تغییرات قیمت دلار، بازار کاغذ را ملتهب کرد

در شرایطی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاسگذار اصلی حوزه کاغذ و واردات آن در کشور است که دخالت گاه و بیگاه این وزارتخانه در حوزه تامین کاغذ و عدم تخصیص به موقع ارز، بسیاری از مصرف‌کنندگان در بازار را دچار مشکل کرده است؛ موضوعی که البته سابقه سیاه آن، هنوز در ذهن بسیاری از مصرف‌کنندگان کمرنگ نشده است.

اقتصاد آنلاین: بازار کاغذ دوباره ملتهب شده و مصرف‌کنندگان بسیاری را به دردسر انداخته است. تولیدکنندگان می‌گویند که با سیاستگذاری‌های صورت گرفته طی سنوات گذشته، بخشی از نیاز کشور همچنان باید به صورت طبیعی از خارج تامین شود و واردکنندگان می‌گویند به دلیل مشکلات تامین ارز، خیلی شرایط خوبی را سپری نمی‌کنند؛ فروشندگان هم که خود را با فرکانس رفتاری دولت و واردکنندگان از یک سو و نوسانات قیمت ارز از سوی دیگر، تنظیم می‌کنند؛ اما کاسه و کوزه تمامی این سیاستگذاری‌های غلط و بده و بستان‌ها در بازار، بر سر مصرف‌کنندگان شکسته می‌شود.

البته این موضوع همچون یک فیلم تکراری طی سنوات گذشته از جلوی دید بسیاری از مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و واردکنندگان گذشته است و در نتیجه اقداماتی رقم خورده است که همه حاصل تصمیم‌گیری‌های مرتبط با آن را از قبل می‌دانستند؛ چراکه دیکته‌ای نوشته شده که همه می‌دانستند که سراسر غلط خواهد بود و یک روز این رویکرد اشتباه، دامن بازار را خواهد گرفت.

چندسالی است که سیاستگذاری در حوزه تنظیم بازار کاغذ علاوه بر وزارتخانه متولی بازار، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شده و این وزارتخانه هم، الگوهای خاص خود را برای تنظیم بازار کاغذ به کار برده است که نتیجه آن، نوساناتی است که گاه و بیگاه، دامن بازار را می‌گیرند؛ به خصوص اینکه با اشرافی که برخی دلالان و سوداگران به نوع حرکت دولت در سیاستگذاری‌ها پیدا کرده‌اند، کنترل بازار را به راحتی به دست گرفته و آن را به هر طرف که خودشان می‌خواهند می‌کشند.

حالا باز هم در واپسین روزهای فصل پاییز، بازار کاغذ دچار مشکل شده و از همه بدتر، کاغذ مطبوعات و روزنامه‌ها بار دیگر در معرض باد و طوفانی قرار گرفته که ناشی از اجرای سیاست‌های غلط در بازار است.

گفتگوی خبرنگار اقتصاد آنلاین با فعالان بازار کاغذ به خوبی نشان می‌دهد که نتیجه این سیاستگذاری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک مرکزی در تامین به موقع ارز مورد نیاز واردات، آشفتگی و بهم ریختگی را رقم زده است.

یکی از فعالان صنعت کاغذ و مقوا در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین به این نکته اشاره می‌کند که ریل‌گذاری اصلی برای بازار کاغذ را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌دهد و این وزارتخانه، سیاست‌هایی را بنا نهاده که نتیجه آن، ذاتا نمی‌تواند غیر از آن چیزی باشد که هم اکنون در بازار در حال رخ دادن است.

او می‌افزاید: در حال حاضر، این سیاستگذاری به نحوی صورت می‌گیرد که بخش خصوصی نه تنها کنترلی بر بازار نداشته باشد، بلکه کاملا بازار از دست فعالان آن خارج شده و کنترل به دست دلالان و سوداگران افتاده است.

یکی دیگر از فعالان بازار کاغذ نیز به خبرنگار اقتصاد آنلاین می‌گوید که بخش عمده‌ای از آشفتگی که هم اکنون در بازار کاغذ وجود دارد به دلیل کمبود کاغذ در بازار نیست، بلکه نوسانات نرخ ارز در هفته‌های گذشته و احساس نااطمینانی از وضعیت بازار ارز سبب شده تا بسیاری از فروشندگان، فروش اجناس خود را متوقف کرده و منتظر روشن شدن وضعیت بازار ارز باشند.

وی افزود: بخشی از کاغذهای موجود در بازار هم اکنون به پستوها و انبارها رفته و منتظر تعیین نرخ جدید است؛ اما دولت هم سیاستگذاری صحیحی در این حوزه انجام نمی‌دهد که بازار به دست فروشندگان واقعی و منصف باشد؛ بلکه اکنون نبض بازار به دست دلالان است.

البته باید به این فضا، اظهارنظر دولتی‌ها را هم اضافه کرد که گاهی اوقات به جای اینکه اثر مثبت در بازار داشته باشد، شرایط را به سمت منفی بودن المان‌های بازار پیش می‌برد. در واقع، برخی فعالان بازار می‌گویند که در اواخر مهرماه، دولت از افزایش اختصاص ارز دولتی به واردات کاغذ صحبت به میان آورده بود و به همین دلیل، وقتی که این ارز به موقع تخصیص داده نشد، بازار دوباره واکنش به خرج داد و قیمتها به سمت صعود حرکت کردند.

به این اظهارنظرها باید موضوع دخالت دولت در اداره کارخانجات بزرگ دولتی تولیدکننده کاغذ و مقوا را هم اضافه کرد که سپردن سکان مدیریتی آنها به دست نااهلان یا سهامداران بی منطق، کاهش عرضه در بازار را رقم می زند.

آنگونه که آمارهای ارایه شده از سوی اتحادیه‌های صنفی می‌گوید، مصرف سالانه کاغذ روزنامه در کشور حدود ۳۰ هزار تن است، اما کارخانه چوب و کاغذ مازندران ظرفیت تولید سالانه ۶۰ هزار تن کاغذ روزنامه را دارد و این در حالی است که این کارخانه نه تنها نیاز کل کشور بلکه می‌تواند مصرف کاغذ روزنامه خاورمیانه را تامین کند، اما اکنون به دلیل مدیریت غلط، لابی‌گری و بهانه‌های واهی تعطیل شده است.

برآوردها حکایت از آن دارد که قیمت کاغذ روزنامه در بازار آزاد به ۳۰ هزار تومان رسیده و این در حالی است که زمزمه‌های حذف ارز دولتی هم به گرانی‌ها دامن زده است؛ در حالیکه هنوز اتفاقی در این حوزه رخ نداده است؛ هر چند برخی از فعالان این بخش می‌گویند که قیمت ممکن است که بالاتر رود؛ اما به هرحال رانتی هم که از محل این ارز میان عده‌ای خاص توزیع می‌شود، مصرف‌کنندگان را بی نصیب می‌گذارد.

در کنار این اتفاقاتی که ظرف هفته‌های گذشه بر بازار کاغذ گذشته است، رسانه‌ها نیز با چالش جدیدی به نام کاغذ روزنامه مواجه شده‌اند که به هر حال با توجه به اینکه این نوع کاغذ در کشور تولید نمی‌شود، افزایش قیمت ارز سبب شده که قیمت واردات آن هم بالا رفته و چندان مقرون به صرفه نباشد.

ابوالفضل روغنی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا در گفتگویی اعلام کرده بود که کاغذ روزنامه داخل کشور تولید نمی‌شود؛ از سویی دیگر نیز حجم مصرف کاغذ روزنامه نسبت به ۳ تا ۴ سال پیش به شدت کاهش یافته و از آن طرف نرخ ارز صعودی شده است، از این رو واردات کاغذ روزنامه چندان مقرون به صرفه نیست.

وی به این نکته اشاره کرده بود که یک شرکت داخلی که قبلاً کاغذ روزنامه تولید می‌کرد به دلیل عدم استقبال فعالان مطبوعات دیگر تولید نکرد؛ با شرایط امروز امکان حمایت از تولید داخل وجود دارد و می‌توان با تولید داخل، تا حدودی مشکلات روزنامه‌ها را حل کرد؛ این در حالی است که با توجه به نوسانات نرخ ارز و پروسه طولانی واردات کاغذ، واردات این محصول فاقد ارزش است.

روغنی به این موضوع هم اشاره کرده بود که هم اکنون، عرضه خاصی در حوزه واردات کاغذ روزنامه انجام نمی‌شود و آن مقدار عرضه‌ای هم که داریم بسیار گران است؛ در واقع کاغذ گران قیمتی به دست مطبوعات چاپی می‌رسد، از این رو مسئولان روزنامه‌ها و مطبوعات اعلام کرده‌اند که چاپ به صرفه نیست.

به هر حال به نظر می‌رسد اکنون زمان آن است که سیاستگذاری‌های اشتباه دولتی در حوزه کاغذ و مقوا به مسیر اصلاحی خود بازگردد و این بازار بتواند با حضور تمامی ذی‌نفعان و بازیگران حرفه‌ای خود ادامه مسیر دهد؛ نه اینکه گاه و بیگاه دستخوش تغییراتی شود که شرایط را برای فعالیت در آن، سخت می‌کند.