چرا هزینه تولید و حجم ضایعات در صنایع غذایی بالاست

مدیرگروه طراحی ماشین‌آلات صنایع غذایی مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با تاکید بر اینکه هم‌اکنون در صنعت غذایی به دلیل چالش‌هایی که در زمینه به کارگیری دانش و فناوری روز دنیا وجود دارد، هزینه تولید و حجم ضایعات بالا است.

بنابر تعریف سازمان ملل در سال ۱۹۸۶، امنیت غذایی دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن یک جسم سالم است و بر اساس این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی امنیت غذایی به شمار می‌رود.

از این رو ایمنی و کنترل کیفیت مواد غذایی از مزرعه شروع می‌شود و تا مراحل برداشت، فرآوری، توزیع و انبارداری و در نهایت تهیه و مصرف غذا در سطح فرد و خانوار ادامه می‌یابد و به کارگیری روش‌ها و تکنیک‌های مناسب و درست که متضمن تولید و عرضه غذای سالم و مغذی باشد، در تمام این مراحل ضروری است.

یکی از ارکان امنیت غذایی دسترسی کشورها به ماشین‌آلات کشاورزی و غذایی است که به گفته مدیر گروه پژوهشی طراحی ماشین‌آلات صنایع غذایی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی علی‌رغم ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالا در کشور برای تولید این ماشین‌آلات در کشور ولی به دلیل واردات ماشین‌آلات صنایع غذایی که در داخل امکان تولید آن وجود دارد و همچنین سودهای ناشی از واردات ماشین‌آلات خارجی، موجب شده که به جای توجه به توانمندی داخلی به سمت واردات این تجهیزات از خارج شود.

امنیت غذایی از مزرعه تا سفره

سیدمهدی میرزابابایی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: امروزه بحث امنیت و سلامت غذایی الزاماتی را به وجود آورده که ناخواسته صنعت غذایی کشور را به عنوان مهمترین و بزرگترین چرخه اقتصادی از «مزرعه تا سفره» تبدیل کرده و سهم قابل توجهی از اشتغال و گردش مالی را به خود اختصاص داده است. با وجود این هنوز ظرفیت خالی بسیاری در این چرخه وجود دارد.

او با تاکید بر ضرورت توجه به موضوع امنیت غذایی، اظهار کرد: بحث‌های مربوط به امنیت غذایی ایجاب می‌کند که مسئولان و برنامه‌ریزان کشور بیش از پیش به این چرخه گسترده توجه کنند و گام‌های اساسی را برای به فعلیت درآوردن همه ظرفیت‌های این بخش بردارند اما آنچه در سرتاسر این چرخه مهم و قابل توجه است، استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی و ماشین‌آلات صنایع غذایی است؛ چراکه که نیاز به ظرفیت‌های بالای تولید مواد غذایی لزوم استفاده از مکانیزاسیون کشاورزی و فرآیندهای پیشرفته در سرتاسر چرخه صنعت غذا را اجتناب ناپذیر خواهد کرد.

میرزابابایی ادامه داد: خوشبختانه ضرورت‌ها و فشارهای ناشی از امنیت غذایی سبب شده تا در حوزه ساخت ماشین‌آلات صنایع غذایی پیشرفت‌های قابل توجهی به لحاظ کمی و کیفی به وجود آید، به طوری که اکنون درصد قابل توجهی از ماشین‌آلات زنجیره تولید مواد غذایی توسط بخش خصوصی ساخته شده و در برخی از موارد برندسازی هم صورت گرفته است و با وجود این بخش همچنان جای رشد و توسعه دارد و با حمایت‌های بیشتر و موثرتر می‌تواند بیش از پیش رشد کند تا با پتانسیل‌های خوبی که برای صادرات ماشین‌آلات وجود دارد، علاوه بر ایجاد اشتغال بیشتر، ارزآوری زیادی را به دنبال داشته باشد.

مدیر گروه پژوهشی طراحی ماشین‌آلات صنایع غذایی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با بیان اینکه علی‌رغم آن چالش‌های متعددی بر سر راه رشد و توسعه ساخت ماشین‌آلات غذایی وجود دارد، یادآور شد: یکی از چالش‌های مهم این صنعت وابستگی شدید به مواد اولیه و تجهیزات است که متاسفانه این روزها با نوسانات شدید ارز، تولید ماشین‌آلات و اشتغال این بخش را دچار بحران جدی کرده است.

او چالش مهم دیگر در زمینه توسعه ماشین‌آلات بخش کشاورزی را واردات ماشین‌آلات صنایع غذایی دانست که در داخل امکان تولید آن وجود دارد و یادآور شد: متاسفانه ارزهای دولتی که باید به صورت هدفمند در اختیار بخش تولید و اشتغال باشد برای تضعیف آن هزینه می‌شود و نیز با وجود پتانسیل بسیار خوبی که برای تولید ماشین‌آلات صنایع غذایی وجود دارد، سیاست‌های تعرفه‌ای در این باره به گونه‌ای است که بازدارنده نبوده و در حمایت از تولید نیست.

به گفته این محقق، سودهای ناشی از واردات ماشین‌آلات خارجی به اندازه‌ای است که همه منافع ملی زیر پا گذاشته می‌شود و نظارت‌های موثری نیز در این زمینه صورت نمی‌گیرد.

میرزابابایی، اضافه کرد: از جمله چالش‌های مهم دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، نبود برنامه‌های حمایتی برای تولید ماشین‌آلات جدید است که ریسک پژوهشی داشته و بخش خصوصی توان ورود به آن را ندارد.

بالا بودن ضایعات در صنایع غذایی

او خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در بخش صنعت غذا با توجه به وضع اضطرار و بحران چه در بخش ساخت ماشین‌آلات و چه در بخش فرآیندها کم و کاستی‌هایی به لحاظ به کارگیری دانش و فناوری روز دنیا وجود دارد، به گونه‌ای که هم‌اکنون هزینه تولید و حجم ضایعات در این بخش بالا بوده و بسیار ضروری است تا با همکاری ضمانت دار با بخش‌های علمی و با استفاده از متخصصان داخلی و حتی خارجی اقداماتی برای افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی خطوط تولید و فرآیندها انجام پذیرد.

میرزابابایی ادامه داد: به همین منظور موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی ماموریت دارد تا در کنار صنعت غذای کشور به عنوان واحد تحقیق و توسعه ایفای نقش کرده و با استفاده از متخصصان خود آخرین دستاوردهای علمی و فناوری را در اختیار صنایع غذایی کشور قرار دهد. بر این اساس این موسسه با تکیه بر تجارب چند ساله خود آمادگی همکاری با فعالان صنعت غذای کشور را داشته و تاکنون دستاوردهای خوبی را به این بخش ارائه کرده است.

توسعه ماشین‌آلات صنایع غذایی با تکیه بر توان داخلی

مدیر گروه پژوهشی طراحی ماشین‌آلات صنایع غذایی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی با اشاره به برنامه‌های این گروه پژوهشی در زمینه توسعه ماشین‌آلات صنایع غذایی، طراحی و ساخت ماشین‌آلات صنایع غذایی با تکیه بر به کارگیری فرآیندهای نوین صنایع غذایی را مهمترین رئوس برنامه‌های تحقیقاتی این گروه دانست و یادآور شد: طراحی و ساخت ماشین‌آلات فرآوری محصولات غذایی با هدف کاهش ضایعات و طراحی و ساخت خشک‌کن‌های حرارتی و برودتی مورد نیاز صنایع غذایی از دیگر برنامه‌های ما است که اجرای آن در دستور کار قرار دارد.