تراژدی «تولید از تو قیمت از من!»

در وصف اوضاع صنعت لبنیات کافی است تا به تعریف تراژدی، بپردازیم. تراژدی داستانی است که در آن زنجیرۀ حوادث جبری، شخصیت اصلی یا همۀ شخصیت‌ها را به سوی سرنوشت ناگوار و فاجعه‌آمیز سوق می‌دهد.

عصر اقتصاد: صنعت لبنیات این روزها با سرکوب قیمت ها، طلبکاری سنگین از دولت، بازارهای خارجی نا مطمئن ، روزگار خود را می رساند در حالی که امیدوار است بعد از جریان انتخابات و تغییر دولت و بر اساس مدارک و مستندات قانونی با اصلاح قیمتی از ضرر و زیان بیرون آید.

این در حالی است که طبق آمار منتشر شده از سوی اتاق بازرگانی ایران صادرات صنایع غذایی کشور در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل تر، به میزان ۱۴ درصد رشد داشته است، در این میان از بین اقلام مختلف صنایع غذایی بیشترین میزان صادرات مربوط به محصولات لبنی کشور بوده است.

به طوری که طی مدت یادشده ۵۵۱ هزار تن محصولات لبنی به ارزش ۷۳۳ میلیون دلار از کشور راهی بازارهای جهانی شد. با این وجود و در حالی که صنایع لبنی کشور اصولا صنعتی غیردولتی محسوب می شود، فعالان این بخش نیز همانند بسیاری دیگر از صنایع با مشکلات و چالش های بسیاری مواجه هستند که قاعدتا در بلند مدت بر تولید و بازارهای داخلی و خارجی آنها تاثیرگذار است.

اینکه شخصی تولید کننده باشد اما شخص دیگری محصولات تولیدی را قیمت گذاری کند جزو اتفاقات نادر دنیا است

صنعت لبنیات از قیمت گذاری دستوری رنج می برد

سید محمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی کشور در گفت و گو با خبرنگار ما در خصوص اصلی ترین مشکلات فعالان این صنعت اظهار داشت: صنعت لبنیات به رغم اینکه صنعتی است که در همه بخش‌ها، خصوصی است و سرمایه‌ گذاری دولتی در آن وجود ندارد و عموم بنگاه‌ ها هم از بودجه دولتی استفاده نمی‌ کنند، اما متاسفانه همواره معطل تصمیم‌ گیری‌ های بخش دولتی است و از این منظر غالبا ضربه می بیند.

بنی طبا افزود: نکته قابل تامل اینکه میانگین حاشیه سود صنعت لبنیات سال گذشته کمتر از ۶ درصد بوده است که عمدتا به این دلیل است که صنعت لبنیات از قیمت گذاری دستوری رنج می‌برد. اگرچه مسئولان مدعی هستند قیمت گذاری دستوری نداریم اما واقعیت این است که تا الان که وارد چهارمین ماه سال شده ‌ایم و علی رغم اینکه دولت از ابتدای سال هم حقوق و دستمزد را به عنوان یکی از مولفه‌ های تولید افزایش داده و هم ۳۰ درصد افزایش کرایه‌ های حمل را اعمال کرده است، به علاوه سایر هزینه ها اما متاسفانه اجازه اصلاح قیمتها را نه تنها در کالاهای مشمول قیمت گذاری دستوری بلکه در سایر کالاها هم اجازه اصلاح قیمت ها را نمی دهد و به سختی انجام می شود.

وی خاطرنشان کرد: اینکه شخصی تولید کننده باشد اما شخص دیگری محصولات تولیدی را قیمت گذاری کند جزو اتفاقات نادر دنیا است. به عبارت ساده تر قیمت گذاری به عنوان یکی از ابزارهای تولید، بازاریابی و مدیریت بازار در اختیار مدیر بنگاه نیست بلکه در اختیار بخش دولتی است! این در حالی است که طبق قانون، هیئت مدیره است که در قبال سهامداران خود مسئول است اما عملا بر فرایند قیمت گذاری اختیاری ندارند.

میانگین حاشیه سود صنعت لبنیات سال گذشته کمتر از ۶ درصد بوده است که عمدتا به این دلیل است که صنعت لبنیات از قیمت گذاری دستوری رنج می‌برد

خطراتی که در بازارهای صادراتی محصولات لبنی کشور را تهدید می کند

مدیر روابط عمومی و سخنگوی انجمن صنایع لبنی کشور همچنین در خصوص وضعیت بازارهای صادراتی نیز اظهار داشت: در بازارهای صادراتی کماکان در بین صنایع غذایی لبنیات در رتبه اول صادراتی قرار دارد اما از دو مسئله رنج می‌برد.

در واقع اگرچه ما در حال حاضر به بیش از ۵۰ کشور دنیا صادرات صنایع لبنی داریم اما با این وجود از نظر سبد حجمی صادرات محصولات لبنی متمرکز بر یک یا دو کشور است؛ به این معنا که بیشترین حجم صادرات ما به کشورهایی مثل عراق و افغانستان است و این مسئله به نوعی خطرناک و با ریسک بالا است. به عبارت دیگر باید تنوع کشور بیشتری از نظر حجم صادرات داشته باشیم و اینگونه نباشد که حجم عمده صادرات متمرکز بر چند کشور محدود باشد.

وی افزود: موضوع دیگری که در حوزه صادرات با آن مواجه هستیم این است که هرچه بیشتر پیش می ‌رویم سهم محصول نهایی ما از بازارهای جهانی کاهش یافته و سهم فروش فله ‌ای محصولات ما افزایش پیدا کرده است و این امر برای آینده صنعت قطعا خوب نیست.

بنی طبا در خصوص چرایی کاهش سهم محصول نهایی در بازارهای جهانی گفت: غالبا دلیل اصلی این است که بازارهای آن طرف برای شیر خشک و کره ما بیشتر خواهان فله ای هستند.

از نظر سبد حجمی صادرات محصولات لبنی متمرکز بر یک یا دو کشور است؛ به این معنا که بیشترین حجم صادرات ما به کشورهایی مثل عراق و افغانستان است و این مسئله به نوعی خطرناک و با ریسک بالا است

مطالبات کارخانجات برای طرح شیر رایگان مدارس هنوز پرداخت نشده است

این فعال صنفی همچنین اذعان داشت: به رغم اینکه صنعت لبنیات در اجرای طرح رایگان شیر مدارس و احیای آن نهایت همکاری را کرده است و علیرغم اینکه رهبری تذکر داده بودند با توجه به اتفاقی که برای رئیس جمهور رخ داده، کارها زمین نماند اما متاسفانه هنوز مطالبات شرکت های لبنی برای شیر مدارس توسط دولت پرداخت نشده است.

این در حالی است که مسئولانی همچون آقای مخبر، ریاست سازمان هدفمندی و وزیر آموزش پرورش در جریان کامل مطالبات کارخانجات در این زمینه هستند اما هیچ اقدامی نکردند و شرایط کارخانجاتی که در طرح شیر رایگان مدارس شرکت کردند به دلیل عدم پرداخت مطالباتی که از دولت دارند رو به وخامت و تعطیلی است.

متاسفانه هنوز مطالبات شرکت های لبنی برای شیر مدارس توسط دولت پرداخت نشده است. این در حالی است که مسئولانی همچون آقای مخبر، ریاست سازمان هدفمندی و وزیر آموزش پرورش در جریان کامل مطالبات کارخانجات در این زمینه هستند اما هیچ اقدامی نکردند و شرایط کارخانجاتی که در طرح شیر رایگان مدارس شرکت کردند به دلیل عدم پرداخت مطالباتی که از دولت دارند رو به وخامت و تعطیلی است

هند، ایالات متحده و پاکستان؛ در صدر تولیدکنندگان برتر شیر در جهان

گفتنی است بخش لبنیات یکی از مهم ترین بخش ها در صنعت کشاورزی در جهان است. این بخش شامل تولید و فرآوری شیر حیوانات اعم از گاو، بز، گاومیش، گوسفند یا شتر است. ضمن اینکه شیر گرانبها را می توان مصرف کرد و به انواع مختلفی از مشتقات همچون پنیر، کره، خامه، ماست و غیره تبدیل کرد.

نکته قابل تامل اینکه در شرایطی که لبنیات دارای چندین ماده مغذی مانند کلسیم ، منیزیم ، روی ، ویتامین D و ویتامین B12 هستند که نقش اساسی در رژیم غذایی افراد دارند، طبق آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) مصرف شیر به طور گسترده در بین همه فرهنگ ها توزیع شده است و به همین دلیل تولید جهانی آن در سال ۲۰۲۲ به حدود ۹۲۹.۹ میلیون تن هم رسید.

از سوی دیگر آمارهای منتشر شده نشان می دهد: ۱۰ کشور بزرگ تولید کننده شیر در جهان عبارتند از «هند، ایالات متحده، پاکستان، چین، برزیل، آلمان، روسیه، فرانسه، ترکیه و نیوزلند» که این کشورهای برتر در تولید شیر، تاثیر عمده ای بر زنجیره های تأمین، پویایی تجارت و روندهای غذایی در صنعت لبنیات دارند.