حسابداری تولیدی چیست؟

حسابداری شاخه‌های مختلفی را شامل می‌شود که هر یک از این شاخه‌ها باتوجه به انواع گروه‌های کسب و کار دارای جزئیاتی تخصصی‌اند.

درواقع حسابداری یک فروشگاه لوازم خانگی با حسابداری یک کارگاه صنعتی کاملا متفاوت است. برهمین اساس به دنبال گسترش انواع کسب و کارها و مشاغل، علم حسابداری زیر مجموعه‌های تخصصی‌تر پیدا کرد. حسابداری تولیدی یکی از شاخه‌های علم گسترده حسابداری است که به‌نوعی اساس و مبنای تولید نیز محسوب می‌شود.

در واقع به کمک حسابداری تولیدی هزینه‌های تولید و درآمد ناشی از فروش محصول به‌دست آمده و درنهایت بازده فرایند تولید را به کارفرما نشان می‌دهد.

حسابداری تولیدی به اصلاح فرآیند تولید و کاهش هزینه ها در بخش‌های پرهزینه‌تر کمک می‌کند و افزایش بهره‌وری را به‌‌همراه خواهد داشت. در ادامه درباره حسابداری تولیدی بیشتر گفتگو می‌کنیم. ما را همراهی کنید. این مقاله از بلاگ سایت تدبیر حساب انتخاب شده است.

حسابداری تولیدی

حسابداری تولیدی به محاسبه هزینه‌های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول می‌پردازد. درواقع به کمک حسابداری تولیدی و برپایه هزینه‌های فرآیند تولید (هزینه تمام شده کالا) می‌توان بر محصول ارزش‌گذاری کرد. مهمترین نقشی که حسابداری تولید در فرایند تولید و عرضه ایفا می‌کند، کمک به کاهش هزینه‌های تولید است.

درواقع در حسابداری تولیدی هزینه قسمت‌های مختلف فرایند تولید بررسی شده و بخش‌هایی که هزینه بیشتری در این فرایند تحمیل می‌کنند شناسایی می‌شوند. ضمن اینکه حسابداری تولیدی به تجزیه و تحلیل محدودیت پرداخته و آن‌ها را در اختیار مدیران قرار می دهد. به این ترتیب حسابداری تولیدی به مدیران کمک می‌کند تا شیوه‌های تولید با هزینه کمتر را پیدا کنند.

ارزیابی‌هایی که در حسابداری تولیدی انجام می‌شود

فعالیت و بررسی‌های صورت گرفته در حسابداری تولیدی شامل دو ارزیابی مهم در فرآیند تولید می‌شود. این دو بخش که در دوره‌های مشخص حسابداری بررسی می‌شوند، عبارتند از:

ارزیابی موجودی

ارزیابی موجودی درواقع شامل محاسبه هزینه تمام شده تولید (محصولات تولیدی) و مقایسه و تراز آن با موجودی کالاها در پایان هر دوره حساب‌داری است.به معنی بررسی هم‌خوانی میزان کالاهای موجود در انبار با هزینه نهایی تولید در یک بازه زمانی مشخص.

ارزیابی قیمت کالاهای فروخته شده

این بخش درواقع شامل ارزش‌گذاری بر محصول تولید شده می‌شود. قیمت‌گذاری محصول براساس هزینه نهایی تولید صورت می‌گیرد. این هزینه تمامی مراحل فرآیند تولید از هزینه مواد اولیه گرفته تا هزینه نیروی کار و موارد دیگر را در بر گرفته و در قالب دو گروه هزینه مستقیم و هزینه سربار محاسبه می‌شود.

تجزیه و تحلیل‌هایی که در حسابداری تولیدی صورت می‌گیرد

حسابداری تولیدی ضمن انجام محاسبات مالی، در تجزیه و تحلیل برخی فاکتورهای مهم فرآیند تولید نیز نقش دارد که عبارتند از:

تجزیه و تحلیل محدودیت‌ها

طی پروسه تولید گاهی تولید کننده با برخی محدودیت‌ها مواجه می‌شود. مانند خالی شدن انبار مواد اولیه. حسابداری تولیدی به‌صورت مداوم ظرفیت‌ها و موجودی‌ها را بررسی کرده و پس از تحلیل آن‌ها محدودیت‌های پیش رو را اعلام می‌نماید.

تجزیه و تحلیل حاشیه سود

این بخش به معنای محاسبه سود خالص حاصل از فرآیند تولید است. تجزیه حاشیه سود با تجمیع همه هزینه‌های تولید و مرتبط با تولید یک محصول و کسر آن از قیمت نهایی آن محصول به ‌دست می‌آید. البته حاشیه سود در بخش‌های مختلف مانند خطوط تولید، امور تجاری و کانال‌های توزیع بررسی کرد. با تجزیه حاشیه سود در هریک از بخش‌های مختلف یک واحد تولیدی، به تصمیم‌گیری درمورد آینده آن بخش کمک می‌کند. ممکن است مدیران با بررسی حاشیه سود به این نتیجه برسند که بهتر است یک بخش را برون سپاری کنند یا روند فروش را کاهش دهند.

تجزیه و تحلیل واریانس

در این بخش هزینه‌های عملیاتی با هزینه‌هایی که پیشتر در بودجه‌بندی برنامه‌ریزی شده بود، مقایسه می‌شود. به کمک تجزیه واریانس برخی عدم تطابق‌های بودجه اولیه تعیین شده با بودجه عملیاتی به‌دست می‌آید که در بالا رفتن دقت کار موثر است.

اما این تجزیه و تحلیل‌ها درنهایت در یک بخش مهم به نام بودجه‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به کمک ترازهای به‌دست آمده از تجزیه‌های انجام شده در حسابداری تولیدی، بودجه‌بندی سال آینده انجام می‌شود. اطلاعاتی که حسابدار با روش‌های حسابداری تولیدی در اختیار مدیر تولید قرار می‌دهد، مبنای بودجه‌بندی سال آینده خواهد شد.

دلایل اهمیت حسابداری تولیدی

از آنچه تاکنون گفته شد، به اهمیت و تاثیر حسابداری تولیدی در بهبود فرآیند تولید و افزایش سود حاصله از آن تاحدودی پی بردیم. اما موارد ذکر شده همه اهمیت استفاده از حسابداری تولیدی را شامل نمی‌شود. برخی از مهمترین دلایل ضرورت استفاده از حسابداری تولیدی حتی در کسب و کارهای کوچک عبارتند از:

هزینه‌یابی محصول

این بخش از حسابداری تولیدی، امکان محاسبه تمامی هزینه‌های مربوط به تولید را به روشی سیستماتیک به صاحبان مشاغل می‌دهد. این امر به قیمت‌گذاری نهایی کمک می‌کند ضمن اینکه در تهیه برخی گزارش‌های دقیق نیز موثر است.

هزینه‌یابی متغیر

در هزینه‌یابی متغیر، هزینه خالص و به دنبال آن درآمد مشاغل قابل تعیین است. به این معنی که در حسابداری معمولا تمامی هزینه‌های تولید به قیمت نهایی افزوده می‌شود. اصول حسابداری تولیدی امکان تفکیک این دو را به صاحبان مشاغل می‌دهد.

برنامه‌ریزی برای تولید یا فروش

حسابداری تولیدی با ارائه آمار دقیقی از ظرفیت انبار و میزان فروش، به صاحبان واحدهای تولیدی و مدیران آن این امکان را می‌دهد که در زمینه میزان تولید و فروش در زمان لازم تصمیم دقیقی را اتخاذ کنند. درواقع به کمک حسابداری تولیدی، واحدهای تولیدی هیچگاه با مازاد تولید مواجه نمی‌شوند. امری که درصورت نبود فروش کافی، می‌تواند منجر به ورشکستگی واحد شود.

خدمات حسابداری شرکت‌های تولیدی

انجام امور حسابداری در کار مدیریت فرآیند تولید برای صاحب واحدهای تولیدی امری سخت و تاحدودی غیرممکن است. اما باتوجه به آنچه پیشتر گفته شد، اهمیت بالای برخورداری از حسابداری تولیدی و تاثیر آن بر بهبود فرآیند تولید و فروش نهایی و سوددهی واحد نیز بیانگر این حقیقت است که صاحبان واحدهای تولیدی نباید از حسابداری تولیدی غافل بمانند. در این بین بهتر است از خدمات حسابداری شرکت‌های تولیدی که از سوی شرکت‌های حسابداری ارائه می‌شوند کمک گرفت. این خدمات عبارتند از:

• طراحی یک سیستم حسابداری اختصاصی برای واحد تولیدی و پیاده‌سازی آن
• استانداردهای هزینه برای فرآیند تولید در دو بخش مواد اولیه و نیروی کار
• تجزیه و تحلیل هزینه‌های تولید
• برآورد موجودی انبارهای مواد اولیه و اطمینان از در دسترس بودن تجهیزات مورد نیاز
• ارزش‌گذاری بر کالاهای موجود
• نظارت بر واریانس هزینه در هر واحد تولید
• تهیه گزارش تولید و فروش
• بررسی موجودی انبارهای کالاهای تولیدی
• بررسی و تعیین استهلاک‌های احتمالی تجهیزات به‌منظور ارائه دقیق هزینه‌ها در گزارش‌های دوره‌ای
• ارائه گزارش‌های دوره‌ای (هفتگی، ماهیانه و سالیانه) از حاشیه سود ناخالص
• رسیدگی به گزارشات حسابرسی، برنامه‌های مالیاتی، ارزش افزوده

تمامی این موارد باتوجه به اهمیت حسابداری تولیدی در شرکت‌های خدمات حسابداری با دقت و نظم کامل انجام می‌شود. این موارد باتوجه به نیازهای واحدهای تولیدی تنظیم و پیاده می‌شوند.

کلام آخر

بنابرا آنچه گفته شد، بهبود فرآیند تولید و سودآوری این فرایند در یک واحد تولیدی، بدون استفاده از حسابداری تولیدی امری دور از دسترس خواهد بود. اما برای بهره‌مندی از تمامی مزایای حسابداری تولیدی میبایست تیم حسابداری قوی و با تجربه ای در اختیار داشته باشید و یا اجرای این مهم را به یک موسسه حسابداری مسئولیت‌پذیر و متخصص بسپارید.

درواقع موسسه حسابداری مذکور باید نسبت به حساسیت هریک از بخش‌های حسابداری تولید آگاه باشد و تسلط لازم را در پیاده‌سازی بی‌نقص سیستم حسابداری تولیدی داشته باشد.