بازار سرمایه در آستانه تحولات جدید

فاطمه حاج علی

بازار سرمایه در روز دوشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۴، پس از پشت سر گذاشتن تعطیلات نسبتا آرام، با حال و هوایی متفاوت و چالش‌برانگیز مواجه شد.

اگرچه آغاز معاملات نوید بخش فضای متعادل و مثبتی بود، اما به تدریج با سرایت ویروس فروش به بخش‌های مختلف بازار، جو منفی مجددا گسترده شد و امیدها برای بهبود سریع بازار کمرنگ شد.

این روند نشان می‌دهد که در حالی که برخی از شاخص‌ها و رخدادها می‌توانستند زمینه رشد بازار را فراهم کنند، اما فضای روانی ناشی از ریسک‌های سیاسی و نظامی مانع از بهبود قابل توجه شده است.

نگاهی به شرایط ابتدایی معاملات

بازار دیروز با توجه به خبرها و اتفاقات رخ داده در تعطیلات، با شروعی نسبتا خوب همراه بود. در ساعت‌های ابتدایی، اکثر بازارها متعادل و حتی مثبت ظاهر شدند و برخی سهم‌های اهرمی نیز روندی متعادل داشتند.

این موضوع، نشانه‌ای از تلاش فعالان حقوقی برای جمع‌آوری صف‌های فروش و کنترل جو منفی بازار بود. اما این تلاش‌ها به اندازه‌ای نبود که بتوانند روند نزولی را کاملا مهار کنند، به‌ویژه در بخش صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی که همچنان با چالش نقدشوندگی و فشار فروش مواجه بودند.

نقش حقوقی‌ها و حمایت‌های بازار

فعالیت حقوقی‌ها در سه مرحله قابل بررسی است: ابتدا با واکنشی آرام و شاید بی‌توجهی به عمق منفی بازار، سپس با پذیرش بحران و تلاش برای کنترل وضعیت و در نهایت ورود جدی و عملیاتی برای هدایت جریان پول به بازار. اما هنوز مرحله سوم به طور کامل اجرایی نشده و در نتیجه حمایت‌های واقعی به اندازه کافی احساس نمی‌شود.

نکته مهمی که مطرح شده، عدم تحقق کامل وعده‌های حمایت مالی است؛ به طوری که از ۱۲۰ همتی که وعده شده بود، تنها حدود ۲۵ همت وارد بازار شده و بقیه هنوز تحقق نیافته‌اند و این موضوع باعث نگرانی درباره تداوم حمایت‌ها شده و تأکید می‌کند که بازار نیازمند توجه و اقدامات قوی‌تر و عملیاتی‌تر است.

تاثیر فضای سیاسی و ریسک جنگ بر بازار

یکی از مهم‌ترین عوامل فشار بر بازار، ادامه ریسک جنگ و تحولات سیاسی است. در حالی که از لحاظ بنیادی بسیاری از سهم‌ها در نقاط جذابی برای ورود قرار دارند و گزارشات ماهانه و فصل مجامع نیز خبر از وضعیت مطلوب شرکت‌ها می‌دهد، اما سایه سنگین نااطمینانی سیاسی و نظامی مانع از رشد و جهش بازار شده است. تحلیلگران اعتراف دارند که هیچ چیز نمی‌تواند مانند فضای قبل از جنگ باشد و شرایط جدید بازار با وزن‌دهی بالایی به تحولات جنگی همراه است.

به گفته فعالان بازار، در کوتاه‌مدت انتظار می‌رود که پس از اصلاحات سنگین اخیر، بازار کمی روند برگشتی را تجربه کند، اما رسیدن به نقطه تعادل مستلزم برطرف شدن ریسک‌های سیاسی و ایجاد ثبات در فضای کلی کشور است. همچنین وجود چند سناریوی محتمل برای آینده سیاسی و نظامی کشور، از ادامه جنگ گرفته تا آتش‌بس یا فشار بیشتر تحریم‌ها، باعث شده تا فضای بازار بسیار شکننده و غیرقابل پیش‌بینی باقی بماند.

نقدشوندگی؛ ریسک بزرگ بازار

یکی از مهم‌ترین درس‌های بحران اخیر، اهمیت ریسک نقدشوندگی است. در دوره فروش‌های سنگین و بحران‌های روانی بازار، بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی و مالکان سهام توانایی نقدشوندگی مطلوب را نداشتند و به همین دلیل به عنوان بازندگان اصلی بازار شناخته شدند.

برعکس، سهم‌های بزرگ و پرتقاضا مانند گروه‌های بانکی، خودرویی، پتروشیمی، فلزی و پالایشی توانستند نقدشوندگی بهتری از خود نشان دهند و کمتر آسیب دیدند.

این تجربه، اهمیت استراتژی‌های مدیریتی برای حفظ نقدشوندگی و آمادگی برای شرایط بحران را بیش از پیش نشان می‌دهد و از سهامداران خواسته شده که این ریسک مهم را در خرید و فروش‌های خود جدی بگیرند. بدیهی است که در چنین شرایطی، هر خبر یا تحولی می‌تواند باعث تغییر ناگهانی روند بازار شود و نبود نقدشوندگی کافی ریسک زیان بیشتر را افزایش می‌دهد.

توصیه‌ها برای فعالان بازار

با توجه به وضعیت پیچیده و پرچالش کنونی، فعالان بازار به ویژه صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی مورد تاکید قرار گرفته‌اند که با استفاده از فرصت‌های باقی‌مانده، ساختارهای خود را بهبود دهند تا از مرگ زودرس در بازار جلوگیری کنند. در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهترین مسیر جذب سرمایه‌های مردم به شمار می‌روند، اما باید با رفتار شفاف و حمایت واقعی همراه شوند.

علاوه بر این، سهامداران خرد نیز باید با دقت بیشتری نقدشوندگی سهام و وضعیت مالکیت حقوقی را بررسی کنند و از نگهداری طولانی‌مدت سهم‌های پرریسک و کم‌نقدشونده خودداری کنند. در شرایطی که ریسک‌های سیاسی و نظامی همچنان سایه افکنده‌اند، احتیاط و مدیریت ریسک می‌تواند مانع از زیان‌های سنگین شود.

چشم‌انداز بازار در هفته‌های آینده

پیش‌بینی می‌شود که با پایان فصل مجامع و انتشار گزارش‌های سه‌ماهه، مقداری از اصلاحات اخیر جبران شود و بازار روند تعادلی و متعادل‌تری پیدا کند. با این حال، روند بلندمدت بازار بستگی مستقیم به تحولات سیاسی و مذاکرات جاری دارد.

در صورت کاهش تنش‌ها و رسیدن به آتش‌بس پایدار، می‌توان انتظار رالی قوی در بازار داشت، اما اگر ریسک جنگ ادامه یابد یا تحریم‌ها تشدید شود، فشارها و نوسانات شدید ادامه خواهد داشت.

در نهایت باید پذیرفت که شرایط خاص و کم‌سابقه‌ای در بازار ایجاد شده و راهبردها و تصمیم‌گیری‌ها نیز باید متناسب با این شرایط متفاوت اتخاذ شود. امید است با عبور از این بحران‌ها، فضای بازار سرمایه به ثبات و رونق واقعی بازگردد.