تغییر ریل بازار ارز با ورود پتروشیمی‌ها
بازار ارز ایران در حال پوست‌اندازی است. راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا و ورود ارز پتروشیمی به این بازار، تحولی اساسی در مکانیزم عرضه و تقاضای ارز ایجاد کرده است.
در حالی که حجم معاملات روزانه در این بازار به ۴۵ میلیون یورو رسیده، ورود ۶۰۰ میلیون دلار ارز پتروشیمی نشان از عزم جدی برای ایجاد شفافیت و تعادل در بازار دارد. این تحولات، نه تنها چشم‌انداز جدیدی برای فعالان اقتصادی گشوده، بلکه نویدبخش تغییر رویکردی در سیاست‌های ارزی و توجه بیشتر به بخش تولید است.
به گزارش عصراقتصاد، بازار ارز ایران در ماه‌های اخیر شاهد تحولات چشمگیری بوده است. راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا به عنوان یک پلتفرم جدید برای انجام معاملات ارزی، آغازگر فصلی نو در اقتصاد کشور به شمار می‌رود. این مرکز که با هدف ساماندهی و شفاف‌سازی بازار ارز راه‌اندازی شده، در حال حاضر با حضور فعالان اقتصادی مختلف از جمله واردکنندگان، صادرکنندگان و صنایع بزرگ، به تدریج در حال تثبیت جایگاه خود است.
یکی از مهم‌ترین رویدادهای اخیر در این بازار، ورود ارز پتروشیمی به مرکز مبادله است. این اقدام، که با عرضه ۶۰۰ میلیون دلار ارز از سوی صنعت پتروشیمی آغاز شده، گامی مهم در جهت تقویت عرضه ارز در بازار و کاهش نوسانات قیمتی به شمار می‌رود. این حجم قابل توجه از ارز، در حالی به بازار عرضه شده که پیش از این، بخش عمده‌ای از ارز پتروشیمی در سامانه نیما و با نرخ دستوری عرضه می‌شد.
مرکز مبادله ارز و طلا؛ بستری برای معاملات توافقی
مرکز مبادله ارز و طلا با هدف ایجاد یک بازار شفاف و رقابتی برای معاملات ارزی راه‌اندازی شده است. در این بازار، صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند به صورت مستقیم با یکدیگر به معامله ارز بپردازند. این امر موجب می‌شود تا نرخ ارز بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین شود و از دخالت‌های دستوری و رانت‌های احتمالی جلوگیری شود.
علی سعیدی، مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران، در نشست خبری اخیر خود با تاکید بر اهمیت این بازار به عنوان یک ابزار سیاستی برای کنترل بازار ارز، به تشریح جزئیات بیشتری از عملکرد این مرکز پرداخت. او با اشاره به اینکه هدف ما ایجاد یک بازار متشکل و شفاف است، افزود: در این بازار، نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و دیگر خبری از قیمت‌های دستوری نخواهد بود.
سعیدی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که تاکنون ۹۹۴ واردکننده و ۵۸ صادرکننده در این بازار فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و ۲۴ بانک نیز به عنوان کارگزار، سفارش‌های مربوط به خرید و فروش بازرگانان را انجام می‌دهند. به گفته وی، حجم معاملات روزانه در این بازار در حال حاضر حدود ۴۵ میلیون یورو است و این رقم به تدریج در حال افزایش است. ما انتظار داریم که با افزایش تعداد فعالان و حجم معاملات، بازار به تدریج به تعادل برسد، این جمله نشان دهنده خوش‌بینی سعیدی نسبت به آینده این مرکز است.
سعیدی همچنین در مورد اضافه شدن ارزهای خدماتی به این بازار از اول بهمن ماه گفت: از اول بهمن ماه، نه تنها معاملات ارز تجاری، بلکه معاملات ارزهای خدماتی نیز در مرکز مبادله انجام خواهد شد. این امر باعث می‌شود تا تمامی فعالان اقتصادی بتوانند نیازهای ارزی خود را از این طریق تامین کنند. او همچنین تاکید کرد که بعد از تثبیت معاملات نقدی، آماده خواهیم بود تا قراردادهای مدت‌دار مانند سلف ارزی را نیز در بازار معرفی کنیم. این امر به فعالان اقتصادی امکان می‌دهد تا با اطمینان بیشتری به برنامه‌ریزی و انجام معاملات خود بپردازند.
سعیدی در ادامه با اشاره به اینکه بانک مرکزی در حال تلاش برای تسهیل معاملات ارزی در مرکز مبادله است، گفت: ما تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا فرایند معاملات در این مرکز تا حد امکان ساده و روان باشد و فعالان اقتصادی بتوانند به راحتی و با سرعت به ارز مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. او در پایان صحبت‌های خود از همکاری تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط در جهت پیشبرد اهداف این مرکز تشکر کرد.
صنعت پتروشیمی؛ پیشتاز عرضه ارز
صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع صادراتی کشور، نقش کلیدی در تامین ارز مورد نیاز اقتصاد دارد.
احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنایع پتروشیمی، نیز با تاکید بر نقش کلیدی این صنعت در تامین ارز کشور، اظهار کرد: صنعت پتروشیمی نه تنها ۳۰ درصد از عرضه ارز کشور را تامین می‌کند، بلکه به عنوان یکی از پیشروترین صنایع در زمینه ارزآوری، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. او با اشاره به اینکه ما به عنوان صنعت پتروشیمی، همواره در جهت تامین ارز مورد نیاز کشور گام برداشته‌ایم و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد، تاکید کرد که این صنعت به صورت جدی به تعهدات خود در این زمینه پایبند است.
ابهری با اشاره به عرضه ۶۰۰ میلیون دلار ارز پتروشیمی در سامانه نیما طی ۱۶ روز اخیر، اظهار داشت که این صنعت آمادگی دارد تا ارز بیشتری را در بازار ارز تجاری عرضه کند. او با اشاره به اینکه: تفاوت عرضه ارز در بازار ارز تجاری با سامانه نیما در این است که در این بازار، نرخ ارز به صورت توافقی تعیین می‌شود و دیگر دستوری نیست، افزود: این امر باعث می‌شود تا هم صادرکنندگان و هم واردکنندگان از شرایط بهتری برای انجام معاملات خود برخوردار شوند و از نوسانات شدید قیمت‌ها در امان باشند.
ابهری همچنین در خصوص چالش‌های پیش روی صنعت پتروشیمی گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما، مشکلات داخلی و عدم انعقاد قراردادهای مربوط به میادین گازی با وزارت نفت است. ما از دولت و به ویژه وزارت نفت درخواست داریم که به این موضوع توجه ویژه داشته باشند و برای رفع این مشکلات اقدامات لازم را انجام دهند. او در ادامه گفت: اگر مشکلات داخلی ما حل شود و قراردادهای مربوط به تامین خوراک به موقع انجام شود، ما می‌توانیم ارز بیشتری را در بازار عرضه کنیم و به اقتصاد کشور کمک کنیم.
ابهری در ادامه با اشاره به همکاری بانک مرکزی، گفت: بانک مرکزی در تلاش است تا منابع ارزی پتروشیمی‌ها را تامین کند و این همکاری می‌تواند نقش موثری در تقویت بازار ارز ایفا کند. او همچنین با انتقاد از سیاست‌های گذشته در خصوص نرخ‌گذاری دستوری ارز، اظهار داشت: تعیین نرخ دستوری ارز، همواره باعث ایجاد رانت و فساد شده و به اقتصاد کشور آسیب رسانده است. ما امیدواریم که با سیاست‌های جدید، شاهد بهبود وضعیت و ایجاد یک بازار سالم و رقابتی باشیم.
تغییر رویکرد بانک مرکزی؛ توجه بیشتر به تولید
یکی از نکات قابل توجه در تحولات اخیر بازار ارز، تغییر رویکرد بانک مرکزی نسبت به حمایت از تولید است. بر اساس اظهارات مهدوی ابهری، بانک مرکزی در حال حاضر با هدف کمک به تولید، از منابع ارزی خود استفاده می‌کند. این در حالی است که در گذشته، این نگاه به طور کامل وجود نداشت.
به گفته وی، این رویکرد جدید، باعث تزریق سرمایه به شرکت‌های بورسی و افزایش تولید خواهد شد. این امر نه تنها به رشد اقتصادی کشور کمک خواهد کرد، بلکه موجب ایجاد اشتغال و افزایش رفاه مردم نیز خواهد شد.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو
با وجود تحولات مثبتی که در بازار ارز در حال وقوع است، چالش‌هایی نیز پیش روی فعالان اقتصادی و سیاست‌گذاران قرار دارد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، مبارزه با قاچاق ارز و جلوگیری از خروج غیرقانونی ارز از کشور است.
مهدوی ابهری با اشاره به اینکه بخش بزرگی از میزان صادرات و حجم ارزی کشور بیش از میزان نیاز ارزی است، تاکید کرد که باید جلوی قاچاق به ویژه قاچاق سوخت و محصولات پتروشیمی گرفته شود. وی همچنین افزود که دولت برای مبارزه با قاچاق باید مصمم باشد.
از سوی دیگر، تحولات جدید بازار ارز، فرصت‌های جدیدی نیز برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده است. تعیین نرخ ارز به صورت توافقی، باعث می‌شود تا صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند با اطمینان بیشتری به برنامه‌ریزی و انجام معاملات خود بپردازند. همچنین، افزایش شفافیت در بازار ارز، به کاهش فساد و رانت کمک خواهد کرد.
با این حال، باید گفت که بازار ارز ایران در حال حاضر در یک نقطه عطف قرار دارد و تصمیماتی که در این برهه زمانی گرفته می‌شوند، می‌تواند تاثیر بسزایی در آینده اقتصادی کشور داشته باشد.
