بین المللی مانند فرودگاه امام خمینی (ره) از طریق خودپردازهای تعبیه شده در آن سالن‌ها است.

بهرحال در اصلاحیه‌های جدید بانک مرکزی و تغییراتی که با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران رخ داد، با محدودتر شدن مقدار ارز تخصیص داده شده به مسافران خارجی، از این پس کودکان هم مشمول دریافت ارز مسافرتی با نرخ دولتی شده‌اند.