شاخص‌سازی با طعم دلار، تولید در چنبره ریال!

هادی بهرامی

شاخص کل بورس با ۳۶ درصد رشد در سال گذشته، پشت دیوار بلند شاخص‌سازی غول‌ های صادراتی پنهان شد؛ اما صنایع کوچک با درآمدهای ریالی زیر تیغ تحریم و تورم، خونِ سود می‌دهند! در میان صنایع کوچک سیمان در ۱۴۰۳  تنها دریچه امید در میان زخم‌های عمیق لاستیک، کاشی و دارو بود.

به گزارش عصر اقتصاد همانطور که میدانید بازار بورس ایران در سال ۱۴۰۳ عملکرد چندان مطلوبی نداشت و شاخص هم وزن نصف شاخص کل بورس رشد کرد که همین اختلاف چشمگیر، نشان دهنده شاخص سازی مصنوعی و عملکرد ضعیف شرکت های کوچک میباشد! اکثر شرکت های بورسی ریالی محور هستند و فروش داخلی دارند که تحریم ها باعث میشود نرخ فروش رشد آهسته تر و هزینه تولید افزایش قابل توجهی داشته باشد.

غول های صادراتی بازار سرمایه با حمایت دولت، حقوقی ها و افزایش نرخ های جهانی توانستند درآمد دلاری داشته باشند و از مخمصه نجات پیدا کنند، اما صنایع کوچک و ریالی فقط با کاهش بی رحمانه سود ناخالص دست و پنجه نرم می کنند و نسبت به گذشته بسیار ضعیف تر شدند!

تحریم هایی که از سوی آمریکا علیه ایران وضع شده عواقب زیادی دارد، اما تعدیل نیرو، کاهش سود خالص، ضعیف شدن بازار فروش، ناتوانی در تقسیم سود و مشکلات نقدینگی در اکثر شرکت های کوچک و ریالی بازار بورس مشاهده می شود.

افزایش نرخ دلار و تورم شاید در بازه کوتاه مدت بر روی قیمت سهام اثر مثبت بگذارد، اما در بلند مدت فقط به بنیاد شرکت ها آسیب جدی وارد می کند که قطعا سودآوری و بازده سهام به تق و لق خواهد افتاد! البته دو صنعت غذا و دارو به دلیل اهمیت بالای محصولات تولید شده کمی از فشار تحریم ها دور هستند، اما گروه هایی مثل گردشگری، لاستیک و کاشی زیان بیشتری متحمل می شوند.

آبروداری صنعت سیمان در بین صنایع کوچک!

شاخص کل بورس در این یکسال فقط ۳۶ درصد افزایش یافت که ۱۸ درصد بیشتر از رشد شاخص هم وزن می باشد که همین اختلاف، عملکرد ضعیف صنایع کوچک را نشان میدهد. شاخص صنعت سیمان ۶۷ درصد، خرده فروشی ۷۰ درصد، لاستیک و حمل و نقل ۵۵ درصد، برق ۴۷ درصد، نرم افزار و بیمه ۳۰ درصد به صورت میانگین بازدهی سالانه داشتند.

غول‌های صادراتی با حمایت دولت و حذف دلار نیمایی نفس کشیدند؛ اما صنایع ریالی زیر بار نقدینگی، سود تقسیمیِ قیچی‌شده و هزینه‌های نجومی تولید، تا مرز فروپاشی پیش رفته‌اند

سه گروه سیمانی، لاستیک و خرده فروشی عملکرد نسبتا بهتری را از خود نشان دادند و پس از سقوطی که تجربه کردند، کمی افزایش یافته و به سطوح بالاتری رسیدند. صنعت دارو، زراعت، انبوه سازی، محصولات غذایی، قند و شکر عملکرد جالبی نداشتند؛ به طوری که دارویی ها به دلیل مشکلات نقدینگی، انبوه سازی به دلیل رکود املاک و مستغلات و زراعت به دلیل کاهش مصرف گوشت و لبنیات در لغزش هستند!

صنعت سیمان با ۲۱۲ همت ارزش بازار، لیدر صنایع کوچک و ریالی بورس بودند و سپس دارو ۱۷۴ همت، بیمه ۱۴۰ همت و نرم افزار ۱۱۶ همت ارزش بازار را نشان دادن که در رتبه های بعدی قرار می گیرند. کوچک ترین گروه معتبر بازار سرمایه، کاشی و سرامیک است که با ۱۳ همت ارزش بازار در حال فعالیت بوده و مانند صنعت قند و شکر با ارزش بازار ۲۱ همت دچار مشکلات فراوان شده است. هتل و رستوران، محصولات کاغذی و چوب در دسته بندی صنایع نابود شده در اثر تحریم و بی توجهی دولت قرار می گیرند که ریالی به سهام شرکت های فعال در این سه گروه تزریق نشده است و اوضاع خوبی ندارند!

جالب است بدانید بیشترین بازده دارایی (ROA) بین صنایع کوچک بورسی در سالی که گذشت را سیمانی ها دا شتند که به میزان ۴۶ درصد بود و چنین برداشت می شود که سودخالص صنعت نسبت به دارایی ها رشد خوبی را تجربه می کند. صنعت لاستیک و کاشی هم بازده دارایی بالاتری نسبت به رقبا دا شتند و با ROA به ترتیب، ۲۹ و ۲۳ درصد فعالیت میکنند. در مقابل، صنعت قند و شکر، بیمه ای ها، محصولات کاغذی و برق، اوضاع قابل تعریفی ندارند و بازده دارایی آن ها زیر ۶ درصد است!

به رشد سودآوری سیمانی ها امیدوار باشیم؟

طی ۵ سال اخیر، سود خالص صنعت محصولات غذایی بورس با رشد ۱۲ برابری از ۶۰۰ میلیارد تومان به ۷۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است که عملکرد مطلوب بسیار از لحاظ سودسازی تلقی می شود. پس از آن، روند سودآوری صنعت کاشی، سیمان و لاستیک با اختلاف چشمگیر، از صنایع کوچک و ریالی دیگر رو به رشد است و از بین این ۴ صنعت به نظر میرسد محصولات غذایی و سیمان با توجه به اهمیت تولیدات به رشد سودآوری خود در سال جاری ادامه دهد! در سال ۱۴۰۲ سود خالص صنعت غذایی ۷.۴ همت، کاشی ۱.۷ همت، سیمان ۱۹.۴ همت و لاستیک ۶.۲ همت به ثبت رسیده است.

سود خالص سال ۱۴۰۳ صنعت محصولات غذایی ۵ همت و سیمان ۲۵ همت در حالت بدبینانه برآورد میشود و برای سال ۱۴۰۴ نیز، غذایی بیش از ۱۱ همت و سیمان ۳۸ همت پیش بینی میشود که روند رو به رشدی خواهند داشت.

با ROA 46% و پیش‌بینی سود ۳۸ همتی در ۱۴۰۴، سیمان تنها صنعت ریالی ستاره‌دار است؛ اما ابرهای سهمگین کاهش تقاضا و پتانسیل اصلاح ۳۰% قیمت در افق قابل رویت هستند!

شکست صنعت دارو در مقابل تورم!

صنعت زراعت، دارو و نرم افزار اوضاع بنیادی جالبی ندارند؛ در حالی که با توجه به شرایط اقتصادی کشور و فرصت های ایجاد شده برای این ۳ صنعت باید فروش و سود خالص قابل توجهی داشته باشند! وقتی محصولات تولیدی شرکت های دارویی اهمیت زیادی دارد، چرا نباید فروش صنعت دارو هر سال بیش از ۵۰ درصد رشد کند؟ شرکت های دارویی از سال ۱۳۹۸ تا به الان فقط ۳.۵ برابر شده است و با حاشیه سود ۱۶ درصد فعالیت می کند! آیا بازده مورد انتظار سهامداران از شرکت با توجه به نرخ بیش از ۵۰ درصد تورم، سود ۳۴ درصد کف بازاری و بدون ریسک صندوق های درآمد ثابت، رشد بیش از دو برابری قیمت طلا و… سالانه ۵۴ درصد است؟ البته اگر تقسیم سود را کمتر کنند و قیمت سهام کاهش یابد که هیچ سودی نصیب سهامداران نمی شود!

عملکرد ضعیف نرم افزاری ها در ۱۴۰۳

با توجه به رونق گرفتن کسب و کار های دیجیتال و فضای مجازی، انتظار سودآور شدن صنعت نرم افزار را داشتیم که متاسفانه با مدیریت نادرست و فرصت سوزی تبدیل به شرکت های ضعیف بورس شده اند. شرکت های نرم افزاری در سال ۱۴۰۲ با حاشیه سود ۱۵ درصد توانستند ۴۵ همت فروش داشته باشند که این رقم در ۹ ماهه ۱۴۰۳ به ۴۴ همت رسیده است و با پوشش ۸۸ درصدی سود خالص کل صنعت در ۹ ماهه امسال، ۱۰ همت سود خالص برای ۱۴۰۴ برآورد میشود که P/E فوروارد را با کمی کاهش به ۱۱.۶ واحد خواهد رساند.

از طرف دیگر، صنعت زراعت به دلیل مشکلات نقدینگی و افت ارزش ویژه شرکت ها نمیتواند سود قابل توجهی بسازد و با توجه به همین موارد، سود خالص صنعت برای ۱۴۰۳ حدود ۵.۵ همت و برای ۱۴۰۴ بیش از ۶ همت برآورد میشود که همان به رشد آهسته خود ادامه خواهد داد.

پتانسیل رشد سهام دارویی در سال ۱۴۰۴

اگر بخواهیم از دورنما به نمودار شاخص ها و اوضاع کلی بازار بورس نگاه کنیم، شاخص ۳ صنعت غذایی، سیمان و نیروگاه های برق نسبت به سایر صنایع کوچک و ریالی بازار سرمایه عملکرد بهتری داشتند؛ اما هیچکدام از این صنایع کوچک مانند شرکت های دلاری و شاخص ساز حمایت نشدند و عملکرد خوبی در سال ۱۴۰۳ نداشتند که همین مورد منجر به ضعیف تر شدن آن ها شد.

شاخص گروه های انبوه سازی، زراعت و دارویی که هیچ سودی نداشتند و ۱۴۰۳، بدترین سال این سه گروه بود که نه تنها بازدهی نداشت، بلکه فرصت سرمایه گذاری بهتر را هم از سهامداران خرد گرفت!

شاخص صنعت سیمان از سال ۱۳۹۹ تا به الان با یک رشد ۲۰۰ درصد از ۱۴ هزار به ۴۲ هزار واحد رسیده است که نشان میدهد وابستگی خاصی به شاخص کل بورس ندارد. سهام شرکت های سیمانی در حال حاضر، کمی ریسک قیمت دارند و ممکن است در سال ۱۴۰۴ با یک سقوط بیش از ۳۰ درصد مواجه شوند؛ اما با توجه به وضعیت بنیادی مطلوب و واکنش صنعت به تورم، پیش بینی میشود دوباره شاخص گروه رشد کند که در صورت شکست مقاومت سنگین ۴۵ هزار واحد، اهداف ۶۰ هزار واحد و بالاتر در دسترس خواهند بود! سالی که گذشت تقریبا همه شرکت های سیمانی عملکرد خوبی داشتند، اما سیمان اردبیل، صوفیان و هرمزگان تاپ گینر صنعت به شمار می روند.

شاخص صنعت دارو طی یک سال اخیر نتوانست بازدهی مورد انتظار را محقق سازد، اما با توجه به فراکتال ها تاریخی، واکنش قیمت به سطوح کانال تریدینگ رنج و تاثیر مقیاس فاز انباشت به نظر میرسد قیمت سهام شرکت های دارویی در سال ۱۴۰۴ یک رشد قابل توجه داشته باشند و با شکست مقاومت سنگین ۲۲۵ هزار واحد بتوانند تا هدف ۳۰۲ هزار واحد در اولین فرصت صعود کنند. الان که شاخص گروه در محدوده ۲۰۰ هزار واحد قرار دارد، توصیه به سرمایه گذاری نمیشود و بهتر است صبر کنید تا سقف ۲۲۵ هزار واحد شکسته و یا در کف ۱۸۰ هزار واحد شروع به خرید کنید.