تحلیلی بر نقشه راه ایالات متحده برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل
علی میزرایی
این روزها برقی شدن حمل‌ونقل به عنوان یکی از راه‌حل‌های کربن‌زدایی و مبارزه با آلایندگی به موضوع بسیار بحث برانگیز بین‌المللی تبدیل شده که جنبه‌های مختلف اجتماعی اقتصادی و ژیوپلیتیکی دارد. برخی از کشورها در این مسیر توانسته‌اند بسیار سریعتر از سایرین پیشرفت کنند.
در این مقاله، نقشه راه ملی ایالات متحده برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد مورد بررسی قرار داده و سعی شده که نکات کلیدی ارائه شده در این سند به صورت خلاصه ارائه شود.
هدف نقشه راه ایالات متحده برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل، مقابله موثر با چالش‌های حمل‌ونقل فعلی و آینده این کشور است که این سند در مورد حمل‌ونقل به صورت کلان و جامع (نه تنها خودرو) راهبردهای مختلفی را پیشنهاد داده و با بیان اهمیت ارائه گزینه های بهبود یافته برای حمل‌ونقل، افزایش سرمایهگذاری در این صنعت، گذار به وسایل نقلیه بدون آلایندگی برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل آمریکا را تشریح می‌کند.
برای ایجاد تغییر معنادار حمل‌ونقل در آمریکا، این سند از هدایت کلان دولتی در این گذار حمایت کرده و بر ضرورت همکاری ارگان‌های دولتی و غیردولتی با صنعت در همه سطوح، سازمان‌های غیرانتفاعی و جامعه بین‌المللی تاکید می‌کند. همچنین این سند بیان می‌کند که کربن‌زدایی حمل‌ونقل در مبارزه با بحران آب و هوا و تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به صفر تا سال ۲۰۵۰ ضروری است.
این سند همچنین به راه‌حل‌های فراگیر برای کل جامعه، مشاغل و ساکنان شهری، حومه شهری و روستایی تاکید دارد. اهمیت استفاده از توانایی‌های بازار و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در کنار سیاست‌های تشویقی دولت برای گسترش حمل‌ونقل پاک در این سند اشاره شده است.
اصول ارائه شده:
تصمیمات جسورانه، راه‌حل‌های خلاقانه، ایمنی، برابری، همکاری و پیشتازی ایالات متحده در صنعت خودرو، نیازمند اقدامات فوری و برنامه‌ریزی بلندمدت دارد که همگی با محوریت کاهش معنی‌دار انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
اصول کلیدی اشاره شده در این سند شامل افزایش راحتی مصرف‌کننده، بهبود کارایی و انتقال به گزینه‌های پاک حمل‌ونقل است که پیش‌بینی می‌شود باعث کاهش انتشار بیشتر شود. نقشه راه پیشنهادی ایالات متحده فرصت‌ها و چالش‌های کربن‌زدایی را برای هر نوع حمل‌ونقل اصلی مشخص می‌کند.
این سند سیاستها و مقررات گوناکون، سرمایه‌گذاری‌ها و روش‌های تامین مالی، تحقیق و نوآوری را به عنوان حوزه‌های مهم شناسایی کرده و علاوه بر این، نیاز به داده‌کاوی و ابزارهایی هوشمند برای درک کامل مزایای گزینه‌های حمل‌ونقل پاک را تأکید می‌کند.
همچنین سیاستها و اهرم‌های نظارتی دولتی، سرمایه‌گذاری‌ها و تحقیق و نوآوری و تست محصول به عنوان محرک‌های کلیدی برای تجاری کردن روش‌های موثر کربن‌زدایی شناخته می‌شوند.
همکاری ارگان‌ها کلید موفقیت نقشه راه:
آموزش عمومی و آموزش نیروی کار ماهر و ترویج مشاغل و کسب‌وکار جدید در بخش حمل‌ونقل پاک در این سند بسیار ضروری شناخته شده و مشارکت ذینفعان در حمل‌ونقل آینده و مشارکت‌های دولتی-خصوصی برای تقویت آینده حمل‌ونقل برای همه بسیار مهم است.
در این سند بر همکاری بین دولت و بخش خصوصی، صنعت و جامعه و اطلاع رسانی اجتماعی تاکید شده که البته برای دستیابی به پایداری در حمل‌ونقل، تلاش‌ها باید در تمام سطوح دولت و ذینفعان همسو شود تا هم افزایی لازم صورت گیرد. در واقع همکاری بین ارگان‌ها برای دستیابی به اقدامات پایدار و هدفمند به سمت کربن‌زدایی ضروری است.
بخش حمل‌ونقل باید به طور خاص دارای ایمنی، افزایش انعطاف پذیری، در دسترس و مقرون به صرفه بودن و را مورد توجه قرار دهد. تحلیل دقیق انتشار کامل چرخه عمر یک فن‌آوری (چاه تا چرخ و بازیافت) و در دسترس بودن وسایل نقلیه با فن‌آوری گوناگون باید در آینده حمل‌ونقل آمریکا مورد بررسی و تحلیل علمی قرار بگیرد.
سیاست ها و قوانین دولت:
دولت فعلی ایالات متحده با امضای قانون سرمایه گذاری و مشاغل زیرساختی (BIL) در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۱، دوره جدیدی از قوانین زیرساختی را آغاز کرده است.
این قانون حمایتی که به عنوان قانون زیرساخت نیز شناخته شده، اولین قانون زیرساختی مهم در گسترش حمل‌ونقل پاک در آمریکاست. BIL با اختصاص بودجه خیرهکننده ۶۶۰ میلیارد دلار، بر تحول سیستم‌های حمل‌ونقل و پذیرش فناوری‌های پیشرفته در آمریکا شاهدی محکم از اراده سیاسی دولت است.
این تزریق مالی دولت نه تنها زیرساختهای جدید موردنیاز را در آمریکا تقویت خواهد کرد، بلکه به عنوان یک سرمایهگذاری استراتژیک برای کاهش تغییرات منفی آب‌وهوایی عمل خواهد کرد.
همچنین دولت فعلی آمریکا با امضای قانون کاهش تورم (IRA) در تاریخ ۱۶ اوت ۲۰۲۲، موضع دولت خود را در قبال نظارت بر محیطزیست و حمایت از تولید داخلی تقویت کرد. در مجموع، BIL و IRA از حمایت مستمر سرمایهگذاری در زیرساخت‌ها، فناوری و زنجیره تامین در آمریکا خبر می‌دهند.
BIL و IRA فرصتی منحصر به فرد برای هدایت اقتصاد نوین آمریکا به سمت مسیرهای صنعتی-اقتصادی پایدار ارائه می‌کند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که این قوانین تا سال ۲۰۳۰ به میزان قابل توجهی انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح اقتصاد را بیش از ۴۰ درصد نسبت به سطوح سال ۲۰۰۵ کاهش خواهند داد و در راستای دستیابی به کاهش ۵۰ تا ۵۲ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا پایان دهه.
در بخش حمل‌ونقل،BIL و IRA به گسترش زیرساختهای شارژ خودروهای برقی کمک و پذیرش سوخت‌های پایدار را ترویج و توسعه فناوری‌های وسایل نقلیه پاک را تشویق خواهد کرد.
اعتبارات مالیاتی از قبال این قوانین حمایتی، فقط به خودروهای سواری برقی محدود نخواهد شد و از گسترش سوخت‌های پاک دیگر، سوخت‌های هوانوردی پایدار و اتوبوس‌های پاک نیز حمایت خواهد کرد. با این حال، موفقیت BIL و IRA به استراتژی‌های اجرایی بستگی دارد: میزان تأثیر آنها به همت مصرف‌کنندگان، دولت‌های منطقه‌ای، ایالتی، محلی (شهرداری‌ها) بستگی زیادی خواهد داشت. به همین جهت برای به حداکثر رساندن اهداف کربن‌زدایی حمل‌ونقل، ارتقا عدالت اجتماعی و بهره‌مندی از مزایای بیشتر حمل‌ونقل کم‌آلاینده، هماهنگی گسترده‌تری بین ذینفعان ارائه شده در این سند نیاز دارد.
اقدامات و جدول زمانی:
در هدایت حمل‌ونقل به سمت کربن‌زدایی، سند راهبرد کربن‌زدایی ایالات متحده مجموعه‌ای از اقدامات را در بازه‌های زمانی ۱۰ ساله برای ۳۰ سال آینده ترسیم کرده است:
• از حال تا سال ۲۰۳۰: در این بازه زمانی راهبرد آمریکا تمرکز بر تحقیقات توسعه و سرمایه گذاری برای تقویت و استقرارصنایع کلیدی و تسریع همکاری و ارتقاء مشارکت بخش خصوصی عنوان شده است.
تأکید بر توسعه و راه‌حل‌های برنامه‌ریزی شهری، حومه شهری و روستایی در مقیاس انبوه با هدف کاهش تعدد نیازهای سفر، ترویج عدالت اجتماعی در حمل‌ونقل و گسترش حمایت از اقدامات زیست‌محیطی است. این سند خواستار تشکیل یک گروه بین سازمانی برای ابداع ابزار و جمع‌آوری داده‌ها برای مدیریت مؤثر تقاضای سفرها (با داده‌کاوی) است. حاکمان محلی (فرمانداران، استانداران، شهرداری‌ها) باید با استفاده از داده‌ها، ابزارها و فن‌آوری‌های نوین راهبردهای جدیدی برای مدیریت تقاضای حمل‌ونقل محلی خود ارائه کنند.
داده‌کاوی باید شامل شناسایی راه‌حل‌هایی برای اطمینان از منصفانه بودن سیستم‌های حمل‌ونقل و سودمندی برای جوامع محروم باشد. از دیگر اقدامات حمایتی کاهش ۵ درصدی هزینه حمل‌ونقل ملی تا سال ۲۰۳۰، بهبود قابلیت اطمینان، تعدد و مقرون به صرفه بودن حمل‌ونقل ریلی و عمومی و تقویت استانداردهای کارایی وسایل نقلیه است.
قرار است مشوق‌هایی دولتی برای ارتقای انواع وسایل نقلیه کارآمد در این دوره ارائه شود. در این سند شفافیت در اهداف در کنار همکاری با شرکای بین‌المللی برای تسریع تلاش‌های کربن‌زدایی حمل‌ونقل در این دوره زمانی پیشنهاد شده است. تا سال ۲۰۳۰، پیشرفت در فناوری هواپیما برای بهبود ۳۰ درصدی در بهره‌وری سوخت و کاهش ۲۰ درصدی در انتشار گازهای هوایی هدف‌گذاری شده است.
• ۲۰۳۰-۲۰۴۰: استراتژی‌های این دوره در پاسخ به تحولات جهانی و پیشرفتهای فناوری تطبیقی با توجه به نیاز حمل‌ونقل آمریکا شکل خواهند گرفت. برنامه‌ریزی و اجرای راه‌حل‌ها به صورت موثر و بهینه‌سازی لجستیک، در کنار تلاش‌ها برای گذار به فناوری‌های پاک و افزایش سوخت‌های پایدار در اولویت قرار خواهند گرفت. توسعه زیرساخت برای فناوری‌های پاک همچنان در این دوره نیز مورد تاکید خواهد بود.
• ۲۰۴۰-۲۰۵۰: تکمیل گذار به آینده پایدار همچنان هدف دولت آمریکا در این دوره است. برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر شهری و ارائه وسایل نقلیه کافی برای سفرهای کارآمد باید در این بازه زمانی به حداکثر برسند و تمام تقاضای سوخت حمل‌ونقل با سوخت‌های پاک برآورده شود. تلاش ذینفعان در این دوره اطمینان از این واقعیت باید باشد که هیچکس در جامعه از فواید دستیابی به اقتصادی پایدار با محوریت انتشار خالص صفر عقب نمانده باشد.
• جمع‌بندی:
نقشه راه کربن‌زدایی حمل‌ونقل ایلات متحده یک سندی پویا با پیشنهادهای متنوع تدوین شده با واقعیت‌های کشور آمریکاست که البته تنها سند در این حوزه نیست و نخواهد بود. بلکه تعدادی از ارگان‌های مختلف دولتی و غیرانتفاعی آمریکا با رصد تحولات ملی و بین‌المللی اسناد رسمی دیگری نیز چاپ کرده‌اند و یا یا چاپ خواهند کرد که هدف همگی ارائه نقشه راهی جامع برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل در ایالات متحده با محوریت آینده پایدار و عادلانه برای جامعه آمریکا. موفقیت و یا شکست اجرای این سند به پایبندی دولت‌های بعدی آمریکا و حمایت شهروندان آمریکایی در سه دهه آینده بستگی دارد.
البته ایالتی مثل کالیفرنیا در سرعت بخشیدن به کربن‌زدایی نه تنها در آمریکا بلکه در جهان بسیار تاثیر گذار بوده و تقریبا مستقل‌تر از سیاست‌های مرکزی آمریکا برای حمل‌ونقل خود برنامه‌ریزی پایدار کرده است. ویژگی‌های این سند را می‌توان نگارش ساده متن سند در عین چند وجهی بودن، تاکید بر همکاری همه ذینفعان با هدف هم‌افزایی و تاکید بسیار بر پارامترهای اجتماعی است که محوریت نگارش این سند برای «حمل‌ونقل پایدار» با تحول همه نوع وسایل نقلیه در مسیر کربن‌زدایی بوده است.
سه مشخصه «راحتی مصرف کننده، کارآمدی سفرو پاک بودن انرژی» برای حمل‌ونقل آینده شهروندان به عنوان چرایی و اصول تغییرات سه دهه آینده مطرح شده‌اند. داده‌کاوی هوشمند برای پیش‌بینی دقیق نیاز تعدد سفر شهروندان با هدف آماده‌سازی زیر ساختارهای موردنیاز حمل‌ونقل آمریکا در این سند بسیار مشهود است.
در مجموع راه‌حل‌های بسیار ساده امروزی (پیاده روی و دوچرخه سواری و افزایش حمل‌ونقل عمومی) در کنار فن‌آوری‌های پیچیده در حال تکامل امروز و آینده همه در کربن‌زدایی حمل‌ونقل یک کشور نقش خواهند داشت.
