تحول صنایع کوچک با ابزارهای مدرن تأمین مالی

مهدی خاکی فیروز

ابزارهای نوین تأمین مالی به صنایع کوچک و متوسط ایران در تأمین منابع مالی، کاهش هزینه‌ها و تسریع رشد اقتصادی کمک شایانی می‌کنند. با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب، این ابزارها، به تقویت صنایع کوچک و متوسط و رشد پایدار اقتصادی کشور منجر می شوند.

در شرایط اقتصادی کنونی و با توجه به اهمیت رشد صنایع کوچک و متوسط SMEs در تقویت اقتصاد ملی، استفاده از ابزارهای تأمین مالی مدرن برای این صنایع ضرورت یافته است. ابزارهای تأمین مالی مدرن که به واسطه پیشرفت‌های فناوری و توسعه زیرساخت‌های مالی ایجاد شده‌اند، علاوه بر تسهیل جذب سرمایه، به این صنایع امکان می‌دهند تا با بهبود دسترسی به منابع مالی، رشد و توسعه‌ای پایدار و هدفمند داشته باشند. در ادامه، کاربردهای کلیدی ابزارهای تأمین مالی مدرن برای صنایع کوچک و متوسط بررسی می‌شود و به فرصت‌ها و چالش‌های آن در ایران پرداخته خواهد شد.

چالش‌ تأمین مالی صنایع کوچک و متوسط

صنایع کوچک و متوسط در بسیاری از کشورها به عنوان موتور محرک اشتغال‌زایی و نوآوری اقتصادی شناخته می‌شوند. در ایران نیز این صنایع با توجه به انعطاف‌پذیری بالای خود در تولید و خدمات و همچنین توانایی تطابق با شرایط اقتصادی، نقش بسزایی در ایجاد ارزش افزوده دارند. طبق آمارها، بیش از ۹۰ درصد از بنگاه‌های اقتصادی کشور را صنایع کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند و به همین دلیل توجه به نیازهای تأمین مالی این بخش بسیار مهم است.

صنایع می‌توانند تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز خود را با استفاده از لیزینگ تأمین کنند و پس از پرداخت اقساط، مالکیت کامل تجهیزات را به دست آورنداما متاسفانه لیزینگ در ایران، در حوزه خودرو متمرکز شده و معادل فروش اقساطی خودرو، شناخته می شود

این صنایع معمولاً با چالش‌های متعددی از جمله محدودیت‌های نقدینگی، دسترسی محدود به تسهیلات بانکی، هزینه‌های بالای مالی و نبود زیرساخت‌های تضمینی برای جذب سرمایه‌گذار مواجه‌اند. بنابراین، ارائه ابزارهای نوین تأمین مالی، به حل برخی از این چالش‌ها کمک می کند و زمینه را برای رشد و توسعه پایدار این بخش فراهم می کند.

ابزارهای نوین تأمین مالی برای صنایع کوچک و متوسط

امروزه، مجموعه‌ای از ابزارهای نوین تأمین مالی وجود دارند که به ویژه برای صنایع کوچک و متوسط مفید و کارآمد هستند. در ادامه برخی از این ابزارها و کاربردهای آن‌ها در صنایع کوچک و متوسط بررسی می‌شود.

۱-تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)

تأمین مالی جمعی از جمله روش‌های مدرن و مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال است که امکان جمع‌آوری سرمایه از افراد و گروه‌های مختلف را فراهم می‌آورد. این مدل تأمین مالی برای صنایع کوچک و متوسط به ویژه زمانی که به سرمایه‌گذاری‌های کوچک و متوسط نیاز دارند، مناسب است. تأمین مالی جمعی عمدتا در بخش‌هایی مانند تولیدات صنایع خلاقانه، کسب‌وکارهای نوآورانه و استارتاپ‌ها به کار میرود. به عنوان مثال، یک کسب‌وکار نوپا در حوزه فناوری از طریق پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی با جذب سرمایه‌گذاران خرد، به تأمین مالی مورد نیاز خود دست می یابد.

۲-انتشار اوراق بدهی و اوراق اجاره

انتشار اوراق بدهی و اوراق اجاره از جمله ابزارهای کارآمد برای تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط است. این اوراق به شرکت‌ها امکان می‌دهد که بدون نیاز به وابستگی به بانک‌ها و تأمین مالی سنتی، سرمایه خود را از طریق بازار سرمایه تأمین کنند. مزیت این روش در این است که شرکت‌ها، هزینه‌های مالی را کاهش داده و همچنین دسترسی به منابع مالی بیشتری پیدا میکنند. در حال حاضر این مسیر تقریبا به روی بخش خصوصی بسته است و عمدتا دولت از این ابزار استفاده میکند که اوراق اسناد خزانه اسلامی (اخزا) مهمترین مثال آن میباشد.

۳-سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital)

سرمایه‌گذاری خطرپذیر یکی از راه‌های مهم برای تأمین مالی استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک و متوسطی است که دارای ایده‌های نوآورانه هستند. سرمایه‌گذاری خطرپذیر باعث می‌شوند تا این صنایع با دریافت حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای، به سرعت در مسیر رشد و توسعه قرار گیرند. با توجه به رشد صنایع خلاق و فناورانه در ایران، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، نقشی کلیدی در توسعه و تقویت این صنایع ایفا می کند و جا دارد که توجه جدی تری به آن داشته باشیم.

از چالش‌های بزرگ در مسیر استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی در ایران، فقدان قوانین و مقررات شفاف و حمایت‌های قانونی مناسب است

۴- صندوق‌های تأمین مالی پروژه‌محور

صندوق‌های تأمین مالی پروژه‌محور، به ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که قصد انجام پروژه‌های بزرگتر را دارند، گزینه‌ای مناسب است. این صندوق‌ها بر پایه تأمین مالی پروژه‌ای فعالیت می‌کنند و سرمایه‌گذاران با اطمینان از بازدهی پروژه، در آن‌ها مشارکت میکنند. این نوع تأمین مالی به کسب‌وکارها امکان می‌دهد که پروژه‌های خود را بدون نگرانی از منابع مالی پیش ببرند و به رشد و توسعه پایدار دست یابند.

۵- لیزینگ

لیزینگ یا اجاره به شرط تملیک از دیگر ابزارهای مناسب تأمین مالی برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است که به دلیل کمبود نقدینگی نمی‌توانند سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را انجام دهند. با استفاده از لیزینگ، این صنایع می‌توانند تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز خود را با پرداخت اقساطی تأمین کنند و پس از پرداخت اقساط، مالکیت کامل تجهیزات را به دست آورند. این ابزار به ویژه برای صنایع تولیدی و فنی که نیاز به تجهیزات گران‌قیمت دارند، بسیار مفید است. متاسفانه لیزینگ در ایران، در حوزه خودرو متمرکز شده و معادل فروش اقساطی خودرو، شناخته می شود.

مزایا و فرصت‌های ابزارهای نوین تأمین مالی برای ایران

استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی برای صنایع کوچک و متوسط در ایران دارای مزایای زیادی است. این مزایا می‌توانند به تسریع رشد اقتصادی کشور، کاهش وابستگی به تسهیلات بانکی و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا بیانجامد.

برخی از این مزایا عبارتند از:

۱-کاهش وابستگی به بانک‌ها: ابزارهای نوین تأمین مالی به کسب‌وکارها امکان می‌دهد که از طریق بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران خرد، به منابع مالی دسترسی پیدا کنند و نیاز به تسهیلات بانکی را کاهش دهند. در شرایطی که بانکها زیر فشار عطش اعتباری قرار دارند و بعضا به همین دلیل دچار ناترازی شدهاند، ارایه راهکارهای موازی تامین مالیف بسیار ضروری است.

۲-تقویت کارآفرینی و نوآوری: استفاده از روش‌های جدید تأمین مالی مانند سرمایه‌گذاری خطرپذیر و تأمین مالی جمعی، این امکان را به کارآفرینان می‌دهد تا بدون محدودیت‌های مالی، به توسعه ایده‌های نوآورانه بپردازند و در نهایت در رشد اقتصادی کشور سهیم باشند.

۳-افزایش اشتغال‌زایی: صنایع کوچک و متوسط با استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی، قادر خواهند بود ظرفیت‌های خود را افزایش دهند و اشتغال‌زایی بیشتری ایجاد کنند.

استفاده از صندوق‌های تأمین مالی پروژه‌محور و سرمایه‌گذاری خطرپذیر به توسعه پروژه‌های بزرگتر و گسترش فعالیت‌های اقتصادی در سطح کشور منجر می‌شود

۴-گسترش فعالیت‌های اقتصادی: استفاده از صندوق‌های تأمین مالی پروژه‌محور و سرمایه‌گذاری خطرپذیر به توسعه پروژه‌های بزرگتر و گسترش فعالیت‌های اقتصادی در سطح کشور منجر می‌شود.

چالش‌های پیش رو و نیاز به سیاست‌گذاری حمایتی

با وجود مزایا و فرصت‌های فراوانی که ابزارهای نوین تأمین مالی برای صنایع کوچک و متوسط به همراه دارند، این ابزارها نیز با چالش‌های خاص خود مواجه‌اند. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:

۱-نبود زیرساخت‌های قانونی و حمایتی: یکی از چالش‌های بزرگ در مسیر استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی در ایران، فقدان قوانین و مقررات شفاف و حمایت‌های قانونی مناسب است. برای جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید، ایجاد زیرساخت‌های قانونی و اصلاح سیاست‌ها ضرورت دارد.

۲-نبود آگاهی کافی در سطح عمومی: بسیاری از صاحبان صنایع کوچک و متوسط با ابزارهای نوین تأمین مالی آشنایی کافی ندارند. نیاز است که آگاهی‌بخشی و آموزش‌های لازم در این زمینه انجام شود.

۳-ریسک‌های مالی و سرمایه‌گذاری. ابزارهای نوین تأمین مالی با ریسک‌های خاصی همراه هستند که برای مدیریت این ریسک‌ها، به ایجاد سیستم‌های مدیریت ریسک و نظارتی مناسب نیاز داریم.