انحصارگرایی در تراکتورسازی کیفیت را زیر گرفت

گلایه کشاورزان از کیفیت تراکتور و نبود تسهیلات خرید در حالی مطرح است که کارشناسان معتقدند برای ارتقای کیفیت باید امکان واردات تراکتورهای روز را فراهم سازند تا با خروج صنعت از انحصار محصولات کیفی شود.

ادوات، تجهیزات و ماشین‌آلات کشاورزی یکی از اصلی‌ترین و جزء لاینفک این بخش است که به روز بودن آن موجب می‌شود تا کشاورزان و بهره‌برداران بخش کشاورزی از همتایان خود در کشورهای توسعه‌یافته جا نمانند و بیشترین عملکرد را از فعالیت خود ببینند.

بر اساس این گزارش یکی از اصلی‌ترین تجهیزات و ماشین‌آلات در حوزه کشاورزی انواع تراکتورها است که بازاری پویا در سطح جهانی نیز دارد. در واقع بر اساس گزارشات منتشر شده جهانی در حالی که در سال ۲۰۱۷ هند ۳۱ درصد از کل فروش جهانی تراکتور را بر عهده داشته، چین نیز سهمی ۲۳ درصدی در این میان داشته است.

نکته جالب توجه اینکه کشور همسایه ایران یعنی ترکیه نیز سهمی به میزان ۳ درصد در این فروش جهانی به خود اختصاص داده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال جاری میلادی (۲۰۲۳) میزان فروش تراکتور در سطح جهان به ۲ هزار دستگاه برسد.

این در حالی است که درآمد خالص شرکت‌های تراکتورسازی دنیا در سال ۲۰۲۱ به میزان ۱۲.۷ میلیارد دلار بوده است. از سوی دیگر بر اساس این گزارش شرکت‌های «جان دیر، میهاندار، AGCO، کویوتا و نیوهالند» از جمله برترین تولیدکننده‌های انواع تراکتورها در دنیا محسوب می‌شوند.

به طوری که جان دیر بیش از ۱۵ درصد بازار جهانی تراکتور را به خود اختصاص داده است و میهاندار هند سهمی ۱۰درصدی دارد. همچنین AGCO سهمی به میزان ۱۰ درصد از آن خود کرده است و شرکت کویوتای ژاپن نیز سهمی ۹.۴ درصدی دارد و نیوهالند نیز بیش از ۱۳ درصد از بازار جهانی تراکتور را از آن خود کرده است.

وزارت جهاد کشاورزی بر کیفیت تراکتورها تولیدی باید نظارت داشته باشد

بر اساس این گزارش در حالی که تراکتور یکی از اصلی‌ترین ماشین‌آلات مصرفی در بخش کشاورزی است و کشورهای توسعه‌یافته دنیا به عنوان پیشرو در این صنعت در پی ارتقای محصولات خود و داشتن سهم بیشتر از بازار جهانی هستند، به گفته کارشناسان وضع تولید تراکتور در کشور چندان جالب نیست و از سوی دیگر با ممنوعیت واردات تراکتور نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی نسبت به عرضه محصولاتی با کیفیت بالا داشت.

به عبارت دیگر در حالی که در بخش ادوات و تجهیزات کشاورزی همچون دنباله بندها تولیدکننده‌های داخلی توانسته‌اند محصولاتی با کیفیت و کارایی بالا تولید کنند و ضمن تامین بازار داخل حتی محصولات خود را در دیگر کشورهای اطراف همچون عراق و افعانستان نیز عرضه کنند، در بخش تراکتور بسیار ضعف وجود دارد و تراکتورسازی ایران نتوانسته است آنچه مد نظر کشاورزان و نیاز کشاورزی کشور است را ارائه بدهد که این امر موجب نارضایتی کشاورزان شده است. محمد امین آسودار فعال بخش در این خصوص به بازار می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی مصرف‌کننده تراکتورها است پس خود وزارتخانه باید ناظر بر کیفیت آنها باشد.

آسودار همچنین معتقد است: بخش مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی ضعیف است و در حالی که باید بر فرایند تولید و کیفیتی که تراکتورسازی ارائه می‌دهد نظارت داشته باشد هیچ نماینده‌ای برای نظارت بر کیفیت تراکتورهای تولیدی ندارند.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر چون متولی اصلی در این حوزه وزارت جهاد کشاورزی است بایستی برای تامین رضایت‌مندی کشاورزان در مورد کیفیت تراکتوری که از بازار داخل خریداری می‌کند، متخصصانی را بالای سر تراکتورسازها بگذارد که تراکتورهای تولیدی زیر نظر آنها بیرون بیاید.

با این وجود به دلیل اینکه هیچ نظارتی از سوی وزارتخانه بر کیفیت تراکتورهای تولیدی که در بازار توزیع می‌شود، وجود ندارد هر آنچه از سوی تراکتورسازی ایران تولید می‌شود و با هر کیفیتی در بازار داخل عرضه می‌شود و در حالی که نارضایتی بهره‌برداران نیز ادامه دارد راه به جایی نمی‌برند.

محمد درخشان یکی دیگر از فعالان بخش ادوات کشاورزی که خود نماینده فروش تراکتور در یکی از استان‌ها است در پاسخ به اینکه چرا کشاورزان اصولا از کیفیت تراکتور ایران ناراضی هستند و اصلی‌ترین نکاتی که می‌توان در حوزه تولید تراکتور به آن اشاره کرد کدام موارد است، می‌گوید: همیشه افزایش کیفیت برابر است با شرایط رقابتی؛ به این معنا که وقتی شما در یک بازار رقابتی قرار بگیرید ناچار هستید کیفیت محصول، خدمات و همچنین کیفیت عرضه را ارتقا بدهید تا بتوانید جذب مشتری داشته باشید.

وی افزود: وقتی ما در ایران یک شرکت تولیدکننده داریم و واردات تراکتور را هم ممنوع کرده‌اند و لذا انحصارا یک شرکت باید تولید کند، آن شرکت هر آنچه را تولید کند به راحتی می‌تواند بفروشد؛ یعنی دلیلی ندارد که در حوزه کیفیت سرمایه‌گذاری کند.

درخشان خاطر نشان کرد: از طرف دیگر باز یک چرخه معیوب وجود دارد و همین تولیدکننده انحصاری هم در ایران سود چندانی نمی‌کند به دلیل اینکه دولت یک شرایط قیمتگذاری سخت را به این شرکت تحمیل می‌کند و این شرکت هم به ناچار مجبور است از یکسری هزینه‌ها که عمدتا هم در حوزه کیفیت و خدمات به مشتری است، بزند.

این فعال بخش معتقد است در نهایت دود همه این سیاست گذاری های غلط دولت چه در بخش قیمت گذاری تراکتور چه در عرصه ممنوع کردن واردات تراکتور در چشم کشاورز و صنعت کشاورزی ما می رود.

این صنعتگر بخش کشاورزی درباره دیگر گلایه‌های کشاورزان در خصوص تراکتورهای تولیدی کشور گفت: در وهله دوم گلایه خریداران در مورد پایین بودن تکنولوژی محصولات تولیدی است و همین موضوع باعث شده که کیفیت محصولات ساخت داخل ما آسیب ببیند که آن هم دلیل دارد.

وی ادامه داد: در واقع پایین بودن کیفیت تراکتورهای ساخت داخل به دلیل این است که شرکت تراکتورسازی بخشی از قطعات را قبلا از کمپانی‌های خارجی تامین می‌کرد و الان به دلیل تحریم‌ها ناگزیر شده تمام اینها را از داخل تامین کند. بنابراین چون به خاطر قیمتگذاری دستوری، نمی‌تواند قیمت محصولش را بالا ببرد ناگزیر است با کمترین هزینه نسبت به تامین قطعات خود اقدام کند.

درخشان افزود: در حقیقت این موضوع باعث شده که تامین‌کننده‌هایی که برای تراکتورسازی قطعه تامین می‌کنند قطعه با کیفیت تولید کنند. به عبارت دیگر از نظر تامین قطعه تراکتورسازی در مورد قطعاتی که در مجموعه خود تولید می‌شود مشکل کیفی ندارد و مشکل اصلی در بخش قطعاتی است که از سوی تامین‌کننده‌های دیگر انجام می‌شود و کیفیت ندارد.

انحصارگرایی مانع ارتقای کیفیت و به روز شدن محصولات تراکتورسازی شده است

بر اساس این گزارش یکی از اصلی‌ترین دلایلی که از سوی فعالان و کارشناسان بخش برای دلایل اصلی پایین بودن کیفیت تراکتور ایران مطرح می‌شود همان بحث انحصاری بودن تولید است که موجب شده رقابتی برای کسب بازار وجود نداشته باشد.

علی مرندی از فعالان بخش به عنوان یکی از منتقدان به کیفیت تراکتورهای تولیدی در کشور می‌گوید: اینکه شرایط تولید در همه بخش‌ها سخت شده است و به نوعی استهلاک تولید بالا است امری است اجتناب ناپذیر که دامنگیر همه تولیدکننده‌ها است.

به همین دلیل اخیرا شاهد هستیم که برخی تولیدکننده‌ها در همه حوزه‌ها اقدام به تعطیلی تولیدات خود می‌کنند و ترجیح می‌دهند فرایند تولید را در کشوری دیگر با شرایطی آسان‌تر ادامه بدهند.

وی ادامه داد: در واقع بنده خود به عنوان یک تولیدکننده در حال انتقال بخشی از تولید خود به یکی از کشورهای همسایه هستم چرا که در این کشورها فرصت‌ها و امکانات ویژه‌ای برای من تولیدکننده ارائه می‌دهند. در حالی که در کشور تولید به معنای چالش و مانع است.

مرندی خاطر نشان کرد: با این وجود اینکه یک تولیدکننده انحصاری مانند تراکتورسازی به بهانه نبودن رقیب در بازار سعی در بهبود کیفیت خود نمی‌کند خود بحث جدایی است. به این معنا که اگر این انحصار شکسته شود و حداقل امکان وارد کردن محصولات روز دنیا به کشاورزانی که توان مالی خرید دارند، داده شود قطعا شاهد ایجاد تحولاتی در حوزه تراکتورسازی کشور به خصوص در حوزه ارتقای کیفیت و به روز کردن محصولات خواهیم بود.