اقتصاد پنهان نرخ سکه را بالا برد
محمد کشتی‌آرای-عضو اتحادیه طلا و جواهر ایران
وقتی رشد قیمت‌ها در بازار طلا از هیچ فرمول اقتصادی تبعیت نمی‌کند، یعنی دست‌های پنهان در این بازار نفوذ کرده است. نوسانات هفته‌های اخیر طلا و سکه با هیچ فرمول اقتصادی مطابقت ندارد و جهش ۵ میلیون تومانی نرخ سکه امامی بیانگر جنب‌وجوش دلالان در این بازار است.
در حال حاضر افزایش قیمت‌ها در بازار طلا حباب‌گونه و نرخ‌ها کاذب است. این موضوع گواه بر این مدعا است که اقتصاد پنهان در بازار طلا، سرمایه‌ها را به سمتی می‌کشد که بیشترین منفعت را از آن ببرد.
بانک مرکزی به‌عنوان نهاد بالادستی بازار سکه و طلا سعی کرده با اقداماتی ازجمله پیش‌فروش سکه در قالب اوراق بورسی از جهش قیمت‌ها جلوگیری و تا می‌تواند بازار را آرام کند، اما این راهکار موقت بانک مرکزی هم زورش به بازی‌سازان بازار سکه نرسید؛ بنابراین افزایش قیمت‌ها تا زمانی که تقاضای کاذب در بازار وجود دارد، همچنان ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر شایعه و تنش‌ها درباره رفتن پرونده ایران به شورای حکام و همچنین جهش نرخ دلار باعث شده بسیاری از مردم نقدینگی و پول خود را به یک سرمایه مطمئن همچون طلا و ارز تبدیل کنند. همین موضوع باعث رونق گرفتن بازارهای واسطه‌ای و گسترش اقتصاد پنهان در بخش سکه و ارز شده است.
نوسانات هرروزه نرخ سکه به‌هیچ‌عنوان طبیعی نیست و نشان‌دهنده وجود نوعی بازار یا همان اقتصاد پنهان در این بخش است، زیرا نوسانات طبیعی بازار بر اثر عرضه و تقاضا و نوسانات نرخ جهانی است، اما نوسانات اخیر ناشی از التهاباتی است که به بازار وارد می‌شود و که باید توسط بانک مرکزی مدیریت شود.
در بازار آشفته کنونی، معاملات معمول و مرسوم انجام نمی‌شود و خریداران و فروشندگان واقعی که قصد دادوستد دارند، خریدوفروش نمی‌کنند، اما شایعات قیمت‌ها را دستخوش نوسان می‌کند.
در این آشفته‌بازار که هر ساعت نرخ سکه امامی نسبت به ساعت قبل افزایش می‌یابد، به‌طورقطع دست‌های پنهانی وجود دارد که سرمایه را از بانک‌ها خارج و به بازار سکه تزریق می‌کند.
این دست‌های پنهان با ورود به هر بازار مالی آن بازارها را دچار نوسان و التهاب می‌کنند. بازی‌سازان اقتصاد پنهان سرمایه‌ها را به سمتی سوق می‌دهند که سود حداکثری موردنظرشان را از آن بازار کسب کنند.
اکنون بانک مرکزی در حال رصد این وضعیت است، اما تاکنون هیچ اقدام جدی برای کوتاهی دست‌های پنهان از بازار سکه صورت نگرفته است.
اقتصاد پنهان علاوه بر آنکه مدیریت بازار را سخت می‌کند، باعث بزرگ شدن حجم ناترازی در بازار می‌شود.
وجود بازار سیاه در حوزه سکه باعث شده نظام انگیزشی فعالان اقتصادی تخریب شود. قیمت‌های کاذب بازار علامت‌دهنده انگیزشی است که بسیاری از فعالان خرد و کلان را ترغیب به ورود به فعالیت‌های اقتصادی پنهان می‌کند؛ از همین رو امروزه افرادی را می‌بینیم که نه حرفه و تخصص و نه سن و سال‌شان با خرید سکه یا اوراق آن همخوانی ندارد، اما در این بازار در حال فعالیت هستند.
این افراد تنها از یک مزیت و یک سیاست بازار طلا استفاده می‌کنند و اوراقی را می‌خرند و در بازار با نرخ دیگری به فروش می‌رسانند؛ این در حالی است که با این اقدام است در گستردگی وسعت اقتصاد پنهان مشارکت کرده‌اند.
متاسفانه این مسئله ناشی از نظام قیمت‌گذاری است که ساختار انگیزشی فعالان اقتصادی را به سمت اقتصاد پنهان ترغیب می‌کند.
باتوجه به روند روبه گسترش اقتصاد پنهان لزوم ورود بازارساز به بازار طلا بیش‌ازپیش نمایان می‌شود.
بازارساز هرچه سریع‌تر باید با عوامل بسترساز و گسترش‌دهنده اقتصاد پنهان، یعنی همان «تورم» در قالب سیاست‌های مدون و بلندمدت مقابله کند تا دلالان دیگر انگیزه‌ای برای ورود به بازار طلا و سکه نداشته باشند و اقتصاد در این بخش به اقتصادی سالم، شفاف و پررونق با متقاضی واقعی مبدل شود.
