پرهیز از نگاه پروژه‌محور به پدیده فرونشست؛ مطالعات جامع برای ارائه راهکارهای عملیاتی/ ضرورت تهیه نقشه خطر فرونشست در شهر مشهد
در نشست تخصصی بررسی وضعیت فرونشست در خراسان رضوی، هادی شریفی، مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال‌شرق، بر ضرورت فاصله‌گرفتن از نگاه پروژه‌محور و بخشی‌نگر به این پدیده و حرکت به‌سوی مطالعات یکپارچه و ارائه راهکارهای عملیاتی برای مدیریت فرونشست تأکید کرد؛ موضوعی که با هشدارهای تازه درباره گسترش نشست زمین در شهر مشهد، اهمیت آن بیش از گذشته نمایان شده است.
به گزارش روابط عمومی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، شریفی با اشاره به اینکه برداشت آب‌های زیرزمینی مهم‌ترین عامل فرونشست در مشهد است، توضیح داد: افزایش برداشت در شمال‌غرب شهر باعث فعال‌شدن دوباره پهنه‌های نشست‌کرده و حرکت تدریجی جبهه فرونشست به سمت منطقه ثامن شده است.
وی همچنین ذکر کرد که هرچند باندهای فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد در شرایط عادی قرار دارند، اما تداوم برداشت‌های موجود در دشت‌های شرقی و جنوب‌شرقی می‌تواند زمینه‌ساز تأثیرگذاری فرونشست بر این محدوده شود.
تأکید بر تهیه نقشه‌های خطرپذیری فرونشست
مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال‌شرق، به وضعیت دشت‌های استان از جمله مشهد، نیشابور، خواف، کاشمر و جوین اشاره کرد و گفت: در برخی از این دشت‌ها، فرونشست‌هایی تا حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر ثبت شده و حدود سه هزار کیلومترمربع از اراضی به دلیل ایجاد شکاف‌ها و فروچاله‌ها از چرخه بهره‌برداری خارج شده است.
وی تهیه نقشه‌های خطر فرونشست را یکی از راهکارهای ضروری برای مدیریت این پدیده عنوان کرد و افزود: برخی پروژه‌های عمرانی بدون توجه کافی به نرخ فرونشست در حال اجرا هستند و نیاز است طراحی آن‌ها با درنظرگرفتن شرایط زمین‌شناسی به‌روز شود.
اقدامات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
در ادامه، شریفی از اجرای پروژه بررسی هندسه آبخوان‌های کشور در سازمان زمین‌شناسی خبر داد؛ پروژه‌ای که با هدف پیش‌بینی، تهیه نقشه‌های ریسک و مدیریت هدفمند فرونشست در دستور کار قرار گرفته است.
او همچنین بر ضرورت تغییر نگرش در مدیریت منابع آب، استفاده بهینه از پساب و بازچرخانی، و دوری از توسعه نامتوازن در دشت‌های کم‌ظرفیت تأکید کرد و از پژوهشگران خواست برای کنترل فرونشست، به‌جای تمرکز صرف بر اعلام نرخ‌ها، راهکارهای اجرایی و قابل‌عمل در سطوح کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه کنند و از نمامی محققین و مجریان طرح های مطالعاتی درخواست کردند که از بخشی نگری و نگاه پروژه محور به پدیده فرونشست به واسطه ارائه مکرر نرخ های فرونشست در دشت های کشور پرهیز کرده و با ارائه راه کارهای کوتاه، میان و بلندمدت به حاکمیت در مدیریت این مخاطره کمک نمایند.
