بیماران، قربانی افزایش قیمت دارو و بیمه‌های ناکارآمد
اکرم رضائی نژاد
نظام سلامت ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده است که مهم‌ترین آن‌ها افزایش قیمت دارو، کمبود داروهای اساسی و ناکارآمدی بیمه‌هاست.
این مشکلات، بار مالی سنگینی را بر دوش بیماران تحمیل کرده و دسترسی به درمان را برای بسیاری از افراد، به ویژه بیماران خاص و کم‌درآمد، دشوار ساخته است. به عبارتی افزایش قیمت دارو، کمبود دارو در بازار و عدم پوشش مناسب بیمه‌ها، مثلثی شوم را تشکیل داده‌اند که سلامت جامعه را به خطر انداخته است.
به گزارش عصراقتصاد، از دی‌ماه ۱۴۰۳، با اعلام وزیر بهداشت مبنی بر افزایش ۱۰ درصدی قیمت داروها به دلیل زیان‌ده بودن شرکت‌های دارویی، زمزمه‌های گرانی دارو آغاز شد. دولت وعده داد که این افزایش قیمت از جیب بیماران پرداخت نخواهد شد و بیمه‌ها آن را پوشش می‌دهند. اما در عمل، این وعده محقق نشد و بسیاری از داروها با افزایش قیمت‌های ۴۰۰ درصدی مواجه شدند.
اشکان طیبی، کارشناس بیمه، با اشاره به وضعیت کنونی سازمان‌های بیمه‌گر گفته است: «قطعاً در این شرایط سازمان‌های بیمه‌گر توانایی پوشش افزایش هزینه‌های درمانی و دارویی را ندارند. همین الان هم مساله میلیاردها تومان بدهی دولت به این سازمان‌ها و بدهی این سازمان‌ها به مراکز درمانی و داروخانه‌ها و… در میان است.»
کمبود دارو؛ واقعیتی انکارناپذیر
علاوه بر افزایش قیمت دارو، کمبود دارو نیز معضلی جدی است که بیماران را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است. فاطمه محمدبیگی، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با اشاره به این موضوع، سال گذشته را یکی از سخت‌ترین سال‌ها در حوزه سلامت دانست و افزود: «متاسفانه با حذف ارز ترجیحی در حوزه دارو و درمان و بی‌توجهی به ماهیت اساسی و حیاتی کالاهای درمانی، شاهد بروز مشکلات متعددی در این زمینه بودیم.»
از دی‌ماه ۱۴۰۳، با اعلام وزیر بهداشت مبنی بر افزایش ۱۰ درصدی قیمت داروها به دلیل زیان‌ده بودن شرکت‌های دارویی، زمزمه‌های گرانی دارو آغاز شد. دولت وعده داد که این افزایش قیمت از جیب بیماران پرداخت نخواهد شد و بیمه‌ها آن را پوشش می‌دهند. اما در عمل، این وعده محقق نشد و بسیاری از داروها با افزایش قیمت‌های ۴۰۰ درصدی مواجه شدند
مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو، اگرچه از نگرانی در حوزه تامین دارو در سال آینده خبر می‌دهد، اما اذعان دارد که برخی از کمبودهای دارویی ناشی از قیمت‌گذاری نامناسبی بوده است که در چند سال اخیر رخ داده است. به گفته وی، محدودیت قیمت برای شرکت‌های تولیدکننده، عملاً آن داروها را از سودآوری خارج و از چرخه تولید خارج کرده است.
سازمان‌های بیمه‌گر؛ ناجی یا مانع؟
حضور پر‌رنگ بیمه‌ها برای دسترسی آسان مردم به دارو، امری ضروری است. به گفته معاون وزیر بهداشت، سازمان‌های بیمه‌گر مانند تأمین اجتماعی باید داروها را به موقع پوشش بدهند و بدهی‌های خودشان را به نظام سلامت به موقع پرداخت کنند. اما واقعیت این است که سازمان‌های بیمه‌گر به دلیل مشکلات مالی و بدهی‌های انباشته، توانایی پوشش کامل هزینه‌های دارو و درمان را ندارند و این امر، بار سنگینی را بر دوش بیماران تحمیل می‌کند.
سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، می‌گوید: ۸۰ درصد هزینه‌های درمان مستقیماً از جیب بیماران پرداخت می‌شود. این در حالی است که نه خدمت‌دهندگان راضی هستند و نه خدمت‌گیرندگان.
وی از دولت خواست تا فوراً جلسه‌ای با شورای عالی بیمه برگزار کند و پرداخت واقعی تعرفه‌ها توسط بیمه‌ها را الزامی کند.
برخورد با تخلفات بازار دارو
در همین راستا، سعید مهرزادی، سرپرست دفتر پاسخگویی به شکایات سازمان غذا و دارو، از اقدامات این سازمان در نظارت بر بازار دارو و برخورد جدی با تخلفات گرانفروشی و عدم ارائه فاکتور خبر داده است. وی توضیح داد که این سازمان به‌طور مستمر بازرسی‌هایی از داروخانه‌ها و مراکز عرضه محصولات بهداشتی و تجهیزات پزشکی انجام می‌دهد تا از صحت کالاها و خدمات اطمینان حاصل کند. مهرزادی همچنین بر رسیدگی سریع به شکایات مصرف‌کنندگان در زمینه گرانفروشی و تقلبی بودن محصولات تاکید کرد و گفت: «در صورت شناسایی تخلف، به سرعت برخورد قانونی صورت خواهد گرفت تا سلامت مردم تهدید نشود.»
سازمان غذا و دارو در یک سال گذشته، ۱۹۸۰ شکایت ثبت شده در این زمینه را بررسی کرده و ۶۱۹ مورد از این شکایات پذیرفته شده و اقدامات قانونی لازم برای آن‌ها انجام شده است. مهرزادی از مردم خواسته است تا تخلفات را گزارش کنند تا بتوانند به سرعت مورد بررسی قرار گیرند.
آینده دارو؛ امیدها و نگرانی‌ها
رئیس سازمان غذا و دارو پیش‌بینی می‌کند که در سال آینده، افزایش قیمت حادی در بخش دارو نخواهیم داشت و اگر قیمت‌های ارزی خیلی تغییر نکند، با یک معادل تورم شاید قیمت‌ها را افزایش دهیم. وی همچنین از نگرانی درباره افزایش قیمت در بخش تجهیزات پزشکی خبر می‌دهد.
رئیس جمهور دستور داده است که هزینه درمان کاهش یابد و رویکرد دولت این است که کسانی که وارد بیمارستان‌های دولتی می‌شوند از طریق نظام ارجاع، با کم‌ترین هزینه بتوانند درمان شوند. با این حال، تحقق این وعده‌ها نیازمند همکاری و همیاری سازمان‌های بیمه‌گر است تا فشاری به مردم وارد نشود.
پیرصالحی همچنین تاکید می‌کند که عمده داروهای خاص (داروهای سرطانی و داروهای انکولوژی) در داخل کشور تولید می‌شوند و مشکل خاصی برای کمبود آن داروها وجود ندارد. به گفته وی، بیش از ۹۸ درصد داروها از نظر تعدادی و بیش از ۷۰ درصد از نظر ارزشی در داخل ایران تولید می‌شوند.
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: ۸۰ درصد هزینه‌های درمان مستقیماً از جیب بیماران پرداخت می‌شود. این در حالی است که نه خدمت‌دهندگان راضی هستند و نه خدمت‌گیرندگان
در این میان محمد رضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، از جذب یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای تأمین داروهای استراتژیک خبر داده و گفته است: دولت از تولید داروهای ژنریک حمایت می‌کند و در حال تسویه بدهی‌های صنعت داروسازی است.
اما سؤال اینجاست که آیا این اقدامات برای نجات بیماران کافی خواهد بود؟
مصرف دارو در ایران؛ نیازمند فرهنگ‌سازی
رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه مصرف دارویی کشور نسبت به میانگین جهانی خیلی پایین‌تر است، بر لزوم فرهنگ‌سازی در حوزه مصرف دارو تاکید می‌کند. به گفته وی، در حوزه آنتی‌بیوتیک‌ها و در حوزه پورتیکو استروئید‌های تزریقی، مصرف بیش از اندازه داریم و باید کنترل کنیم.
تحریم‌ها؛ مانعی بر سر راه سلامت
رئیس سازمان غذا و دارو با انتقاد از تحریم دارویی ایران، می‌گوید: «متاسفانه در فشارهای غیرمنصفانه و غیراخلاقی که به کشور ما وارد می‌شود در بحث تحریم‌ها در ظاهر این است که غذا و دارو و اقلام بشردوستانه شامل تحریم نیست ولی اینگونه نیست.» وی تاکید می‌کند که تحریم‌های ظالمانه به سلامت مردم لطمه می‌زند و دنیا به آن شعارهای انسان‌دوستانه خود وفادار نیست.
ذخایر استراتژیک دارو؛ گامی برای عبور از بحران
دولت برای کاهش فشار تحریم‌ها و تامین داروهای اساسی مورد نیاز کشور، اقدام به ذخیره‌سازی استراتژیک دارو کرده است. این ذخیره‌سازی برای کل داروها نیست، بلکه برای داروهایی است که اساس و تجهیزات اساسی مورد نیاز کشور بوده و می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد.
وضعیت کنونی دارو و درمان در کشور، نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است. افزایش قیمت دارو، کمبود دارو در بازار و عدم پوشش مناسب بیمه‌ها، سلامت جامعه را به خطر انداخته است. بیماران، به ویژه قشر کم‌درآمد و بیماران خاص، بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت هستند.
وعده‌های درمان رایگان باید از شعار به عمل تبدیل شود، در غیر این صورت، سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد و بیماران بیش از پیش قربانی این وضعیت خواهند شد.
