گیمیفیکیشن در آموزش و یادگیری

دکتر حسین چناری/ موسس و رییس کالج بین المللی ابن سینا

«گیمیفیکیشن» مجموعه‌ای از استراتژی‌ها و فرایندهایی است که با هدف پرداختن به چالش ها از طریق بکارگیری ویژگی های متمایز عناصر بازی صورت می گیرد و اصطلاحاً ادغام اجزا و اصول بازی در زمینه های مختلف سازمانی و فردی است.

واژه گیمیفیکیشن را می‌ توان به بازی وارسازی، بازی کاری، بازی آفرینی معادل‌سازی کرد اما به بیان دیگر گیمیفیکیشن (Gamification) بهره گیری از تفکرات، روش ها و مکانیزم بازی برای فعالیت هایی است که از جنس بازی نیستند. در سال ۲۰۱۱ تعریفی جالبی از گیمیفیکیشن مطرح شد که عبارت بود از: «تزریق عناصر بازی در فعالیت‌های غیر بازی».

فلسفه وجودی گیمیفیکیشن این است که در هر کاری یک عنصر بازی وجود دارد که در صورت کشف آن می‌توان فعالیت های مربوطه و چالش ها موجود را با سهولت و اثربخشی بیشتر مرتفع نمود. امروزه این موضوع در حوزه‌های مختلفی همچون سلامت، بازاریابی و آموزش مورد استفاده قرار می گیرد. ورود بازی به یک فرآیند آموزشی، مزایای متعددی برای آن در پی دارد؛ اما لازم است که این روش به درستی و با استراتژی مشخص، پیاده‌سازی شود.البته این موضوع (یعنی بهره گیری از عناصر بازی) دارای سابقه ای دیرینه می باشد و بهره‌گیری از بازی از طریق دادن امتیاز (به عنوان شاخص های قابل مشاهده در زمینه پیشرفت)، نشان ها (نماد دستاوردها) و تابلوهای امتیازات (رتبه‌بندی های رقابتی) از موضوعاتی بوده است که در زمان های کهن مورد استفاده قرار می گرفته است.

امروزه روش‌های آموزش بسیار متنوع شده‌اند. هدف از همه‌ آن‌ها نیز تاثیرگذاری بیشتر و بهبود کیفیتیادگیری استبا توجه به اینکه آموزش در دنیای امروز نقش مهمی در تربیت و پرورش فردی افراد و به طور کلی در جامعه دارد، بهره گیری از تکنیک هایی نظیر گیمیفیکیشن می تواند میزان اثربخشی آن را برای نسل جدید که دیگر روش‌های قدیمی برای آن ها جذابیت ندارد، افزایش دهد.

منظور از کاربرد گیمیفیکیشن در آموزش، واردکردن عنصر بازی در فرآیندیادگیری است.گیمیفیکیشن در آموزش سبب تغییر در شکل دوره‌های آموزشی، قوانین آن و حتی ارتباط بین کارکنان و مدرس، کارشناسان و مدیران و فراگیران دیگرشود. چراکه فلسفه ورود بازی به آموزش، ایجاد نقشی فعالانه‌تر در کلاس است. نباید این نکته را فراموش کرد که در عصر حاضر و با وجود پیشرفت‌های بسیار بشر در عرصه های مختلف، بخشی از وظیفه‌ انتقال اطلاعات و آموزش آن‌ها به بازی محول شده و به جای آن، مربی نقش مدیریتی و هدایت‌کنندگی بیشتری را بر عهده خواهد داشت.

تاریخچه ورود بازی به آموزشو یا اصطلاحاً یادگیری بازی‌محور نیز به دیمیتری مندلیف، دانشمند روسیکه طراح جدول تناوبیبوده نسبت داده شده است. بدلیل اینکه ویاز بازی‌های کارتی برای دسته‌بندی عناصر شیمیایی و درک رابطه‌ منطقی‌ بین آن‌ها استفاده می‌کرده و فضاهای خالی در جدول مشخص می‌‌شدند که مربوط به عناصر کشف‌نشده‌ای بودند که تقریباً ویژگی‌های آن‌ها مشخص بود. شاید در آن زمان وی نمی‌دانست اما قطعاً در حال ابداع، گیمیفیکیشن در آموزش بود.

۲ نوع بازی در این حوزه مطرح می شود. اول، بازی‌هایی که صرفاً ماهیت سرگرمی دارند اما می‌توانند به کمک آموزش بیایند؛ دوم، بازی‌هایی که به‌منظور آموزش ساخته و توسعه داده شدند. نکته جالی این است که در اینگیمیفیکیشن، نَه خودِ بازی بلکه که عناصر آن اهمیت دارند و یک بازی برای ادغام شدن در آموزش و یادگیری می‌بایست از دارای خصوصیاتیمانند روایت‌کنندگی، امکان بازخورد و سرگرم‌کننده باشد.

گیمیفیکیشن سبب می شود که یادگیری همراه با سرگرمی و هیجان باشد که این موضوع تقاضای نسل جدید و دنیای امروز است و بسترساز خلاقیت، تفکر انتقادی، مهارت های حل مسئله و تجربه یادگیری شخصی می شود، چرا که بازی های همواره به تصمیم گیری و حل مسئله نیاز دارند.گیمیفیکیشن با ادغام محیط آموزش و یادگیری به فضایی تعاملی و سرگرم‌کننده‌، سطح تعامل کارکنان را ارتقا می بخشد.

هنگامی که فرایندیادگیریتبدیل به بازی می‌شود،فراگیرانموضوعات آموختهشدهراراحت‌‌تربه خاطر می سپارند و به کارگیری آن اطلاعات در فرایندهای کاری و واقعی محتمل تر خواهد بود. بنابراین گیمیفیکیشن بسترساز بهبود عملکرد مغز در یادگیری و همچنین افزایش بازدهی علمی و یادگیری بهتر آموزش می‌شود. با‌این‌حال لازم است که حتماً در اجرای این روش، استراتژی مشخصی داشته باشید.

گیمیفیکیشن تکنیکی است که طراحان برای وارد کردن عناصر گیم پلی در تنظیمات غیربازی از آن استفاده می کنند. این تکنیک می تواند تعامل کاربر با یک محصول یا خدمات را افزایش دهد. طراحان با قرار دادن ویژگی‌های سرگرم‌ کننده مناسب مانند تابلوهای امتیازات و نشان‌ ها دریک سیستم موجود، از انگیزه ‌های درونی کاربران استفاده می ‌کنند تا از استفاده بیشتر از آن لذت ببرند. با توجه به اهمیت گیمیفیکیشن امروز ما در این مطلب از سایت ایران بیزینس کوچینگ تصمیم داریم به شما بگوییم که گیمیفیکیشن چیست و چگونه باعث جذب مخاطبین می شود. همراه ما باشید!