تکمیل فاز دوم ادغام وزارت صمت بعد از یک دهه
لیلا ابوالفتحی
فاطمی‌امین، وزیر صنعت گفته است که در وزارت صمت تغییر ساختار رخ خواهد داد و به نظر می‌رسد که فرایند ادغام دو وزارتخانه وارد فاز دوم اجرایی می‌شود و به نوعی تکمیل فرایند قبلی است.
دو وزارت «بازرگانی» و «صنایع و معادن» در سال ۱۳۹۰ و در انتهای دولت دهم با یکدیگر ادغام شدند و بعد از حدود ۶ سال از این اتفاق طرح احیای وزارت بازرگانی و تفکیک آن از وزارت صنعت، معدن و تجارت به تصویب هیات دولت به مجلس شورای اسلامی رفت تا در ارتباط با آن تصمیم‌گیری شود. اکنون بعد از ۱۰ سال هنوز این تفکیک به طور کامل انجام نگرفته است.
زمانی وزارت صمت امروز متشکل از ۴ وزاتخانه بود. وزارت صنایع سنگین، وزارت صنایع، وزارت معادن و وزارت بازرگانی که در اولین اقدام با ادغام وزارت صنایع سنگین و وزارت صنایع به وزارت صنایع تبدیل شد،در گام بعدی وزارت معادن در وزارت صنایع ادغام و به وزارت صنایع و معادن تبدیل شد، در گام سوم وزارت بازرگانی حذف و وزارت صمت تشکیل شد.
در آن زمان وزارت بازرگانی سابق چهار حوزه تنظیم بازار، صادرات، اصناف و حمایت از مصرف‌کننده را داشت.
در سال ۹۶، فاطمی‌امین، معاون برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت وقت عقیده داشت که ساختار وزارت صنعت معدن و تجارت را باید اصلاح شود.
فاطمی‌امین در همان سال در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اینکه مشکل نظام اداری ما یکپارچگی است، گفت: یکی از مشکلات ما یکپارچگی و هماهنگی بین بخشی است. در حوزه تعرفه این یکپارچگی را به دست آورده‌ایم و نباید آن را از دست داد.
او با تاکید بر اینکه برای ادغام باید ۵ کار انجام می‌شود به طوری که یکپارچه‌سازی داده‌ها و فرآیندها انجام شده است، ادامه داد: از سوی دیگر طراحی اهداف و برنامه‌ها را هم انجام دادیم. ما پارادایم و بینش یکپارچه را بین کارشناسان صنعت و معدن ایجاد کردیم.
ساختار موجود وزارت صنعت را باید سبک کرد
فاطمی‌امین با اشاره به اینکه ما به طور موقت ساختار و ماموریت‌ها را اصلاح کردیم، گفت: برخی از اقدامات قبلی سالها تنش ایجاد می‌کرد لذا باید فرهنگ سازمانی مشترک ایجاد می‌شد. اگر زیرساخت‌ها به خوبی شکل بگیرد به راحتی می‌توان وزارتخانه‌ها را با یک سوم نیرو اداره کرد.
ساختار موجود را باید سبک و بهنگام کرد. کار ادغام تا چهار مرحله به جلو پیش رفت، اما کار اصلی سبک‌سازی و چالاکی پیش نیامد لذا این ساختار را می‌توان اصلاح کرد و به تفکیک احتیاج نیست.
در خرداد سال ۹۸ طرح تفکیک وزارت تجارت و خدمات بازرگانی از وزارت صنعت و معدن در کمیسیون صنایع و معادن مجلس به تصویب رسیده اما با گذشت چند سال از این موضوع این کار به صورت کامل صورت نگرفته و در این سالها همچنان مخالفان و موافقان جدی دارد.
در مرداد سال ۹۹ هم خبرهایی از منتفی شدن این تفکیک به گوش رسید.
در شهریور امسال فاطمی‌امین که دیگر وزیر صنعت بود در جلسه تکریم و معارفه تعدادی از معاونان ومدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت که همزمان با جلسه شورای معاونان این وزارتخانه برگزار شد، با تاکید بر ضرورت تفکیک کسب و کار از حکمرانی، آمیختگی این دو را یک آفت در سازوکار دولتی توصیف کرد و افزود: این آمیختگی موجب شده است برخی وزارتخانه‌ها هم حکمرانی و هم بنگاه‌داری کنند که هم به ضرر بنگاه و هم بخش حاکمیت است.
روز گذشته فاطمی امین درباره اصلاح ساختار وزارتخانه گفت: سال ۱۳۹۰ وزارت صنایع و معادن و بازرگانی با یکدیگر ادغام شدند. البته این ادغام بیشتر به شکل تجمیع انجام شد و نه تلفیق و یکپارچگی محقق نشد. طی ماه‌های اخیر اقداماتی با تعامل با سازمان امور استخدامی انجام شد که در نتیجه آن امروز جزئیات ساختار جدید وزارت صمت مشخص شد.
به گفته او در این ساختار جدید ساختار تلفیقی و ترکیبی وزارت صنعت، معدن و تجارت شکل گرفت. همچنین اولویت‌ها در این ساختار دیده می‌شود.
وزیر صنعت توضیح داد که به طور مشخص یکی از اولویت‌ها ماشینآلات و تجهیزات است که ارزش افزوده بالایی دارند. از طرف دیگر امکان فراهم کردن اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی با تولید محصول نهایی مثل رب گوجه‌فرنگی امکان‌پذیر نیست.
بنابراین وزارتخانه به طور ویژه روی ماشینآلات و تجهیزات الکترونیکی، ماشینآلات راه‌سازی، تجهیزات کشاورزی و غیره متمرکز شده است.
در گزارش که وزارت صمت با نام «بازطراحی معماری سازمانی وزارت صنعت» ارائه داده است ماموریت‌های این وزارتخانه را در دو حوزه «رشته-فعالیت» و «کسب و کارها» عنوان کرده است که امور رشته –فعالیت‌ها در سطح ملی و امور عملیاتی مربوط به کسب و کارها را در سطح استانی دنبال را می‌کند.
در این گزارش قواعد طرح‌ریزی ساختار سازمانی جدیدی را به شرح زیر اعلام شده است: تفویض تمامی فعالیت‌های راهبردی از قبیل سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای تنظیم بازار سرمایه‌گذاری، تولید، صادرات واردات، توسعه فناوری و … و رسیدگی به مسائل کلان و عمومی کسب و کارها به دفاتر رشته فعالیتی و معاونت‌های مربوطه، تفویض وظایف پاسخگویی به کسب و کارها و رسیدگی به مسائل موردی آنها به استانها، تفکیک واحدهای پشتیبانی عملیات حکمرانی و عملیات حکمرانی از یکدیگر و محوریت دادن به واحدهای عملیات حکمرانی، گذار از ساختار شبه‌وظیفه‌ای به ساختار بخشی و شبه‌ماتریسی، تلاش برای تخت کردن ساختار واحدهای سازمانی و گذار از تصمصم‌گیری متمرکز به نیمه‌متمرکز و غیرمتمرکز.
در ادامه این گزارش معرفی سبد پروژه‌های بازآفرینی وزارتخانه صمت عنوان شده است که شامل: بازطراحی ساختار سازمانی وزاتخانه، طراحی و استقرار نظام مدیریت خدمات، استقرار نظام یکپارچه ارتباطات و پاسخگویی، طراحی و استقرار سامانه پنجره واحد خدمات، راه‌اندازی سامانه هوشمند کسب و کار و پایش، طراحی نظام جامع مدیریت سرمایه انسانی، طراحی و استقرار سامانه جامع یکپارچه مالی و املاک، بازطراحی هویت بصری وزارت صنعت، یکپارچه‌سازی داده‌های کسب و کار و مدیریت استعدادها.
