انتظار برای واردات خودرو به سر آمد؟

بیش از یک سال از رفع ممنوعیت واردات خودرو گذشته، اما هنوز خبر جدی از ورود خودروهای خارجی نیست.

شرایط تحریمی و محدودیت شرکت‌های بزرگ خودروسازی برای حضور در بازار ایران یکی از دلایل عمده تاخیر در واردات خودرو است” با این حال تاکنون حتی خودروهای چینی وارداتی هم نتوانسته‌اند خود را در تیراژ بالا به بازار ایران برسانند.

جدا از همه اینها باید این واقعیت را پذیرفت که اکنون برخی از خودروهای تولیدی خودروسازان ایرانی در زیان تولید می‌شوند و فشار آوردن به خودروسازان داخلی برای تولید بیشتر برای پاسخ به نیاز بازار، در بلندمدت به زیان انباشته بیشتر خودروسازان و تضعیف آنها منجر خواهد شد؛ پس از این حیث برخی از کارشناسان معتقدند، واردات خودرو در این مقطع زمانی علاوه بر مصرف‌کنندگان، به نفع تولیدکنندگان داخلی هم خواهد بود.

صمت در این گزارش از وضعیت کنونی واردات خودرو گزارش می‌دهد. موضوع واردات خودرو تا قبل از رفع ممنوعیت آن پر از حواشی و خبرهای عجیب و غریب درباره آزادسازی آن به‌شرطها و شروطها بود و بعد از ۴ سال در نهایت خبر آمد که ممنوعیت واردات برداشته شده و حالا بیش از یک سال است که اخبار و حاشیه‌های آن با عملی شدن یا نشدن واردات خودرو همچنان ادامه دارد.

این حواشی و خبرهای ضدونقیض که نتیجه نابسامانی بازار خودرو و در سطح کلان اقتصاد کشور است، سیگنال‌های متفاوتی در زمان‌های مختلف به بازار خودرو کشور می‌دهد. در نهایت هم در یکی دو ماه گذشته کمی جدی‌تر به واردات خودرو پرداخته شد، اما از همان ابتدا که واردات خودرو وارد فاز عملیاتی شد، گام به گام آن برای واردکنندگان چالشی بزرگ و زمان‌بر بود.

ابتدا این معضل کمبود منابع ارزی بود که نمایان شد. بانک مرکزی که طبق آیین‌نامه اجرایی ۳ شهریور سال ۱۴۰۱ موظف به تامین یک‌میلیارد یورو برای واردات خودرو بود، پا پس کشید و هیچ ارزی برای واردات خودرو اختصاص نداد. راه‌های جایگزین، مانند استفاده از ارز شخصی یا ارز حاصل از صادرات، یکی پس از دیگری مطرح می‌شدند و در نهایت برخی واردکنندگان از جمله خودروسازان توانستند ارز موردنیاز خود برای واردات خودرو را تامین کنند.

در گام بعدی اخذ مجوزهای سازمان ملی استاندارد و سازمان محیط‌‌زیست بود که خودنمایی ‌کرد. سازمان استاندارد که برخی از خودروهای کم‌کیفیت داخلی را مطابق استانداردها می‌دانست و مجوز ساخت آنها را صادر کرده بود، خودروهایی مانند کیا و فیات را فاقد استانداردهای داخلی خواند. با گذشت زمان این مرحله هم پشت‌سر گذاشته شد و بسیاری از خودروهای وارداتی از گمرک ترخیص شدند. حالا اما گویا ماجرا تعیین نرخ خودروهای وارداتی مطرح است. اما آیا به‌معنای واقعی انتظار برای واردات خودروهای خارجی سر آمد؟

به‌زودی واردات خودرو سرعت می‌گیرد

مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو درباره وضعیت واردات خودرو در ۶ ماه نخست امسال به صمت گفت: آنچه در این مدت بر بخش خودرو و به‌طور ویژه واردات خودرو گذشت نشان از تلاش و همت دولت و وزارت صمت برای به سرانجام رساندن واردات خودرو و بسامان کردن وضعیت بازار خودرو دارد. آنچه در روزهای اخیر نیز شاهد آن بوده‌ایم به‌نوعی حاکی از آرامش نسبی در بازار خودرو است.

هر روز خبرهایی درباره واردات خودرو شنیده می‌شود و براساس آخرین شنیده‌ها به‌زودی ازسوی وزارت صمت دستورالعمل واردات خودرو ابلاغ خواهد شد. این خبر خوشبینی‌ها به اجرای واردات در نیمه دوم سال را افزایش داده است.

باتوجه به برنامه‌هایی که دولت سیزدهم در این مدت دنبال کرده، پیش‌بینی ما این است که در یک ماه آینده واردات به‌طور جدی شروع شود و روند مشخص و سریعی به خود بگیرد. در این مدت، بخشی از ثبت‌سفارش‌ها انجام شده و بسیاری از واردکنندگان خریدهای‌شان را انجام داده‌اند و به عملیاتی شدن واردات خودرو بسیار خوشبین هستیم.

خبرهای خوبی در راه است

دادفر ادامه داد: در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۲ کمتر از ۵ هزار دستگاه خودرو وارد شده که بیشتر آنها از برندهای چینی بوده است. در این مدت ما شاهد تصویب قانون واردات خودروهای کارکرده نیز بوده‌ایم. این دو موضوع در حوزه واردات خودرو تاثیر بسیار چشمگیری داشت و بازار خودرو را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد.

همان‌طور که می‌دانید رکود حاکم بر بازار خودرو باعث شد مصرف‌کنندگان در انتظار واردات خودرو باشند و از اجرای برنامه‌های آن استقبال کنند. البته در این میان دولت نیز مصمم به انجام واردات است و باتوجه به برنامه‌هایی که در این مدت ازسوی دولت دنبال شده به سرانجام هم خواهد رسید.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون این روند جدی پیگیری نشده است، اظهار کرد: تدوین دستورالعمل واردات و تامین ارز موردنیاز برای واردات خودرو دو موضوعی بود که روند واردات خودرو را مبهم کرده بود. خبرهای جدید حاکی از آن است که منابع ارزی برای واردات خودرو تامین و این مشکل برطرف شده است.

از سویی هم آیین‌نامه به‌زودی ابلاغ خواهد شد که این دو مسئله به روند واردات خودرو سرعت خواهند بخشید. همچنین شنیده‌ها حاکی از این است که واردات خودروهای دست دوم با ارز با منشأ خارجی به رسمیت شناخته شده است.

دادفر با اشاره به اینکه در نیمه دوم سال روند واردات خودرو سرعت خواهد گرفت، ادامه داد: دولت در این زمینه تلاش خود را به‌کار گرفته که به نظر من با توجه به این جدیت، موفق هم خواهد شد.

باید این واقعیت را بپذیریم که اگر واردات خودرو در یک سازکار مشخص، منظم و با برنامه انجام نشود بازار خودرو آسیب خواهد دید. در واقع بازار نیازمند واردات خودروهای خارجی است تا قدری به بهبود وضعیت آن کمک کند. ممنوعیت واردات در نهایت منجر به صعود بسیار شدید قیمت‌ها در بازار خواهد شد. واردات خودرو یک ابزار روانی است که تا حدودی بازار را آرام نگه داشته و باید اتفاق بیفتد تا برنامه‌های ۶ ماه دوم سال در بازار خودرو به نفع مردم باشد.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در پایان اظهار کرد: اقدامات دولت باعث شده خودرو از کالای سرمایه‌ای خارج شود. این به‌نوعی اتفاق خوبی در بازار خودرو ماست. خواهشمندیم دستورالعمل واردات خودرو سریع‌تر ابلاغ شود تا مردم طعم شیرین این حرکت متهورانه و بزرگ را بچشند.

با واردات اختلاف قیمت‌ها رفع نخواهد شد

حسین رحیمی‌نژاد، کارشناس حوزه خودرو نیز با اشاره به داستان واردات خودرو گفت: هرچند مدتی است ازسوی نهادهای متولی، موضوع واردات تصویب شده، اما در واقعیت هنوز اتفاقی در این زمینه نیفتاده و در نتیجه تاثیری هم بر بازار خودرو نخواهد گذاشت. البته تعداد بسیار اندکی خودرو چینی وارد شده که در تغییر وضعیت بازار خودرو کشور نقش چندانی نخواهد داشت.

واردات خودرو در صورتی می‌تواند تاثیر پایدار و چشمگیری بر بازار بگذارد که دست‌کم بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود تا اختلاف نرخ بین بازار و کارخانه را برطرف کند و هدف اصلی در واردات هم همین موضوع است و با واردات ۱۰ تا ۵۰ هزار خودرو این اختلاف نرخ برطرف نخواهد شد.

رحیمی‌نژاد تصریح کرد: البته واردات خودرو به شرایط ارزی کشور هم وابسته است که باتوجه به وضعیت کنونی به‌نظر نمی‌رسد تعداد زیادی خودرو وارد کشور شود.

البته موانع زیست‌محیطی و استاندارد و… هم وجود دارد، اما مانع اصلی مشکلات ارزی کشور است که اگر ۳۰۰ هزار خودرو با متوسط نرخ ۲۰ هزار دلار وارد کشور شود، نرخ این تعداد ۶ میلیارد دلار خواهد شد؛ یعنی معادل همان پولی که در کره جنوبی بوده و آزاد شده است که رقم بزرگی هم می‌شود و هر سال هم به همین میزان منابع ارزی برای واردات خودرو نیاز است تا شرایط بازار بهبود پیدا کند.

این کارشناس صنعت خودرو افزود: موضوع دیگر اینکه اگر هنوز واردات خودرو قطعی نشده نباید مبلغی هم از مردم بگیرند و مردم هم نباید تا زمانی که واردات خودرو جدی نشده، پیش‌پرداختی داشته باشند. البته برای ۵۰ هزار خودرویی که ثبت‌نام شده، ارز وجود دارد و خودروسازان هم می‌توانند این تعداد خودرو را واردکنند، اما اگر به‌دنبال ثبت‌نام جدیدی برای واردات هستند باید کمی صبوری کنند تا تعهدات قبلی را تحویل دهند و بعد از آن از مردم برای ثبت‌نام‌های جدید دعوت کنند.

نیاز واقعی بازار خودرو چقدر است؟

این کارشناس حوزه خودرو همچنین به موضوع انحصار در بازار خودرو کشور اشاره کرد و گفت: درحال‌حاضر انحصاری که در بازار خودرو ما وجود دارد درباره واردکنندگان خودروهای چینی است، اما در بخش خودروهای تولید داخل نرخ کارخانه مناسب و نرخ بازار بالاست که آن هم به‌دلیل عدم‌پوشش بخش عرضه نسبت به تقاضاست.

در این شرایط طبیعتا واردات خودرو می‌تواند عرضه و تقاضا را به یکدیگر نزدیک کند تا قیمت‌های بازار هم شکسته شود. رحیمی‌نژاد با اشاره به تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو تا پایان سال گفت: درحال‌حاضر میزان تقاضای واقعی که برای بازار وجود دارد حدود ۲ میلیون دستگاه است و در صورتی که ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو وارد کشور شود بخشی از نیاز بازار برطرف خواهد شد و کمک‌کننده خواهد بود.

هنوز واردات خودرو جدی نیست

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان درباره واردات خودرو اظهار کرد: به‌دلیل محدودیت ارزی که کشور با آن روبه‌رو است، واردات خودرو هم در حد حرف باقی مانده و در حالی که قرار بود تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰۰ هزار خودرو و تا اردیبهشت ۱۴۰۲ حدود ۲۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود، هنوز ۲ هزار خودرو هم وارد کشور نشده است.

نعمت‌بخش با بیان اینکه بی‌تدبیری‌ها در بخش واردات خودرو مردم را ناراضی کرده، افزود: اینکه ۵۰۰ میلیون تومان از ثبت‌نام‌کنندگان دریافت کرده‌اند و هر روز هم وعده واردات خودرو می‌دهند، اما هنوز اقدامی نکرده‌اند، حاصل سوءمدیریت‌هایی است که وجود دارد.

وی ادامه داد: در این میان سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که چرا فقط افرادی می‌توانند برای دریافت خودرو وارداتی ثبت‌نام کنند که پلاک فعال نداشته باشد.اگر کسی تاکنون قادر به خرید یک پراید نبوده، چگونه می‌تواند ۵۰۰ میلیون تومان سپرده داشته باشد؟ آیا با این قبیل سیاست‌ها ثروتمندان را به سمت ۱۲ میلیون خانواری که هیچ خودرویی ندارند، هدایت نمی‌کنند تا با این افراد قرارداد ببندند و با اسم این افراد برای خودروهای وارداتی ثبت‌نام کنند؟ ضمن آنکه باید پرسید با چه منطقی زمانی که ارزی وجود ندارد این ۵۰۰ میلیون تومان را از مردم گرفته‌اند؟

سخن پایانی

باتوجه به نظرات کارشناسان و بحث‌هایی که مدت‌هاست درباره واردات خودرو ازسوی موافقان و مخالفان آن شنیده می‌شود و براساس برنامه‌ها و کارهایی که تاکنون در این زمینه انجام شده، در شرایط فعلی که سال‌هاست واردات خودرو متوقف بوده و بازار به‌دلیل انباشت تقاضا با قیمت‌های کاذب حتی فراتر از کاهش ارزش پول ملی و تورم موجود مواجه شده، باید تمام جوانب و ابعاد واردات خودرو بررسی و اطلاع‌رسانی دقیق در این زمینه انجام شود.

ناگفته نماند تیراژ تولید خودروهای داخلی هم هنوز به میزانی که عطش بازار را کنترل کند و اختلاف نرخ کارخانه و بازار را به حداقل برساند، نرسیده و ما با بازاری روبه‌رو هستیم که خرید و فروش خودرو در آن پر از حاشیه‌، خبرهای ضدونقیض و ابهاماتی است که در بلندمدت تاثیر منفی بر اقتصاد کلان ما خواهد گذاشت.

منبع: صمت