شکاف ۴۰۰ درصدی قیمت‌ها از مزرعه تا سفره!
عصراقتصاد، گروه ایران-اختلاف حیرت انگیز ۴۰۰ درصدی میان قیمت محصولات کشاورزی در مزرعه و آنچه بر سفره مردم می‌نشیند، به هشدار جدی مسئولان عالی‌رتبه بدل شد. شکافی که امنیت غذایی را نشانه گرفته، بازار را بی‌ثبات کرده و کشاورزان و مصرف‌کنندگان را همزمان در تنگنای اقتصادی قرار داده است.
به گزارش عصراقتصاد، آغاز سال زراعی جدید، بهانه‌ای شد تا مسئولان عالی‌رتبه کشور، از رئیس سازمان بازرسی کل گرفته تا وزیر و معاونان وزارت جهاد کشاورزی و معاون اجرایی رئیس‌جمهور، مهم‌ترین چالش‌ها و دستاوردهای بخش کشاورزی را روی میز افکار عمومی بگذارند. در این مراسم، چهار محور کلیدی مورد تاکید قرار گرفت: امنیت غذایی، مدیریت منابع آب، ارتقای بهره‌وری و اصلاح بازار تا مزرعه .
ذبیح‌الله خداییان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، با انتقاد جدی از اختلاف ۴۰۰ درصدی قیمت برخی کالاها بین مزرعه و بازار، این شکاف را یکی از گره‌های کور بخش کشاورزی دانست. او هشدار داد اگر امروز به دریاچه ارومیه رسیدگی نشود، نمک انباشته در کف آن می‌تواند زمین‌های کشاورزی چند استان را نابود کند و آنها را به شوره‌زار تبدیل کند. خداییان یادآوری کرد امنیت ملی بدون امنیت غذایی امکان‌پذیر نیست و تجربه تحریم‌ها و جنگ نشان داده که باید ذخایر راهبردی مواد غذایی کشور در همه حال تأمین شود.
وی با اشاره به برنامه‌های ششم و هفتم توسعه گفت: قرار بود ۹۵ درصد کالاهای اساسی کشاورزی و ۹۰ درصد نهاده‌ها در داخل تولید شود، اما پرسش اینجاست که تاکنون چند درصد این هدف محقق شده است. او تأکید کرد هرچه شفافیت در واردات، صادرات و فعالیت‌های بازرگانی بیشتر شود، نقاط ضعف و قوت بخش کشاورزی بهتر روشن خواهد شد.
کاهش نیاز ارزی واردات و رشد تولید داخلی
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، در گزارشی از عملکرد یک‌سال گذشته وزارتخانه خبر داد که نیاز ارزی کشور برای واردات محصولات کشاورزی امسال به ۸ میلیارد دلار کاهش یافته و علاوه بر آن، یک میلیارد دلار ذخیره ارزی نیز ایجاد شده است. این تحول به گفته او حاصل تکیه بر تولید داخلی و مدیریت منابع بوده و در شرایطی به دست آمده که کشور با خشکسالی ممتد و کاهش شدید بارندگی‌ها مواجه بوده است.
مسئولان کشاورزی با هشدار نسبت به شکاف ۴۰۰ درصدی قیمت بین مزرعه و بازار، بر ضرورت اصلاح فوری چرخه تولید تا عرضه برای حفظ امنیت غذایی تأکید کردند
او اعلام کرد تولید شیر خام ۵۴ درصد و تولید سایر میوه‌ها افزایش یافته و دولت در مسیر تبدیل ایران به یکی از صادرکنندگان عمده قرار دارد. نفوذ نهادهای یارانه‌ای در مناطق روستایی و پوشش بیمه کشاورزی نیز رشد قابل‌توجهی داشته و ۲۳۰ رویداد بین‌المللی در حوزه دیپلماسی اقتصادی برگزار شده است. نوری قزلجه بزرگترین چالش فعلی را کمبود آب دانست و تاکید کرد باید با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و رعایت الگوی کشت مناسب، تولید اقتصادی و پایدار رقم زد.
بحران آب و الزام به کشاورزی کم‌آب‌بر
قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، با هشدار نسبت به کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها اعلام کرد امنیت غذایی کشور تنها با مدیریت منابع آب و تغییر الگوی کشت ممکن است. او سهم مصرف بخش کشاورزی از منابع آبی را ۷۰ تا ۹۰ درصد عنوان کرد و افزود: سه استان خوزستان، فارس و تهران ۳۵ درصد آب کشاورزی کشور را مصرف می‌کنند، در حالی‌که برای تولید یک کیلوگرم گندم ۱۵۰۰ لیتر آب استفاده می‌شود که از میانگین جهانی بسیار بالاتر است.
به گفته او، قانون برنامه هفتم اهداف روشنی دارد؛ از جمله افزایش تولید محصولات گلخانه‌ای تا ۱۰ میلیون تن، توسعه کشاورزی فراسرزمینی در ۲ میلیون هکتار و اجرای طرح‌های آبیاری نوین و آبخیزداری. قائم‌پناه خواستار تدوین سالانه برنامه بهینه الگوی کشت پیش از آغاز فصل زراعی شد و تاکید کرد حمایت‌ها باید مشروط به رعایت این الگو باشد. او شفافیت داده‌های آب، تخصیص حجمی و استفاده از فناوری را شروط تحول دانست و هشدار داد خالی شدن سفره‌های زیرزمینی می‌تواند به فرونشست و نابودی زیست‌بوم‌های کشور منجر شود.
بهره‌وری، تنها راه پاسخ به نیاز غذایی رو به رشد
اکبر فتحی، معاون امور برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، با بیان اینکه تولید محصولات کشاورزی کشور به ۱۳۳ میلیون تن رسیده، گفت: با وجود محدودیت منابع طبیعی و افزایش جمعیت، تنها راه تأمین نیاز غذایی ارتقای بهره‌وری در واحد سطح است. او افزود در محصولات مهمی مانند گندم و ذرت ظرفیت افزایش عملکرد از چهار تن فعلی به ۱۲ تن وجود دارد، مشروط به استفاده کامل از دانش و فناوری.
فتحی تاکید کرد ضریب نفوذ دانش در میان کشاورزان پایین است و کارشناسان باید به‌طور مستمر کنار آنان حضور داشته باشند تا دانش‌های نو به تولید بومی پیوند بخورد. حرکت از کشاورزی معیشتی به کشاورزی صنعتی، پرداخت به‌موقع مطالبات کشاورزان و اصلاح نظام بهره‌برداری از طریق تجمیع اراضی خرد از دیگر محورهای سخنان او بود. به باور او، اگر دو مسئله اصلی بازرگانی محصولات و نظام بهره‌برداری اصلاح شود، باقی مشکلات کشاورزی قابل حل خواهد بود.
سخنان مسئولان نشان داد کشاورزی ایران امروز با چالش‌های جدی و همزمان، فرصت‌های ارزشمند روبه‌روست. بحران آب، تغییرات اقلیم، اختلاف شدید قیمت از تولید تا مصرف، و محدودیت منابع ارزی، در مقابل رشد تولید داخلی، کاهش واردات و توسعه فناوری، جدالی واقعی را رقم زده‌اند که ادامه موفقیت یا شکست آن به تصمیمات امروز بستگی دارد.
امنیت غذایی به‌عنوان خط قرمز کشور، نه‌تنها به تولید داخلی متکی است، بلکه نیازمند اصلاح ساختارهای بازار، شفافیت، بهره‌وری، و سازگاری کامل با طبیعت است. هشدار نمک دریاچه ارومیه و خطر فرونشست زمین یادآوری می‌کند که کشاورزی پایدار بدون مدیریت هوشمند منابع طبیعی، رویایی دست‌نیافتنی خواهد بود. سیاست‌گذاری هوشمند، مشارکت کشاورزان، استفاده حداکثری از دانش و فناوری، و انضباط در اجرای برنامه‌ها، مهم‌ترین ابزارهایی هستند که می‌توانند ضامن نان امروز و فردای مردم ایران باشند.
