زعفران، طلای سرخ ایران در بازار جهانی

زعفران یکی از اصیل ترین ادویه ها در ایران است که از آن با عنوان طلای سرخ در سراسر جهان یاد می شود.

به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، ایران بزرگترین تولید و صادر کننده زعفران در جهان می‌باشد که سالانه مقادیر قابل توجهی از ارقام مختلف این محصول را تولید و در بازارهای داخلی و خارجی توزیع می‌کند. در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد زعفران تولید شده در کشور برای صادرات در نظر گرفته می‌شود، به همین جهت خرید و فروش و قیمت زعفران در کشور نیز براساس نرخ دلار تعیین می‌شود.

یکی از دلایل اصلی بالا بودن قیمت زعفران به نسبت ادویه‌های دیگر، نحوه برداشت محصول می‌باشد که تماماً به صورت دستی و با کمک نیروی انسانی صورت می‌گیرد.

در واقع با توجه به اینکه گل و کلاله زعفران از ظرافت خاصی برخوردار هستند، نمی‌توان از دستگاه‌ها برای برداشت و جداسازی گل از کلاله کمک گرفت و تمامی این فرایند باید توسط نیروی انسانی صورت گیرد. تولید و کشت زعفران در سراسر کشور به صورت پراکنده انجام می‌شود، اما می‌توان از شهرستان‌های قائنات، تربت حیدریه که در استان خراسان قرار دارند، به عنوان قطب‌های اصلی تولید کننده این محصول در ایران و جهان یاد کرد.

خواص زعفران

زعفران یکی از گران قیمت ترین ادویه‌های جهان است که به واسطه ارزش غذایی بالایی که دارد، استفاده از آن برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های متعددی توصیه می‌شود.

این ادویه دارای مقادیر قابل توجهی پروتئین و مواد مغذی مانند ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، ویتامین A، پتاسیم، کلسیم و غیره می‌باشد.

همین ارزش غذایی بالا و خواص زعفران سبب شده است تا از آن برای بهبود کم خونی، مشکلات قلب و عروق، بهبود آسم، کنترل دیابت، کاهش اختلالات معده، افزایش ایمنی بدن و غیره کمک گرفته شود.

لازم به ذکر است که خواص زعفران بر روی درمان افسردگی و آلزایمر نیز تأثیر بسزایی دارد. خواص و ویژگی‌های زعفران باعث شده است که از آن در صنعت داروسازی، آشپزی، لوازم آرایشی و بهداشتی، عطرسازی، رنگرزی و غیره استفاده شود.

انواع زعفران

زعفران دارای چندین رقم مختلف می‌باشد که همه آنها از زعفران دسته یا مادر بدست می آیند، این ادویه از چندین بخش مختلف مانند کلاله (بخش قرمز رنگ)، خامه (قسمت زرد رنگ)، ریشه و پیاز زعفران تشکیل شده است که مهم‌ترین بخش آن همان کلاله می‌باشد.

لازم به ذکر است که کیفیت زعفران بر اساس معیارهایی مانند عیار زعفران، قدرت رنگ دهی، حجم خامه، میزان کلاله‌های شکسته در هر گرم زعفران و غیره مشخص می‌شود. به صورت کلی زعفران دارای ارقام زیر می‌باشد:

زعفران دسته: زعفران دسته یا دخترپیچ به همان زعفران مادر گفته می‌شود که خامه زعفران از آن جدا نشده است، با توجه به اینکه امکان تقلبی بودن این رقم زعفران نزدیک به صفر است، برخی از افراد خرید آن را نسبت به رقم‌های دیگر ترجیح می‌دهند. لازم به ذکر است که زعفران دسته نسبت به ارقام دیگر قدرت رنگ دهی کمتری دارد.

زعفران پوشال: زعفران پوشال دارای ۱ الی ۳ میلیمتر خامه می‌باشد و رشته‌ها یا کلاله‌های آن دارای فرخوردگی می‌باشد، که همین موضوع بر روی قیمت و میزان رنگ دهی آن به صورت مستقیم تأثیر دارد و می‌توان گفت زعفران پوشال از قیمت مناسبی برخوردار است.

زعفران نگین: زعفران نگین یکی از گران قیمت ترین و با کیفیت ترین رقم‌های زعفران می‌باشد که بخش خامه آن به صورت کامل جدا شده است. این زعفران به نسبت درجه کیفی و خصوصیاتی که دارد به چند دسته مختلف زعفران سوپر نگین، شبه نگین، نگین پرسی و نگین درجه ۲ تقسیم می‌شوند. قیمت و کیفیت رقم‌های ذکر شده با یکدیگر متفاوت می‌باشد.

زعفران سرگل: زعفران سرگل یا ممتاز یکی از پرطرفدارترین ارقام زعفران در جهان می‌باشد که فاقد هر گونه خامه، فرخوردگی و به هم چسبیدگی کلاله‌ها می‌باشد.

زعفران سرگل دارای قدرت رنگ دهی بالا و طعم بی نظیر می‌باشد که همین موضوع در نهایت منجر به محبوبیت بالای آن در بازارهای داخلی و خارجی شده است. معمولاً در ایران زعفران سرگل را به عنوان زعفران عادی می‌شناسند و این رقم زعفران بیشترین میزان فروش به صورت خرده را به خود اختصاص داده است.

انواع زعفران صادراتی

صادرات زعفران یکی از زمینه‌های اصلی تجارت غیرنفتی ایران به حساب می‌آید که درآمدزایی و ارزآوری بالایی برای کشور به همراه دارد. در چند سال اخیر حجم درآمد دلاری حاصل از صادرات ارقام مختلف زعفران با رشد مثبت همراه بوده است که این موضوع یک نکته قابل توجه در تجارت جهانی زعفران برای ایران به حساب می‌آید.

از جمله مهم‌ترین ارقام صادراتی زعفران می‌توان به زعفران سوپر نگین، زعفران سرگل و زعفران نگین اشاره کرد که قدرت رنگ دهی بالایی دارند و فاقد خامه می‌باشد.

لازم به ذکر است که هر یک از ارقام نام برده تا حدودی از لحاظ خصوصیات ظاهری و قدرت رنگ دهی با یکدیگر متفاوت می‌باشند و انتخاب نمونه‌های صادراتی تا حد زیادی به کشور مقصد بستگی دارد. بنابراین اولین گام در صادرات زعفران، شناسایی بازارهای هدف و تعیین رقم صادراتی زعفران می‌باشد.

به صورت کلی انواع زعفران صادراتی باید دارای خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی باشد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به نداشتن فرخوردگی، قدرت رنگ دهی بالا، ضخیم بودن کلاله‌ها، نداشتن کلاله‌های شکسته، ضخیم بودن سرقلم کلاله و غیره اشاره کرد.

انواع صادراتی زعفران در بسته بندی‌های مختلفی مانند خاتم، پاکتی، کریستال، چوبی و غیره در حجم‌های کیلویی، گرمی و مثقالی به فروش می‌رسد، نوع بسته بندی و حجم خرید، تأثیر بسزایی بر روی قیمت زعفران صادراتی دارند.

بزرگترین تأمین کنندگان انواع زعفران صادراتی دو شهرستان تربت حیدریه و قائنات واقع در خراسان می‌باشند که درصد بالایی از زعفران مورد نیاز بازار داخلی و خارجی را تأمین می‌کنند.

در حال حاضر زعفران ایرانی به بیش از ۵۰ کشور مختلف جهان صادر می‌شود. لازم به ذکر است که انواع صادراتی زعفران به دو صورت فله و بسته بندی به کشورهای دیگر صادر می‌شود که متأسفانه میزان صادرات زعفران به صورت فله در حجم‌های نیم تا یک کیلوگرمی بسیار بیشتر از بسته بندی می‌باشد.

بیشترین میزان خرید فله زعفران توسط کشورهای امارات و اسپانیا برای صادرات مجدد صورت می‌گیرد، این کشورها بعد از خرید انواع صادراتی زعفران ایران، اقدام به بسته بندی و لیبل زدن زعفران کرده و در نهایت زعفران ایرانی را با اسم برند خود به کشورهای دیگر صادر می‌کنند، این موضوع در نهایت منجر به کاهش شناخت کشورهای دیگر نسبت به برندهای زعفران ایرانی خواهد شد.

البته در سال جاری دولت در راستای جلوگیری از این موضوع قوانین و محدودیت‌های جدید وضع کرد و امکان صادرات فله زعفران را تا حد زیادی کاهش داده است، همین موضوع زمینه را برای فعالیت بیشتر برندهای توزیع کننده این محصول در ایران هموار کرده است.