بررسی دلایل بحران بی سابقه غول های فضای مجازی آمریکا

ترجمه: محمود نواب مطلق

انتشار نتایج کاری آخرین سه ماهه غول های فناوری و فضای مجازی آمریکا شامل گوگل، اَپِل، فیس بوک (متا)، آمازون و مایکروسافت در بسیاری موارد مأیوس کننده است.

گرچه آنها از مشکلات ناشی از کرونا منافع سرشاری کسب کردند اما در حال حاضر به دلیل بروز مارپیچهای عدیده ساختاری در اقتصاد دچار مشکلات فراگیری شده اند. برخی از این غولها وضعیت بهتری دارند. مایکروسافت از وابستگی بنگاههای اقتصادی به نرم افزارهایش همچنان سود می برد اما متا برای برنامه متاورس خود سرمایه گذاریهای کلان می کند. بطور کلی وضعیت دنیای«گافام» خوب نیست. آمازون در پایان روز کاری پنجشنبه ۲۷اکتبر(۵آبان)دربازار بورس نیویورک شاهد کاهش ارزش سهامش بود. گردش مالی مورد انتظار آن به وسیله تحلیلگران در حد ۱۵۵ میلیارد دلار به ۱۴۰ تا ۱۴۸ میلیارد دلار کاهش یافته است.

بااینکه این غول تجارت الکترونیک برای اولین بار در سال جاری شاهد منافعی در دوره سه ماهه بود اما در مقایسه ما مدت مشابه سال قبل این منافع نشانگر کاهش ۹درصدیست.

بر اساس گزارشات، ارزش سهام آمازون در بورس با کاهش ۱۲درصدی برای اولین بار از سال ۲۰۱۸(۱۳۹۷) تا کنون به کمتر از هزار میلیارد دلار رسید. ارزش سهام متا شرکت مادر فیس بوک  نیز ظرف یکسال یک سوم شده است.

سود سه ماهه ۴/۴ میلیارد دلاری گروه متا پائین تر از حد انتظار سرمایه گذاران است. گردش مالی سالانه این گروه نیز با افت ۴درصدی به۷/۲۷ میلیارد دلار رسید. پیش بینی این گروه رقمی معادل۳۰ تا ۵/۳۲ میلیارد دلار بود که حتی این رقم نیز کمتر از انتظار تحلیلگران والسریت است.

با انتشار این آماریک پنجم ارزش سهام متا نیز کاهش یافت. سپتامبر ۲۰۲۱(شهریور ۱۴۰۰) ارزش سهام آن هزار میلیارد دلاربود درحالیکه در حال حاضر به یک سوم کاهش یافته و انتظار می رود بازهم کمتر شود. آلفابت شرکت مادر گوگل نیز با کاهش ۲۷درصدی منافعش در سال جدید در مقایسه با سال قبل وضعیت خوبی ندارد.

برای اولین بار از سال ۲۰۱۹(۱۳۹۸) که گروه آلفابت آماری از منافع شرکتهای تحت پوشش خود منتشر می کند یوتیوب زیر مجموعه آن شاهد کاهش درآمد است.

در پی انتشار این خبر ارزش سهام آن ۹ درصد کاهش یافت. نهایتا حتی شرکت مایکروسافت که به دلیل وجود سیستم عامل ویندوز و وابستگی بسیاری از فناوریها در رایانه ها به آن نسبت به همه وضعیت بهتری دارد شاهد عقبگردهایی در بورس والستریت است.

با آنکه گردش مالی آن در سومین سه ماهه سال ۱۱درصد رشد کرده اما این نرخ رشد کمترین نرخ رشد این گروه از اولین سه ماهه سال ۲۰۱۷(۱۳۹۶) تا کنون است. منافع سالانه آن نیز۱۴ درصد کاهش یافته است.

در این میان تنها اَپِل است که همچنان سخن از فروش خوب و منافع قابل قبول می گوید. این غولهای فضای مجازی بر خلاف سایر بخشهای اقتصادی که در دوران کرونا متحمل خسارات فراوانی شدند به دلیل ضرورت اعمال قرنطینه ها و لزوم استفاده هرچه بیشتر از فضای مجازی در اغلب امور اقتصادی و آموزشی منافع سرشاری نصیب خود کردند.

تمامی بخشهای فعال در اقتصاد اعم از تولید کنندگان و مصرف کنندگان به استفاده از تمامی ظرفیتهای فضای مجازی برای انجام کلیه امور خود اعم از تبلیغات، سفارشات، ارتباطات، آموزش و سایر موارد مورد نیازشان روی آوردند.

از اینرو اغلب کاربران به تجهیزات نوین این فضا مجهز شده اند. بنگاههای اقتصادی با استفاده از این تجهیزات تلاش می کنند خسارات ناشی از بروز درگیری میان روسیه و اوکراین را به حداقل برسانند و مصرف کنندگان نیز تلاش می کنند در دوران پسا کرونا از فضای مجازی کمتر استفاده کنند و بیشتر از منزل خارج شوند.

در مجموع منافع این گروههای مجازی در حال کاهش است و سرمایه گذاران  آن را برای ادامه سرمایه گذاری در این زمینه ها دچار تردید کرده است. «مارک زاکر برگ» رئیس متا در این خصوص می گوید:« من می دانم که برخی سرمایه گذاران در این امر مردد شده اند اما به اعتقاد من سرمایه گذاری در فضای مجازی همواره سودآوربوده و این اشتباه بزرگیست که ما در این زمینه متمرکز نشویم.»

وی همچنین به این نکته اشاره کرد که برای سود ده شدن گروه خود مدتها انتظار کشیده و فعالیتهایش تنها از سال ۲۰۰۹(۱۳۸۸) در پی فعالیتهای تبلیغاتی پیشنهادی «شرلی ساندبرگ» به سود دهی رسید.

با تمام این احوال تا زمانیکه وخامت اوضاع اقتصادی ادامه دارد بعید بنظر می رسد متا بتواند مجددا مورد اعتماد بازارها قرار گیرد. گروه اَپِل نیز قصد دارد با تنوع بخشیدن شیوه های اقتصادیش وابستگی خود را فروش تجهیزات رایانه ای به ویژه در آی فون که نیمی از درآمدش را از آن کسب می کند؛ کمتر کند.

زیرا فروش مدلهای آی فون ۱۴و آی فون ۱۴پلاس که از ماه سپتامبر(شهریور) رونمایی شدند مأیوس کننده است. به نقل ازمنابع رسانه ای منطقه «سیلیکون وَلِی»؛ اَپِل از دو تولید کننده خود خواسته است تولیداتشان را به ترتیب تا ۷۰ و ۹۰ درصد کاهش دهند.

بدین ترتیب گروه اَپِل قصد دارد وارد فعالیتهای بانکی در آمریکا شود. به عنوان مثال اخیرا پیشنهاد  راه اندازی یک صندوق پس انداز با مشارکت « گُلدمَن ساچ» را مطرح کرده است.

نشان سیب همچنین روی فعالیتهای رسانه ای خود در موسیقی و تلویزیون که اخیرا قیمتهای آنهار افزایش داده است؛ حساب می کند. به عقیده «ریچارد هالوی» از بنیانگذاران و مدیر شرکت«تِک مارکت ویو»:« در این میان وضعیت مایکروسافت به رغم ناکامیهای اخیرش به دلیل نقش اساسی که در فعالیتهای بنگاههای اقتصادی بازی می کند از همه پایدارتر است. بقیه در این سطح نیستند.

مایکروسافت در قلب فعالیتهای اقتصادی شرکتهای تجاری قرار دارد. من ممکن است ناچار شوم بودجه تبلیغاتی خودم را کاهش بدهم اما نمی توانم بودجه اشتراک مبادلات اطلاعاتی با مایکروسافت رو کاهش بدهم.

تمام فعالان اقتصادی متکی بر هزینه های غیر ضروری چه در بخش فناوری و چه در سایر بخشها باید در انتظار این روزهای سخت باشند.» اگروضعیت وخیم اقتصادی به همین روال ادامه یابد شاید جدایی بازارها از فناوریهای رایانه ای اجتناب ناپذیر باشد.

در آنوقت قطعا فناوریهای رایانه ای غیر ضرور همچون بازی و سرگرمی، فیلم، موسیقی، ارزهای مجازی وسایر نوآفرینهایی چون گیگ اقتصادی از گردونه خارج خواهند شد. به عقیده کارشناسان شرکت متبوع «هالوی» مشکلات امروز«گافام» ناشی از ادغام بیش از حد فناوری با اقتصاد حقیقیست.

چراکه با اجرای سیاست کووید صفر درچین و تبعات اقتصادی ناشی از بحران انرژی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین اقبال به بازار تبلیغات برخط به کلی فروکش کرد. بازاری که متا و آلفابت به ترتیب تا حد ۹۵ و ۸۰ درصد از درآمدشان را به آن  وابسته اند.

افزون براین مقرارت جدید گروه اَپِل در مورد حریم خصوصی کاربران از ابتدای سال محدودیت های جدید تبلیغاتی ایجاد کرده و منجر به کاهش درآمدش شده است.

تبلیغاتی که درآمد شرکتی مانند متا کاملا به آن وابسته است. مقامات مالی متا، گروه اِپِل را به دلیل اتخاذ این تصمیمات  مقصرمی دانند. عملکرد بورسی این شرکتها نیزبه دلیل ارزش بیش از حدشان بسیار افت کرده و ارزشیابی سهام این شرکتها بیش از حد با فضای حقیقی فاصله گرفته است.

در همین حال غولهای آمریکایی از افزایش قدرت دلار درمقابل سایر ارزها نتوانستند منتفع شوند. چراکه افزایش ارزش دلار قیمت کالاها و خدمات آنها را در خارج افزایش می دهد و این امر منافع کمتری نصیبشان می کند. مقامات مالی شرکت مایکروسافت بر این باورند که افزایش ارزش دلار برای این شرکت مشکلاتی ایجاد کرده است.

گروه متا نیز از این وضعیت ناراضیست و اعلام کرده است وضعیت پایدار ارز گردش مالی آن را تا حدی افزایش می دهد. با تمام این اوصاف وضعیت شرکتهای «گافام» خوبست. منافع دو شرکت آلفابت و مایکروسافت در سومین سه ماهه سال بالغ بر ۳۱ میلیارد دلار بوده است.

سود اَپِل نیز در بازه ۷/۲۰ میلیارد دلار بود. گروه متا نیز از بسترهای مجازی فیسبوک، اینستاگرام و متای خود هرکدام دومیلیارد دلار منتفع شده است. رقمی که در حال رشد است.

اما در این میان بازارهای جوان مجازی همچون ارزهای مجازی که در ماه های اخیر ضررهای هنگفتی کرده اند یا نوآفرینانی در عرصه اقتصادی گیگ چون «اُوبر» که مجبور به کاهش هزینه های خود شده اند در مقابل بی حوصلگی سرمایه گذاران خود برای بازگشت سرمایه نتوانستند چندان مقاومت کنند.

در صنعت نیمه هادیها نیز ناپایداریهای موجود میان عرضه و تقاضا از یکطرف و تحریمهای بایدن برضد چین در این زمینه  وضعیت بازارآن را بکلی بهم ریخته است و شرکتهای مطرح در این صنعت از جمله اینتل، اِن ویدیا و کوآلکام بدین ترتیب بازارهای خوبی را ازدست داده اند.

بایدن اخیرا به منظور جلوگیری از برخورداری چین از دانش فنی ریزپردازنده های پیشرفته آمریکایی صاردات آنها را به چین ممنوع کرد تا این دانش در خاک آمریکا باقی بماند.