تاریخ کشی؛ کاروانسرای شاه عباسی اراک در حال تخریب است
وجیهه غلامی: بسیار زیبا و دیدنی است! مکانی که می توانست به عنوان یک منطقه نمونه گردشگری باشد ولی امروز با سفر به آنجا دل هر بیننده‌ای به درد می‌آید و قطعا بازدیدکننده، بازدید از این مکان ارزشمند را به هیچ کس توصیه نخواهد کرد چرا که از طرفی ویرانی این مکان گردشگری با آثار تاریخی فاخر، بسیار غم انگیز است و از طرف دیگر با وجود حشراتی همچون کک، تا مدت ها درگیر این مهمان ناخوانده خواهید شد.
تعریف از سرسبزی و طبیعت زیبای روستای کاروانسرای اراک و وجود مکان تاریخی و میراث فرهنگی در این روستا موجب آن شد مشتاقانه به این منطقه سفر کنیم.
روستای کاروانسرا در۳۷ کیلومتری شهر اراک قرار دارد و تقریبا پس از طی بیش از ۶ کیلومتر جاده خاکی می توان وارد روستا شد. در نزدیکی چشمه ای که از دل زمین می جوشد و درختان گردویی که سر به فلک کشیده اند کاروانسرای شاه عباسی قرار دارد که با تابلویی مشخص شده است. با رسیدن به این کاروانسرا اگر به دنبال درب ورودی آن بگردید با یک در آهنی قفل دار مواجه می شوید اما چند قدم آن طرف تر آوار دیوارها وجود در با قفل را خنده دار جلوه می دهد چرا که هر کسی به راحتی می تواند از سوی این دیوارهای ویران وارد کاروانسرا شود.
الگوی معماری دوران صفوی در این بنا کاملا مشهود است و این نظم زیبایی بنا را دوچندان کرده است ولی تخریب شدن دیوارها و گنبدها و چاله هایی که در آنجا بر اثر عدم رسیدگی ایجاد شده است بسیار تاسف آور می باشد و این سوال را در ذهن همگان ایجاد می کند که چرا این مکان نباید به یک مکان توریستی تبدیل شود؟
کاروانسرای شاه عباسی مکانی برای فساد جوانان شده است
عضو شورای روستای کاروانسرا می گوید: «تخریب این مکان از قبل از انقلاب شروع شد. در آن زمان مدرسه ای می خواستند بسازند که برای جبران کمبود مصالح از مصالح این مکان استفاده کردند. از آن به بعد تاکنون اگر کسی مصالحی نیاز داشت از این مکان مصالح خود را تامین می کرد.»
علی اصغر ایرانمنش اظهار داشت: «۵ سال پیش نامه ای به معاون وقت اداره میراث فرهنگی زده شده که اگر به این مکان رسیدگی نمی شود حداقل درب برای آن گذاشته شود ولی در پاسخ به نامه ما گفتند که حتی بودجه برای گذاشتن در هم ندارند و خودتان در بگذارید و از داخل آن هم می توانید استفاده کنید.»
وی افزود: «این امر باعث شد هرکسی دامی دارد بیاورد و در آنجا نگهداری کند و این مساله باعث شد که آنجا پر از کک شود.»
ایرانمنش اذعان داشت: «در این مکان افرادی هم به دنبال گنج کند و کاو کرده اند و از سوی دیگر مکانی برای فساد جوانان شده است.»
وی ضمن ابراز گلایه از اداره میراث فرهنگی گفت: «تنها ۱۵ سال پیش اداره میراث فرهنگی از ۴ ضلع قلعه، یک ضلع آن در حد ۸۰ درصد ترمیم کرده و بدون در و نگهبان رها کرده اند.»
وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «قناتی از این مکان به سمت استخر و کشاورزی روستا گذر می کرد که وقتی بارندگی هم می شد نشت آبها و سیلاب هم از این قنات گذر می کرد ولی متاسفانه داخل آن را با ماسه و خاک پر کردند و هر چه اهالی روستا تقاضا کردند که این کار را نکنید تا علاوه بر آب خود قنات، آب های سرگردان نیز هدایت شوند بی نتیجه ماند.»
مالکیت کاروانسرا مجهول است
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی نیز ضمن اشاره به اینکه کاروانسرای شاه عباسی در سال ۱۳۷۸ در آثار ملی کشور ثبت شده است گفت:«اداره کل درآمد خاصی برای مرمت و بازسازی ندارد و اعتباراتش از طریق شورای برنامه ریزی استان ابلاغ می شود.»
مصطفی مرزبان تصریح کرد: «درست است که کل بنای کاروانسرا را مرمت نکردایم ولی به اندازه اعتباراتی که داشتیم مرمت اضطراری را انجام داده ایم.»
وی در پاسخ به این سوال که: «چقدر اعتبار برای مرمت و بازسازی این مکان نیاز است؟» گفت: «حدود ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز داریم تا این بنا احیا شود.»
وی در خصوص واگذاری این مکان به سرمایه گذار گفت: «چون واگذاری این مکان به سرمایه گذار از طریق صندوق احیا انجام می شود و شرط اصلی واگذاری هم مالکیت میراث فرهنگی است و از طرفی مالکیت کاروانسرا مجهول است، به همین خاطر بحث واگذاری هم غیرممکن است و چون مالکیت این مکان با ما نیست بنابراین نمی توانیم وارد عمل شویم.»
وی تصریح کرد: اولین برنامه ما مرمت و بازسازی بناهای خصوصی و عمومی بصورت مشارکتی است.
وی در پایان اظهار داشت: «ما از استانهای پیشرو در ساخت بازارچه هستیم و تا پایان امسال همه ی شهرستان های استان به جز شهرستان خنداب، به علت عدم واگذاری زمین، دارای بازارچه صنایع دستی و بومی خواهند شد.»
کاروانسرای شاه عباسی در روستای کاروانسرای شهرستان اراک و در مسیر موسوم به راه شاهی با نقشه چهار ایوانی ساخته شده است. این بنا در قدیم بعنوان استراحتگاه انسانها و دام در مسیر اصفهان و اراک( سلطان آباد قدیم) قرار داشته است که در ۲۵در آثار ملی کشور ثبت شده است.
