سرنوشت طرح های نیمه تمام در انتظار اقتصاد دیجیتال!

مهرین نظری

زیرساخت‌های دیجیتال به عنوان ستون اصلی اقتصادهای مدرن، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها دارند. این زیرساخت‌ها شامل شبکه‌های ارتباطی، مراکز داده، تجهیزات سخت‌ افزاری و نرم‌افزاری هستند که خدمات دیجیتال را به کاربران ارائه می‌دهند.

با این حال، در ایران، این زیرساخت‌ها با چالش‌های جدی همچون فرسودگی، کمبود سرمایه‌گذاری و موانع مدیریتی مواجه‌اند. اقتصاد دیجیتال درست مانند طرح های نیمه تمامی که هنوز کامل نشده فرسوده به شمار می روند. این وضعیت آینده اقتصاد دیجیتال کشور را در معرض خطر قرار داده است.

فرسودگی زیرساخت‌های دیجیتال: تهدیدی بزرگ

بر اساس گزارش‌های منتشر شده، نزدیک به ۴۵ درصد از تجهیزات دیجیتال کشور از کارایی اولیه خود خارج شده‌اند و نیاز فوری به نوسازی یا جایگزینی دارند. این فرسودگی، کارایی شبکه‌ها و سیستم‌ها را کاهش داده و هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را افزایش داده است. علاوه بر این، بسیاری از تجهیزات مورد استفاده در زیرساخت‌های ارتباطی و مراکز داده کشور، بیش از یک دهه عمر دارند و دیگر با نیازهای روز همخوانی ندارند.

این فرسودگی به کاهش سرعت اینترنت، افزایش قطعی‌های شبکه و کاهش کیفیت خدمات منجر شده است؛ مسائلی که می‌توانند رضایت کاربران را تحت تأثیر قرار دهند و حتی در بخش‌های کلیدی مانند تجارت الکترونیک و آموزش آنلاین اختلال ایجاد کنند.

آمارهای نگران‌کننده از وضعیت زیرساخت‌ها

آمارها نشان می‌دهند که سهم ایران از ترافیک اینترنت جهانی به نسبت جمعیت و ظرفیت زیرساخت‌ها بسیار پایین است. از سوی دیگر، تنها ۹۲.۷ درصد از جمعیت کشور تحت پوشش شبکه‌های 4G و ۵G قرار دارند، که این میزان نیز بیشتر در مناطق شهری متمرکز است. در مناطق روستایی و کم‌برخوردار، دسترسی به خدمات با کیفیت بسیار محدود است.

میانگین سرعت اینترنت در ایران نیز در مقایسه با میانگین جهانی، همچنان فاصله چشمگیری دارد. طبق آخرین آمار، میانگین سرعت اینترنت در ایران حدود ۱۴.۰۸ مگابیت بر ثانیه است که در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان بسیار پایین‌تر محسوب می‌شود.

تاثیر فرسودگی زیرساخت‌ها بر اقتصاد دیجیتال

فرسودگی زیرساخت‌های دیجیتال، تاثیرات مخربی بر رشد اقتصاد دیجیتال ایران داشته است. این چالش نه تنها توسعه فناوری‌های جدید مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و خدمات ابری را محدود کرده، بلکه فرصت‌های جدید شغلی و سرمایه‌گذاری را نیز کاهش داده است.

کاهش کیفیت خدمات دیجیتال باعث کاهش اعتماد کاربران به سیستم‌های داخلی و مهاجرت آن‌ها به پلتفرم‌های خارجی شده است. علاوه بر این، ضعف زیرساخت‌ها مانعی جدی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است، چرا که سرمایه‌گذاران به دنبال محیطی پایدار و زیرساخت‌های پیشرفته برای توسعه کسب‌وکارهای خود هستند.

چالش‌های دیگر: موانع قانونی و نیروی انسانی

فرسودگی تجهیزات تنها چالش زیرساخت‌های دیجیتال در ایران نیست. موانع قانونی و مشکلات مربوط به منابع انسانی نیز تأثیر قابل توجهی بر این بخش دارند.

قوانین پیچیده و متناقض، ورود فناوری‌های جدید را دشوار کرده و شرکت‌های نوپا را با چالش‌های بسیاری مواجه ساخته است.

از سوی دیگر، مهاجرت نخبگان فناوری اطلاعات به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی، باعث کاهش توانایی کشور در مدیریت و به‌روزرسانی زیرساخت‌ها شده است. این موضوع به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند امنیت سایبری و توسعه فناوری‌های پیشرفته محسوس است.

راهکارها برای بهبود وضعیت زیرساخت‌ها

برای مقابله با چالش‌های موجود و ارتقای زیرساخت‌های دیجیتال کشور، اقدامات زیر ضروری است:

۱. افزایش سرمایه‌گذاری: دولت و بخش خصوصی باید با همکاری یکدیگر، بودجه کافی برای نوسازی تجهیزات و ارتقای زیرساخت‌ها تخصیص دهند. همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند نقش مهمی در این راستا ایفا کند.

۲. بومی‌سازی فناوری‌ها: تمرکز بر تولید تجهیزات و نرم‌افزارهای بومی می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش داده و هزینه‌ها را به حداقل برساند.

۳. تربیت نیروی انسانی متخصص: ایجاد دوره‌های آموزشی تخصصی و حمایت از استارت‌آپ‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات می‌تواند به افزایش مهارت‌ها و جلوگیری از مهاجرت نخبگان کمک کند.

۴. بازنگری در قوانین: تسهیل و به‌روزرسانی قوانین مرتبط با فناوری اطلاعات، ورود فناوری‌های جدید و نوآوری را تسریع می‌کند و محیطی مساعد برای رشد اقتصاد دیجیتال فراهم می‌سازد.

۵. همکاری بین‌المللی: استفاده از تجربیات موفق سایر کشورها و همکاری با شرکت‌های پیشرو می‌تواند به بهبود وضعیت زیرساخت‌های دیجیتال کمک کند.

آیا زمان اقدام فرا نرسیده است؟

زیرساخت‌های دیجیتال، رکن اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی در هر کشور هستند. در ایران، این زیرساخت‌ها با فرسودگی و چالش‌های جدی مواجه‌اند که می‌توانند آینده اقتصاد دیجیتال را در معرض خطر قرار دهند.

با این حال، هنوز فرصت برای اقدام و بهبود وضعیت وجود دارد. با سرمایه‌گذاری هوشمندانه، تربیت نیروی انسانی متخصص و اصلاح قوانین، می‌توان این تهدید را به فرصتی برای رشد و تحول تبدیل کرد.

اکنون زمان آن است که دولت و بخش خصوصی دست به دست هم داده و برنامه‌ای جامع برای نوسازی زیرساخت‌های دیجیتال ایران تدوین کنند. آینده اقتصاد دیجیتال کشور در گرو اقداماتی است که امروز انجام می‌دهیم.