اخذ گواهی سلامت برای صادرات محصولات کشاورزی؛ پایانی باز برای قصه واردات سموم غیر استاندارد

نائمه شاهوردی‎لو

روزهای سخت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور همچنان ادامه دارد؛ اما تحمل برخی از اتفاقات که مسبب داخلی دارد دیگر پذیرفته شده نیست.

به گزارش خبرنگار عصر اقتصاد، سم یا همان آفت‌کش‌ها همانقدر که برای جلوگیری از آفت‌های گیاهی تاثیر مثبت دارد، چندین برابر برای موجودات زنده و محیط زیست مضر است. سرطان خون، سرطان مغز، آسم، اوتیسم، بیش فعالی،  نقص هنگام تولد، ناتوانی شناختی، کم کاری تیروئید و … از جمله تاثیرهای سموم شیمیایی از جمله آفت‌کش‌ها در انسان محسوب می‌شود.

لازم به ذکر است، میزان حد مجاز باقیمانده آفت‌کش‌ها (MRL) به عوامل مختلف از جمله تنوع مصرف آفت‌کش، سبد غذایی هر کشور و حد مجاز روزانه سم که می‌تواند وارد بدن انسان شود (ADI)، بستگی دارد.

حالا فکر کنید، علاوه‌بر فشارهای اقتصادی مختلف که به جامعه وارد می‌شود؛ باید منتظر مرگ بدی هم که آفت‌کش‌های غیراستاندارد برایمان رقم می‌زنند باشیم؟!

مدتیست که شاهد بازگشت محصولات کشاورزی از جمله، فلفل دلمه‌ای، کیوی، سیب زمینی و … از کشورهای هند، پاکستان، تاجیکستان، روسیه و … هستیم؛ که دلیل آن باقیمانده سموم روی این محصولات پرمصرف کشاورزی است.

هرچند که بعد از هربار برگشت خوردن محصولات از کشورها شاهد انواع تکذیب ها و دلایل غیرمنطقی بودیم؛ اما در نهایت به نظر می‌رسد خبرهای تکذیب شده تنها صحیح هستند بلکه تمام محصولات غیراستاندارد تولیدی در سطح کشور توزیع و فروخته شده‌اند.

مثلا درباره وضع صادرات سیب‌زمینی‌های ایران رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد از برگشت خوردن سیب‌زمینی‌های ایران از ترکمنستان خبر داده بود و رئیس هیات مدیره انجمن تولید کنندگان سیب زمینی هم گفته بود که چندی پیش ۳۵۰۰ تن سیب‌زمینی ایرانی از ازبکستان برگشت خورده است.

پس از آن رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفت: بازگشت محصول سیب زمینی ایران از ترکمنستان صحت ندارد بلکه این محصول توسط پست قرنطینه کشورمان و به دلیل رعایت نشدن شرایط کشور مقصد بازگشت داده شد.

سخنگوی گمرک هم برگشت محموله‌ صادراتی سیب زمینی از ترکمنستان را تائید نکرد، اما اعلام کرد که مدتی پیش محموله ۵۰ تنی به مقصد ازبکستان برگشت خورده ولی دلیل آن سموم و آفات نبوده و بعد از حل مشکل دوباره صادر شده است.

حتی بخش‌خصوصی که از موقعیت و منافع بیشتری در این زمینه برخوردار هستند هم تصمیم به تکذیب این اخبار گرفتند و طی مصاحبه‌ای که خبرنگار عصر اقتصاد با سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران داشته است، اخبار این موضوع را کذب خواند و گفت: حقیقت آن چیزی نبوده که رسانه‌های داخلی و خارجی در این مدت منعکس کرده‌اند.

این در حالی است که یکی از مسئولان توسعه صادرات جهاد کشاورزی به نوعی این اخبار را تایید کرد و گفت، در محصولات باقیمانده سموم وجود داشته است.

نورانی معتقد است که بازگشت فلفل دلمه‌ای‌ها از روسیه ثمره نامه‌ای است که کشور روسیه به سازمان حفظ نباتات ایران نوشته بود و درخواست مذاکره درباره محصولات گلخانه‌ای ایران را داده و مقرر شده بود که تولیدکنندگان ایرانی از ۴ سمی که روسیه آن‌ها را ثبت نکرده، استفاده نکنند، همچنین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی شناسنامه‌دار شوند و از اول نوامبر ۲۰۲۱ گواهی باقیمانده سموم داشته باشند. پس از پیگیری‌‌ متوجه شدیم این ۴ نوع سم از آلمان آمده و روسیه برخلاف اتحادیه اروپا آن را تایید نکرده است، اما اینکه در ایران آزمایش شده‌اند یا خیر معلوم نیست.

او درباره برگشت محموله کیوی ایران از هند نیز گفت: سازمان حفظ نباتات هند طی ارسال نامه‌هایی از سال ۲۰۱۹ ، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱  به سازمان همتای خود در ایران از شپشک سفید در محصولات کیوی گلایه کرده و خواسته ایران این مشکل را رفع کند؛ اما این موضوع پیگیری نشده است.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران خبر بازگشت سیب‌زمینی از ازبکستان را هم نتیجه خاک زیاد دانست و می‌گوید: ازبک ها معتقدند خاک سیب زمینی‌ها را آلوده می‌کند و درخواست داشتند که سیب‌زمینی‌ها را تمیزشده و بدون خاک از ایران ارسال کنند.

نکته مورد توجه اینکه نورانی با تاکید بر اینکه سازمان حفظ نباتات در این ماجرا بیشترین تقصیر را دارد، چراکه پیگیری‌های لازم را انجام نداده است، وی تاکید می کند: اکنون سازمان بازرسی کل کشور در حال بررسی موضوع است تا با نشردهندگان اکاذیب برخورد کند.

نکته تلخ همین جا است که چرا موضوعی به این مهمی از سوی خبرنگاران و رسانه‌ها در راستای سلامت جامعه و محیط زیست پیگیری می‌شود، به جای ارایه پاسخ متقن به آن در نهایت به تهدید خبرنگاران پیگیری کننده ختم می‌شود.

برای اینکه از این موضوع مطمئن شویم به سراغ محمدعلی رضایی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان وصادرکنندگان گیاهان دارویی رفتیم و طی گفت‌وگوی خبرنگار عصراقتصاد ایشان اعلام کردند که سم‌های با کارنس بلندمدت در دنیا منسوخ شده‌اند و بیشتر سموم بیولوژیک یا با کارنس پایین(یعنی مدت کمی در گیاه می‌ماند وعارضه‌ای ندارد) استفاده می‌شود که متاسفانه در سنوات قبل سمومی به صورت قاچاق  وارد کشور شده است و کشاورزی هم که فرهنگ و سواد مصرف آن را نداشته است، به اجبار از آن استفاده کرده و آثارش امروز نمایان شده است.

رضایی معتقد است که دولت باید بر ورود و تولید سم نظارت کند که این مشکلات پیش نیاید و بودجه‌ای برای ورود سموم با کارنس پایین اختصاص دهد، چراکه این سموم هزینه بیشتری می‌طلبد و باید به کشاورزان کمک شود تا سمی با قیمت پایین و کیفیت بالا تهیه کنند؛ نه سمی که تا چندماه روی گیاه می‌ماند.

نکته مورد توجه در صحبت های رضایی این است که چگونه ممکن است این حجم از سم به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد که توانسته این میزان از محصولات صادراتی را تحت تاثیر قرار دهد؟

اما بعد از همه این تکذیب‌ها مسعود بصیری، سرپرست معاونت توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی طی نامه‌ای اعلام کرد: «برای صادرات تمامی محصولات کشاورزی علاوه بر گواهی بهداشت، اخذ گواهی سلامت از سازمان غذا و دارو هم الزامی است و این موضوع باید سریعا به تجار و صادرکنندگان محصولات کشاورزی اطلاع رسانی شود. براساس این نامه صادرکنندگان باید حداقل ۵ روز قبل از حمل بار و هرگونه اظهار گمرکات کشور با مراجعه به معاونت‌های غذا و دارو وزارت بهداشت و آموزش پزشکی در استان‌ها نسبت به اخذ گواهی سلامت محموله‌های صادراتی اقدام کنند و صدور هرگونه مجوز بهداشت توسط سازمان حفظ نباتات منوط به ارائه گواهی سلامت است.»

در تفسیر این نامه باید گفت مفاد این نامه علاوه بر اینکه صحت مشکلات محصولات کشاورزی صادراتی ایران را تایید می‌کند، در واقع به نوعی می‌توان آنرا حذف صورت مسئله و انداختن توپ در زمین صادرکنندگان تلقی کرد. به فرض اینکه صادرکنندگان محصولات سلامتی که در تولید آن از افت‌کش‌های استاندارد استفاده می شود را صادر کردند و برای این کار گواهی‌های لازم را نیز دریافت کردند؛ اما سئوال اینجاست برای محصولاتی که از آفت‌کش‌های غیر استاندارد استفاده کرده‌اند چه اتفاقی می‌افتد؟؛ آیا این محصولات از بین می روند؟

شنیده ها حاکی از این است که این محصولات در بازارهای کشور خودمان یعنی هم وطنان خودمان به فروش می‌رسد و این به معنی محکوم شدن به مرگ خاموشی است که توسط این سموم غیراستاندارد و به تدریج برایمان رقم می‌خورد.

در این میان چه کسی پاسخگوی ورود سم های غیر استاندارد و مشکلات بعدی ناشی از مصرف آنها در جامعه است؟

به نظر می رسد اجباری کردن اخذ گواهی سلامت برای محصولات صادراتی به قول اهالی سینما تنها یک پایان باز خواهد بود برای داستان دنباله دار واردات آفت کش‌های غیر استاندارد.