تجار ایرانی لای چرخ دنده‌های سیاسی

علی رمضانیان

موضوع رابطه اقتصادی ایران و عراق در چند ماه اخیر با چالش های جدی همراه شده‌است. بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی و سیاسی این  رخداد را برآمده از سیاست‌های منطقه ای امریکا دانسته و معتقدند که بلندمدت نخواهد بود؛ چرا که دولت عراق متضرر اصلی بوده و در نهایت با امریکا در این خصوص مذاکره می کند، اما  در نهایت، تاجران ایرانی بازار خود را از دست داده و لای چرخدنده سیاسی،اقتصادی له می شوند.

به گزارش عصر اقتصاد، چندی پیش رویترز طی گزارشی اعلام کرد «بانک مرکزی آمریکا در آذر ماه امسال، کنترل‌های شدیدتری را بر معاملات بین المللی دلار توسط بانک های تجاری عراق اعمال کرد.

این اقدام به منظور توقف انتقال دلار به ایران و اعمال فشار بیشتر همراه با تحریم‌های آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران انجام شد و تهران را در تامین دلار با مشکل مواجه کرد. عقیل الفتلاوی، نماینده شیعه مجلس عراق، واشنگتن را به استفاده عمدی از مقررات جدید به عنوان یک سلاح سیاسی متهم کرد. او گفت: «آمریکایی ها از محدودیت های سفت و سخت نقل و انتقال دلار به عنوان پیام هشدار دهنده به نخست وزیر سودانی استفاده می کنند تا با منافع آمریکا همراه باشد. پیام آمریکا در واقع این است که فعالیت علیه منافع ما می‌تواند منجر به سرنگونی دولت شما شود.»

فرصت طلایی برای رقبای ایران در بازار عراق

این گزارش رویترز بازگو کننده شرایط امروز بین تجار ایرانی و عراقی است که ظاهرا در حال حاضر روزنه امیدی برای آن دیده نمی شود. جهانبخش شیرازی از فعالان اقتصادی در حوزه عراق به خبرنگار عصر اقتصاد گفت: رخدادهای بین ایران و عراق ، مساله سیاسی است و باید از دید سیاسی به آن نگریست لذا باید تلاش های سیاسی بیشتری معطوف حل این بحران شود.

بعد از اقدام فدرال رزرو در ممنوعیت عرضه دلاری بانکهای عراقی در برابر دینار و به دلیل تامین دلار فیزیکی بازار ایران، عراقی ها برای کنترل بازار اقتصادی خود پیام واگرایی با ایران را مخابره میکنند.

وی افزود: در عرصه اقتصادی عراق ما رقبای زیادی داریم. ترکیه، چین و عربستان از جمله این رقبا هستند و اگر فکری جدی برای حل بحران نکنیم این فضار را از دست خواهیم داد.

در حالی که عراق برای ایران اهمیت اقتصادی بالایی دارد. کشور ترکیه به دلیل کاهش ارزش پول ملی خود، صادرات  به عراق را تشدید کرده است.

عربستان نیز با جدیت وارد بازار عراق شده و در حال گسترش بازار خود است. محصولات ارزان چینی که همه دنیا را در حال تصاحب است. حال با توجه به این شرایط ، اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران جنجالی شود یعنی بازنده اصلی قطعا تاجران ایرانی خواهند بود.

از طرف دیگر بانکها و کارفرماهای دولتی عراقی به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران و با بهانه قراردادن اف ای تی اف، حساب‌های شرکت‌های ایرانی را مسدود می‌کنند و وضع بدی را برای ایرانی ها رقم زده اند.

در همین رابطه، روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نیز در هفته گذشته  نوشت: «عراقی‌ها مقصر غیرمنتظره‌ای برای تضعیف ارز ملی شان که باعث افزایش قیمت موادغذایی و کالا‌های وارداتی شده معرفی کرده اند و آن  تغییر سیاستی است که خزانه داری ایالات متحده و فدرال رزرو نیویورک اعمال کرده اند.

مقامات آمریکایی و عراقی می‌گویند، فدرال رزرو نیویورک در ماه نوامبر اعمال کنترل‌های شدیدتری بر معاملات بین المللی دلار توسط بانک‌های تجاری عراق اعمال کرده، اقدامی که با هدف کاهش انتقال دلار به ایران و سایر کشور‌های خاورمیانه که به شدت تحریم هستند، آغاز شده است.

محدودیت فعالیت برای بانک های عراقی

به گفته مقامات عراقی و اسناد دادگاه، بانک مرکزی عراق چهار بانک «بانک آسیای اسلامی، بانک خاورمیانه عراق، بانک اسلامی انصاری و بانک اسلامی القبوده» را از انجام هرگونه معامله دلاری منع کرده است.

مقامات آمریکایی سال‌ها بر عراق فشار آورده اند تا کنترل خود بر بانک‌ها را تقویت کند. در سال ۲۰۱۵، مقامات می‌گفتند، فدرال رزرو و وزارت خزانه داری به طور موقت انتقال میلیارد‌ها دلار به بانک مرکزی عراق را به دلیل نگرانی از اینکه این ارز به بانک‌های ایرانی منتقل شود، مسدود کردند.

تأثیر کنترل‌های شدیدتر اتخاذ شده در نوامبر را می‌توان در کاهش شدید تراکنش‌های دلاری بانک‌های عراقی که بانک مرکزی در وب‌سایت خود ثبت می‌کند، مشاهده کرد. براساس داده ها، در ۱۷ اکتبر سال گذشته، قبل از اجرایی شدن قوانین جدید، انتقال روزانه از حساب‌های رسمی عراق در فدرال رزرو نیویورک و سایر موسسات خارج از کشور ۲۲۴.۴ میلیون دلار بود. در ۱۷ ژانویه اما، ۲۲.۹ میلیون دلار بود که نزدیک به ۹۰ درصد کاهش داشته است.

حمزه الصراف که پشت پیشخوان مغازه صرافی خود در محله شلوغ کراده بغداد نشسته است، گفت: دلار‌های عراق، مطمئناً و ۱۰۰ درصد به ایران، ترکیه، سوریه، یمن، لبنان و گاهی دبی می‌رود.»

مهدی رضا پور از دیگر فعالان اقتصادی ایران در عراق به عصر اقتصاد گفت: «از چند ماه پیش آمریکا در سکوت کامل شروع کرد به بستن مسیرهای صادرات نفت ایران و در گام نخست مشتریان کالاهای ایرانی را قانع کرد که از ایران چیزی نخرند و این مساله در ادامه به عراق ختم شد. باید این مساله را دانست  که در حال حاضر، عراق مهمترین راه تنفس تجار ایرانی است.

اما بیش از ۹۰ درصد از فعالیت تاجران بزرگ محدود و حتی بسیاری از دارایی ها مسدود شده است. یکی از بهانه های اصلی هم اف ای تی اف است. باید دولت مسیر درستی را انتخاب کند وگرنه شرایط ارتباط تجاری بین ایران و عراق به مراتب سخت تر شده و قطعا اقتصاد ایران تحت تاثیر  قرار خواهند گرفت.»

همچنین ارمین رحیمی نیا نیز معتقد است که باید  دولت با مذاکره و پیدا کردن راه حل سیاسی این بن بست را از بین ببرد. رحیمی نیا به عصر اقتصاد گفت: «سقوط ارزش پول ملی عراق شرایط دولت ان کشور را کمی با دشواری همراه کرده و احتمالا دولت عراق را وادار به مذاکره در این خصوص می کند. دولت آقای السودانی مجبور خواهد شد که با آمریکا مذاکره کند، خواسته های آمریکا بسیار شفاف و روشن است، قطع مراودات مالی با ایران، سوریه و لبنان جهت عملکرد بهتر تحریمها و همین طور اجرای قرارداد با چین.

چراغ سبز آمریکائی ها به قرارداد عراق با شرکت زیمنس برای تولید انرژی از گاز همراه نفت، قرارداد خرید گاز از قطر، اتصال شبکه برق عراق به کشورهای حاشیه خلیج و…  اقداماتی است که صورت گرفته و همین طور دو سه جین کار دیگر ، در آخرین دیدار صورت گرفته آقای السودانی با سفیر آمریکا در بغداد، گفتند باید مسائل در واشنگتن حل شود.

ایران  نیز باید در این زمینه ابتکار عمل به خرج دهد تا شرایط مناسب شود چرا که مسیر ورود ارزهای تاجران به داخل مسدود شده و با دشواری همراه است و قطعا در بلند مدت در ایران شاهد مشکلات ارزی خواهیم بود.»

نتیجه این اقدامات عراق، در حال حاضر  سبب فشار مضاعف به تاجران و همچنین اقتصاد ایران شده است چرا که یکی از ورودی های دلار به ایران در حال بسته شدن است و قطعا ایران بازنده این ماجرا خواهد بود لذا باید دستگه دیپلماسی تلاشی عاجل  و مفید برای رفع بحرن منطقه ای کند.