برنج در تله گرانی
قرار است با برخورد با احتکار و اصلاح بازار، جلو گرانی بی‌ضابطه برنج گرفته شود
اکرم رضائی نژاد
در روزهای اخیر، بازار برنج شاهد التهابات بی‌سابقه‌ای بوده که واکنش نهادهای مختلف حکومتی، از جمله قوه قضائیه و دولت را به دنبال داشته است. گرانی غیرمتعارف برنج و نگرانی مصرف‌کنندگان نه‌فقط مسئولان اجرایی بلکه مسئولان قضایی کشور را نیز به خط مقدم حل بحران کشانده است.
به گزارش عصراقتصاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، در نشست شورای عالی قوه قضائیه مستقیماً به موضوع گرانی غیرمتعارف برنج اشاره کرد و از تسریع در تعیین تکلیف پرونده‌های قضایی مرتبط با بازار برنج خبر داد.
وی تصریح کرد که با وزیر جهاد کشاورزی برای بررسی ابعاد این گرانی گفتگو کرده و پرونده‌ای درباره احتکار مقدار چشمگیری از برنج توسط یکی از شرکت‌های بزرگ در دست بررسی است.
به گفته محسنی اژه‌ای، این شرکت اقدام به خرید گسترده برنج ایرانی و نگهداری آن در انبارهایی خارج از سامانه جامع کشور کرده‌است و همچنین عرضه بدون درج قیمت در بازار نیز از تخلفات انجام شده است، که باعث تشکیل پرونده برای آن شرکت در سازمان تعزیرات شده است. رئیس قوه قضائیه دستور داد تا سازمان تعزیرات و وزارت دادگستری با اقدامی عاجل، سریعاً تکلیف پرونده‌های این حوزه را روشن کنند تا آرامش به بازار بازگردد.
رئیس انجمن واردکنندگان برنج با رد نقش کشاورزان، واسطه‌ها و سودجویان را عامل اصلی گرانی معرفی و پیش‌بینی کاهش قیمت با عرضه محصول جدید را ارائه داد
همزمان وی تأکید کرد: بخشی از گرانی‌های رخ داده ارتباط مستقیم با تحریم‌ها، کاهش تولید و مسائل اقلیمی مانند کم‌آبی دارد، اما بسیاری از گران‌فروشی‌ها و التهابات بازار منشأ غیرمتعارف دارند و باید با آن‌ها مقابله جدی صورت گیرد. اژه‌ای موضوع گندمکاران را نیز پیش کشید و از دولت خواست پرداخت مطالبات آنان را در اولویت قرار دهد تا معیشت کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات اساسی مورد تهدید قرار نگیرد.
تشریح عوامل گرانی برنج از نگاه انجمن واردکنندگان
در همین حال، کریم اخوان رئیس انجمن واردکنندگان برنج نیز با تشریح پشت‌پرده گرانی‌ها، اعلام کرد: بازار برنج تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل از جمله آمارهای نادرست تولید در سال‌های گذشته، کاهش کشت به دلیل کم‌آبی، افزایش هزینه‌های تولید و تورم انتظاری در کشور قرار گرفته است. به گفته وی، یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها بر بازار برنج ارائه آمار و پیش‌بینی‌های غلط در دولت گذشته بوده که منجر به نبودن برنامه‌ریزی صحیح و در نهایت بروز کمبود و التهاب بازار شده است.
اخوان تأکید کرد که کشاورزان در گرانی اخیر نقش مؤثری نداشتند زیرا اغلب محصولشان را پیش از جهش قیمت به فروش رسانده‌اند، بلکه واسطه‌ها و سودجویان از این وضع سوء‌استفاده کردند. وی همچنین نقش جو روانی و انتظار تورمی را در افزایش ناگهانی قیمت‌ها مؤثر دانست و افزود در نهایت این مردم هستند که زیر بار قیمت بیش از ۳۰۰ هزار تومانی هر کیلو برنج قرار گرفته‌اند.
وی با اشاره به همکاری خوب میان بخش خصوصی و وزارت جهاد کشاورزی در روزهای اخیر، از کنترل نسبی بازار و کاهش پیش‌بینی شده قیمت‌ها در آینده نزدیک با آغاز برداشت محصول جدید خبر داد.
دولت وارد میدان تنظیم بازار و اصلاح انحصار شد
از سوی دیگر، سیدجواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی، با بیان اینکه دولت با هدف شکستن انحصار و افزایش شفافیت بازار وارد عمل شده است، از حضور فعال شرکت‌های دولتی در خرید و عرضه برنج خبر داد. نوری وزیر جهاد کشاورزی نیز در برنامه تلویزیونی با تأکید بر نامتعارف بودن قیمت برخی اقلام برنج ایرانی، گفت امسال شرکت‌های دولتی برای اصلاح بازار و مقابله با سوء‌استفاده سودجویان وارد میدان شده‌اند.
به گفته وزیر جهاد کشاورزی، بخشی از کاهش تولید برنج کشور نتیجه فرآیند «اصلاح آمار و اطلاعات» است که به گفته او در دوره جدید اجرایی شد. بر مبنای آمارهای واقع‌بینانه، کاهش تولید حدود ۳۰۰ هزار تن به ثبت رسیده که ریشه در رعایت الگوی کشت و محدودیت‌های منابع آبی دارد.
بر اساس سیاست‌های مدیریت منابع آب، سطح زیر کشت در ۱۳ استان کاهش یافته و کشت برنج تنها به سه استان دارای منابع کافی توصیه شده است.
دولت با اصلاح آمار تولید، ورود شرکت‌های دولتی و عرضه برنج وارداتی با قیمت مصوب، کاهش التهابات بازار و برگشت ثبات قیمتی را هدف‌گذاری کرده است
از دیگر اقدامات دولت، اجرای برنامه‌های به‌نژادی برنج با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و کشورهای عضو سازمان شانگهای است تا ظرفیت تولید در استان‌های پرآب بهینه‌سازی شود. همچنین برنج وارداتی با قیمت مصوب بین ۵۶ تا ۷۰ هزار تومان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شود تا بخشی از فشار بازار بر مصرف‌کنندگان کاهش یابد.
وزیر جهاد کشاورزی ضمن اشاره به اصلاح و بروزرسانی الگوهای آمار و تولید، تأکید کرد که استمرار حضور دولت در نظارت و تنظیم بازار، نقش کلیدی در حمایت از تولیدکنندگان و تعدیل قیمت‌ها خواهد داشت و انتظار می‌رود با ورود برنج تازه برداشت‌شده، بازار به سمت ثبات و آرامش حرکت کند.
کارشناسان نیز معتقدند شفافیت در اطلاعات و سیاستگذاری همزمان با برخورد قاطع قضایی، می‌تواند تقاضاهای سوداگرانه را مهار و ثبات را به بازار برنج ایران بازگرداند.
در نهایت گزارش‌ها حاکی از آن است که زنجیر بحران گرانی برنج حاصل عوامل متعددی همچون آمارهای نادرست گذشته و کاهش تولید ناشی از کم‌آبی و سیاست‌های مدیریتی تا نقش مخرب واسطه‌ها و سودجویان بازار است. با ورود همزمان قوه قضائیه و دولت و تأکید بر اصلاح ساختار آماری، ساماندهی تولید، و کنترل قاطعانه عرضه، امید می‌رود آرامش به سفره‌های مردم بازگردد و بازار برنج بار دیگر شفاف و قابل پیش‌بینی شود.
