آجیل؛ کالای لوکس بازار

اگرچه نام آجیل همواره با مراسم و ایام نوروز و یلدا همراه است اما طی سال های اخیر قیمت انواع آجیل به نحوی بالا رفته که این خوراکی از سبد خرید خانوراها به تدریج حذف شده است.

برترین تولید کنندگان پسته، گردو و بادام کدامند؟

عصر اقتصاد: این در شرایطی است که در حوزه تولید انواع محصولات آجیل همچون پسته و گردو ایران جزو برترین ها محسوب می شود. به طوری که طبق داده های آماری که سازمان فائو منتشر کرده است، در سال زراعی ۲۰۲۲ در تولید پسته با پوست ایران جایگاه دوم را پس از ایالات متحده را دارد پس از آن نیز ترکیه جای گرفته است.

این در حالی است داده های منتشر شده از سایت آماری تحلیلی Statista بیانگر رخ دادن یکسری تغییر تحولات در سال ۲۰۲۳ است؛ به این معنا که این آمارها نشان می دهد در مدت نامبرده ایالات متحده سهمی ۵۴ درصدی در تولید جهانی پسته داشته است و ترکیه نیز سهمی ۲۷ درصدی دارد و ایران نیز سهمی ۱۴ درصدی دارد و پس از آن نیز سوریه و یونان با سهمی ۳ و یک درصدی در رتبه های بعدی قرار دارند.

همچنین فائو می گوید: در سال ۲۰۲۲ در حوزه تولید بادام با پوست ایران در رتبه ششم تولید قرار دارد. این در حالی است که در مورد گردو نیز بعد از چین و ایالات متحده سومین تولید کننده است.

قیمت ها با دلار فقط بالا می رود پایین نمی آید!

یکی از نکات قابل تامل در خصوص آجیل این است که علیرغم اینکه بخش قابل توجهی از محصولات این بخش در داخل کشور تولید می شود اما غالبا با نوسانات نرخ ارز تغییر می کند! به طوری که با افزایش قیمت دلار شاهد هستیم که در بازار قیمت انواع آجیل صعودی شده است.

در واقع قیمت هر کیلو پسته اکبری امروز ۲۸ بهمن ماه در بازار به بیش از ۷۸۰ هزار تومان رسیده و قیمت مغز گردو از کیلویی ۵۰۰ هزار تومان عبور کرده است.

علاوه بر این یکی از مواردی که از سوی منتقدین در خصوص قیمت انواع آجیل مورد نقد است پایین نیامدن قیمت ها با افت قیمت ارز است؛ یعنی با بالا رفتن نرخ ارز قیمت ها صعودی می شود اما وقتی قیمت دلار هر چند کوتاه مدت کاهشی می شود قیمت آجیل در همان نرخ های پیشین می ماند و کاهشی را خریداران نمی بینند.

«محمد صالحی» رئیس انجمن ملی پسته ایران در پاسخ به این سوال که چرا تولید آجیل ایرانی با نوسانان نرخ ارز تغییر می کند به خبرنگار عصر اقتصاد گفت: در ابتدا باید بدانید که در مورد محصولی مانند پسته در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد پسته تولیدی ایران صادر می شود و لذا مشخصا قیمتها در خارج از کشور تعیین می شود و با نرخ ارز مرتبط است؛ به این معنا که وقتی کشاورز قصد فروش پسته دارد در هر صورت به نرخی که بیشتر بخرند می دهند و وقتی قیمت دلاری پسته بالاتر باشد مسلما ترجیح می دهند به نرخ بالاتر بدهد.
صالحی افزود: در کل می توان اینگونه گفت که کلیه محصولاتی که صادراتی هستند با افزایش نرخ ارز بالا می روند همانطور که کالاهایی که وارد کشور می شود با نرخ ارز قیمت گذاری می شود.

وقتی قیمت پسته در باغات کاهش می یابد اما در بازار نه!

رئیس انجمن ملی پسته ایران همچنین در پاسخ به این سوال که چرا وقتی نرخ ارز کاهشی می شود، قیمت های کاهشی نمی شود گفت: جالب است بدانید قبل از برداشت قیمت هر کیلو پسته «معمول صادراتی» دست کشاورزان ۵۰۰ هزار تومان بود و الان به حدود ۳۸۰ هزار تومان رسیده است. در واقع کاهش قیمت داشتیم چون در آن زمان محصول کم بود و با آمدن محصول جدید قیمت ها بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یافت.

وی در خصوص اینکه اگر قیمت های کاهش یافته پس چرا خریدار و مصرف کننده این کاهش قیمت ها را در بازار احساس نمی کند نیز گفت: مساله اینجا است که این نوع محصولات غالبا در بنگاه های کوچک قیمت گذاری و سپس در سطح بازار عرضه می کنند و لذا می توان گفت ایراد کار در این بنگاه ها است. این واحدها و بنگاه ها در واقغ صنفی هستند و باید پاسخگو باشند که چرا وقتی سال قبل از کشاورز به نرخ ۵۰۰ هزار تومان خریداری می کرده اند و الان تا ۳۸۰ هزار تومان کاهش یافته، اما پسته خریداری شده را در بازار ارزانتر از قبل عرضه نمی کنند.

اندر احوالات بادام ایرانی و آمریکایی

همانطور که گفته آجیل محدود به پسته نیست و شامل موارد دیگری همچون گردو، بادام، فندق و غیره نیز می شود. اما شرایط این محصولات هم همین است. به طوری که در مورد قیمت بادام از یکسو با بادام های وارداتی که غالبا از تولیدات آمریکا است در بازار مواجه ایم و از سوی دیگر قیمت ها نیز افزایشی است.

در مورد این مورد خاص نیز اظهار و نظرهای متفاوت بسیاری وجود دارد از یکسو برخی معتقدند بر خلاف آمارهایی که وزارت جهاد کشاورزی ارائه می دهد تولید بادام کشور به قدری نیست که کل نیاز بازار را پوشش دهند به خصوص اینکه غالبا در اراضی شمال کشور تا حدود زیادی بحث ویلاسازی رایج شده است.

همچنین پیش از این رئیس سابق اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران اعلام کرده بود که برخلاف پسته، در برخی محصولات مثل بادام روند معکوس است؛ یعنی آنچه صادر می شود با کیفیت تر و گرانتر از بادامی است که در آجیل فروشی های سطح شهر فروخته می شود.

در واقع بادامی که در آجیل فروشی ها فروخته می شود غالبا محصول آمریکا است به همین دلیل کاملا خشک، یک شکل و یک سایز است در حالی که بادام صادراتی ما محصول ایران است و لذا کیفیت و قیمت بالاتری دارد. نکته قابل تامل اینکه شنیده ها حاکی است بادامی که وارد کشور می شود غالبا به صورت قاچاق وارد می شود.