آموزش گران است

علی شریفی/ استادیار دانشگاه

با نگاهی به شرایط بودجه و وضعیت مالی کشور، باید توجه داشت که “آموزش گران است”، فقط باید موقعی ارائه شود که اولاً پاسخی باشد به یک نیاز شناخته شده و ثانیاً بهترین راه حل برای مشکلاتی باشد که از طریق آموزش قابل حل هستند. فعالیت‌های آموزشی که بدون توجه به این شرایط طراحی و اجرا شوند در واقع نوعی اتلاف منابع ارزشمند خواهد بود.

شناسایی نیازهای مهم مبنایی برای تعیین اهداف و تبعاً بستر مناسبی برای سازماندهی سایر عناصر مهم، حول محور نیازهای اولویت یافته فراهم می‌سازد، بنابراین کلیه تصمیمات در خصوص تدارک اهداف خاص، محتوای آموزشی مناسب و استفاده مؤثر از سایر منابع و امکانات محدود (انسانی، مالی و مادی) تابعی از مطالعات نیازسنجی است.

از این رو نیازسنجی شایسته تأمل و دقت علمی است چون در واقع کیفیت این داده‌ها، اثر بخشی دوره‌های آموزشی و نهایتاً کارکرد آموزش را تعیین خواهد کرد.

طبق نظر متخصصان مختلف آموزش عالی، دانشگاه به عنوان یک سازمان در صورتی آینده‌دار خواهد بود که با محیط اجتماعی اطراف خود منطبق شده و خود را برای هر تغییری آماده کند. لزوم تحول در رشته علوم قرآن و حدیث با توجه به نیازسنجی‌ها و مهارت‌های مورد نیاز در فضای برآمده از انقلاب اسلامی ایران، ضرورتی است که با توجه به مباحث پیش گفته، مورد تأکید است تا از اتلاف منابع و سایر آسیب‌های ناشی از تولید فارغ التحصیلان بیکار و غیر مسلط به مهارت‌های مورد نیاز جلوگیری شود.

البته این تحول، نیازمند دانش و بینش عمیق، همه جانبه نگری، دوری از ملاحظات خاص گروهی و مبتنی بر مقبولیت علمی و دانشگاهی است که در غیر این صورت و طی پروژه دستوری و فرمایشی، عقیم خواهد ماند. در فضای فعلی جامعه و با توجه به اشباع بازر کار از فارغ التحصیلان علوم قرآنی محض توجه به ایجاد میان رشته های های نیاز محور بسیار لازم است.

مطالعات میان رشته‌ای، کثرت گرایی روش شناختی مبتنی بر گفت وگوی اثربخش بین گستره ها در تحلیل مسئله‌ای واحد یا شناخت یک پدیدار در پرتو گفت وگوی مؤثر بین رهیافت های دانش‌های مختلف است. نیز رویکرد میان‌رشته‌ای را فرآیند پاسخ‌دهی به سؤالات، حل مسئله و یا بررسی یک موضوع می‌دانند که گسترده‌تر یا پیچیده‌تر از آن است که بتوان با استفاده از یک رشته ویا تخصص بدان پرداخت.

و از یک دیدگاه دیگر، رویکرد میان رشته ای نگاهی علمی در رویکرد برنامه ریزی درسی است که در آن آگاهانه روش شناسی و زبان بیش از یک رشته برای آزمایش یک موضوع، مسئله و مشکل به کار می‌رود.

همان گونه که آشکار است، عامل اصلی در رویکردهای میان رشته‌ای وجود مسئله‌ا‌ی خاص است که به علت داشتن ماهیتی چند تباری قابلیت آن را دارد تا با رشته‌های گوناگون بدان پرداخت و به طور جامعی به جواب آن رسید.

چنین به نظر می رسد که گروه‌های علوم قرآن و حدیث باید اهتمام خاصی به طراحی برخی میان رشته‌ای‌ها داشته باشند تا هم نیازهای فعلی جامعه بر طرف شود و هم فارغ التحصیلان این رشته بتوانند احساس مفید بودن برای جامعه داشته باشند و گرنه با روند فعلی تولید فارغ التحصیلان بیکار بدون توجه به نیازهای کشور، صندلی‌های خالی در دانشکده های الهیات گریزناپذیر خواهد بود.