عصر اقتصاد، فعالیت های توسعه ای کهنسال ترین مجموعه صنعت پتروشیمی ایران را بررسی می کند؛ پتروشیمی شیراز، برومندترین برند قدیمی صنعت پتروشیمی کشور

سکینه مهرائی

رد پای اولین گام در صنعت پتروشیمی ایران را می توان در شهر مرودشت شیرازو در کیلومتر ۵ جاده سد درودزن مشاهده کرد.

سال ۱۳۴۲ مجتمع پتروشیمی شیراز که بعد تر از آن به عنوان شرکت پتروشیمی شیراز یاد شد با هدف تولید کود ازته شروع به کار کرد.

در حقیقت نخستین واحد تولیدی پتروشیمی در ایران با اضافه شدن بخش سودا در سال ۱۳۵۲تکمیل شد و صنعت پتروشیمی کشور تولد خود را در تاریخ صنعت نفت ایران ثبت کرد.

این تولد در حالی بود که هنوز بسیاری از فعالان صنعت نفت و گاز تجربه ای در زمینه صنعت جوان پتروشیمی در ایران کسب نکرده بودند و هنوز سود آوری این صنعت برای کسی چندان عیان نشده بود.با اینحال شرکت پتروشیمی شیراز در این محدوده معطل نماند و توسعه واحد های STPPو DAPرا نیز دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۵۵ دنبال کرد.

در پی این تحولات مدیران وقت این مجموعه بر آن شدند تا طرح واحدهای جدید تولید آمونیاک ، اوره ، اسید نیتریک ، و نیترات آمونیوم با ظرفیتی معادل ۱۰ برابر واحدهای قدیم به همراه واحدهای کلر آلکالی، متانول، پرکلرین و آرگون را نیز به دست اجرا بگیرند و همین شد که درخلال سال های۱۳۶۴ تا ۱۳۷۳ این طرح ها به بهره برداری رسیدند.

با نگاهی به اهمیت صنعت پتروشیمی در ایران و جهان ، می توان دریافت نقش مهم آن در توسعه ، کارآفرینی و درآمدهای ارزی و به‌ویژه اینکه صنعت پتروشیمی در عمل نماد توسعه صنعتی ایران پس از انقلاب به‌شمار می‌رود تا چه اندازه اهمیت دارد.

شرکت پتروشیمی شیراز از آغاز با این اندیشه که برای تنوع سبد محصولات تولیدی و تولید کیفی نمی توان به تکنولوژی ها و تجهیزات قدیمی بسنده کرد تلاش کرد تا همواره از آخرین دستاوردهای روز سامانه های صنعتی خط تولید برای خود بهره ببرد و بر این اساس پس از اینکه دستگاه های قدیمی را از مدار خارج کرد با جایگزینی تجهیزات جدید طرح اوره و آمونیاک سوم خود را نیز رقم زد که در سال ۹۵ افتتاح شد.

اطلاعات موجود بیانگر این نکته است که با بهره برداری از این طرح سالانه ۶۷۷۰۰۰ تن آمونیاک و ۱۰۷۳۰۰۰ تن اوره تولید می شود که نقش مهمی در تامین نیازهای کشور و همچنین عرضه به بازارهای جهانی خواهد داشت. در حال حاضر ظرفیت اسمی واحدهای تولیدی شرکت برابر با ۳۲۸۴۷۲۰ تن در سال است.چنین تولیدی برای قدیمی ترین مجتمع پتروشیمی ایران یک دستاورد بسیار مطلوب تلقی می شود.

عمده محصولات تولیدی شرکت پتروشیمی شیراز که می تواند بسیاری از صنایع پائین دستی را به ایجاد ارزش افزوده تشویق کند اوره گرانول پریل،آمونیاک، اسید نیتریک،نیترات آمونیوم کشاورزی،متانول ، آرگون و کود مایع ازته (UAN) است که ناگفته پیداست تا چه حد می تواند در بخش های تولیدی موثر واقع شود.

تولید بیش از ۳ میلیون و سیصد هزار تن محصول برابر با ۱۰۳ % تولید اسمی و ۱۰۷% تولید برنامه مجتمع در سال ۱۳۹۷، دستیابی به ۷۸۳۴۸۵۸۹ ساعت کارکرد بدون اتلاف وقت تا پایان اسفند ماه ۱۳۹۷، آغاز استقرار سیستم مدیریت ایمنی فرایند PSM به عنوان یکی از شرکت های پیشرو در استقرار این سیستم،دریافت لوح زرین و گواهینامه نوآوری محصول برتر ایرانی جهت تولید محصول جدید کود مایع اوره – آمونیوم نیترات (UAN) از ستاد فناوری ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۷ و استقرار مدیریت ریسک بر مبنایISO31000،ارتقاء استاندارهای IMS از ویرایش ۲۰۰۸ به ۲۰۱۵،دریافت تندیس واحد نمونه کارگری از جشنواره امتنان در سال ۱۳۹۷،استقرار پروژه طرح جانشین پروری و تعیین شایستگی‌های مشاغل،به روز آوری و راه اندازی دیتا سنتر شرکت براساس استانداردهای بین المللی در سال ۱۳۹۷،شروع پروژه استقرار استاندارد مدیریت امنیت اطلاعات بر مبنای استاندارد ISO27001،شروع پروژه استقرار استاندارد مدیریت آموزش بر مبنای استاندارد ISO10015و بازنگری ارکان جهت ساز با افق ۱۴۰۲ و استراتژی های شرکت در سال ۱۳۹۷ تنها بخش کوچکی از دستاوردها و افتخارات شرکت پتروشیمی شیراز است.

شرکت پتروشیمی شیراز یک برند معتبر است.این شرکت در سال ۱۴۰۲ به عنوان یکی از پنج شرکت برتر صنعت پتروشیمی کشور شناخته شده است و در شرایطی که مجتمع های بزرگ پتروشیمی با سرمایه های کلان در ایران فعال شده اند چنین موفقیتی افتخار کمی نیست.

یکی دیگر از خیز های بلند توسعه ای این شرکت احداث دومین واحد اسید نیتریک است که در دستور کار قرار گرفته است. احمدرضا حیدرنیا مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز در این زمینه اظهار می کند واحد جدید تولید اسید نیتریک به منظور توسعه زیرساخت‌ها در این شرکت در دستور راه‌اندازی قرار خواهد گرفت.

وی همچنین اعتقاد دارد که فعال شدن واحد دوم اسید نیتریک در پتروشیمی شیراز، علاوه بر تامین نیازهای داخلی، موجب افزایش قابل توجه صادرات محصولات این شرکت نیز خواهد شد.

طیف وسیعی از صنایع می توانند از تولیدات این مجتمع بهره ببرند چرا که تنها در اسید نیتریک و سودآوری تجاری اش می توان کمیاب بودن آن در بازار را پایان بخشید و درصنایع مختلف شیمیایی، صنعتی، کشاورزی و حتی نظامی آن را در خدمت تولید قرار داد.

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز در عین حال راه اندازی واحد جدید تولید اسید نیتریک را یکی از اهداف مهم این مجموعه در سال‌های آینده ذکر می کند و می گوید: هم‌اینک در حال انجام مطالعات امکان سنجی فنی و اقتصادی پروژه هستیم و انتظار می‌رود که این واحد با ظرفیت تولید قابل توجه، در آینده‌ای نزدیک به بهره برداری برسد.

پتروشیمی شیراز همانطور که گفته شد روی استفاده از تجهیزات و فناوری های روز دنیا تاکید ویژه ای دارد به گونه ای که فرآیند تولید ، استاندارد های زیست محیطی را نیز به بهترین شکل ممکن رعایت کند.

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز ابراز امیدواری می کند که مجموعه تحت مدیریتش عملکرد درخشانی در سال «رشد تولید و مهار تورم» داشته باشد.

او به بخشی از فعالیت‌های این شرکت در حوزه تولید و بازاریابی محصولات، پروژه‌های در حال اجرا، تلاش‌های شرکت در زمینه حفظ محیط زیست و اقدام‌هایی در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی نظری ویژه دارد.

وی، کریستال ملامین و کیسه‌زنی را دو طرح شاخص و در دست اجرای این شرکت برمی شمرد و در این باره یادآور می شود که در آینده‌ای نزدیک مناقصه پروژه کریستال ملامین اجرایی می‌شود و قرارداد پیمانکار نیز در حال تنظیم است.

بر اساس اظهارات وی راه اندازی واحد کیسه‌زنی نیز که در منطقه ویژه در دست اجراست می تواند تا حدود ۵۰۰ فرصت شغلی ایجاد کند و نقش بیکاری در منطقه را کمرنگ کند.

در حال حاضر حدود ۲۸۰۰ نفردر شرکت پتروشیمی شیراز مشغول به کارند که بیش از ۹۹درصد آنها بومی استان فارس به‌ویژه شهرستان‌های مرودشت، زرقان و روستاهای اطراف هستند.

مدیرعامل شرکت پتروشیمی شیراز با اشاره به سرمایه ثبتی و ارزش بازار این شرکت به مقدار یک هزار و ۵۳۰میلیارد تومان و ۳۴ هزار و ۹۴۵ میلیارد تومان، از کسب درآمد یکهزار و ۹۲۵ میلیارد تومانی حاصل فروش محصولات تولیدی در بازارهای داخلی و خارجی این شرکت در مهرماه امسال خبر داد.

بر اساس رویکرد مدیران ارشد شرکت پتروشیمی شیراز، این مجتمع عظیم نخستین پتروشیمی کشور است که در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای اقدامات قابل تاملی انجام داده و می دهد.

طی سال‌های اخیر راهبران این شرکت تلاش کرده اند که فعالیت‌های این صنعت منطبق با صیانت از محیط زیست باشد که این نگرش سبب شده پس از اجرای داوطلبانه طرح سازوکار توسعه پاک (CDM) و ثبت آن در دبیرخانه پروتکل کیوتو و گواهی کاهش کربن از سازمان ملل متحد، شرکت پتروشیمی شیراز به‌عنوان نخستین کارخانه پتروشیمی در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای در کشور باشد.

قدیمی ترین شرکت پتروشیمی ایران هم‌اکنون از جدیدترین تکنولوژی های دانش‌بنیان جهان برای کاهش اثرات زیست محیطی ناشی از پسماندها و آلایندگی‌های صنعتی به‌جامانده از چند دهه فعالیت شرکت با حفظ رعایت صلاح و صرفه ساکنان بومی منطقه و بهبود کارایی واحدهای شرکت استفاده می‌کند.

بدین ترتیب با توجه به چشم اندازهای ترسیم شده از سوی مدیران ارشد این مجموعه می توان شرکت پتروشیمی شیراز را قدیمی ترین عضو صنعت پتروشیمی کشور دانست که همواره جوان و برومند مانده است.