توسعه‌ اقتصادی و اقتصاد جرم

دکتر غلامحسین بیابانی؛ دبیر انجمن توسعه مطالعات علوم و نوآوری کارآگاهی ایران

نظریات اقتصادی مربوط به جرم، احتمال این که فرد به فعالیت مجرمانه بپردازد را به هزینه‌ها و فایده‌های این فعالیت‌ها در مقایسه با مشاغل قانونی مرتبط می‌دانند.

اهر لیش یکی از جرم شناسان معروف اولین شخصی بود که این مسئله را مورد بررسی قرار داد. او مدلی برای مشارکت در فعالیت‌های غیرقانونی ایجاد کرد که در آن افراد تصمیم می‌گیرند که به فعالیت‌های قانونی و غیرقانونی زمانی را تخصیص دهند.

با وجود اینکه از آن زمان فعالیت‌های تئوریک زیادی انجام شده است، بیشتر نتایج او هنوز هم دیدگاه اساسی از این حرفه را فراهم بازتاب می‌دهد. مدل او با استفاده از سطح درآمدی میانگین به عنوان معیاری از توسعه‌ اقتصادی، پیش‌بینی می‌کند که توسعه تاثیری نامعین بر روی نرخ جرم می‌گذارد.

در مقایسه با دیگر متغیرها، از همه بیشتر به نابرابری توجه شده است. چیو و مدن   اخیرا مدلی را بسط داده‌اند که عوامل موثر بر نرخ‌های سرقت را با جزئیات تحلیل می‌کند.

گلسر و ساسردوت  نیز با تمرکز بر روی رابطه‌ بین شهری شدن و جرم، امکان تخلف را تحلیل کرده‌اند. بر این اساس متغیرهای دیگر مربوط به توسعه که ممکن است در تعیین نرخ‌های جرم مهم باشند، آموزش و توسعه‌ نهادی هستند.

آموزش می‌تواند از طریق ایجاد تغییراتی در تمایلات فرد یا در رفتار مربوط به گزارش‌، رفتار مجرمانه را تغییر دهد. توسعه‌ نهادی می‌تواند به افزایش اعتماد مردم به سیستم کمک کند و بنابراین نرخ‌های گزارش‌دهی را افزایش دهد و سوابق نگهداری شده در داخل حکومت را کارآمدتر سازد.

با وجود اینکه تصور می‌شود تمامی این متغیرها نقشی در تعیین نرخ‌های جرائم دارند، اهمیت نسبی آن‌ها یک مسئله‌ تجربی باقی می‌ماند. علاوه بر این، تاثیر خود توسعه که به لحاظ نظری نامعین است، هنوز هم موضوع بحث است.

اما شواهد تجربی در مورد عوامل موثر بر تفاوت‌های بین ‌منطقه‌ای در نرخ‌های جرم عموما بر تاثیرات نابرابری و توسعه تمرکز دارند. مانند سطح درآمد یا معیارهایی از فقر. از آن جایی که توجه ما به این دو متغیر نیز معطوف است، این مرور نظری و بخش اعظمی از مباحث پیش‌رو را به آن‌ها اختصاص خواهیم داد.

بر این اساس نتایج چندین مطالعه مورد بررسی شده بیانگر این است که تلاش می‌کنند تا تاثیرات نابرابری و توسعه را بر روی نرخ‌های جرم بررسی کنند.

این یافته ها در پی آن نیستند که بررسی جامعی از تمامی شواهد در دسترس و یا توصیفاتی همراه با جزئیات در مورد تکنیک‌ها و راهبرد‌های به کار رفته در پژوهشهای مختلف را ارائه کنند. در عوض هدف آن‌ها ارائه‌ تصویری گسترده از نتایج کلی به دست آمده است و اینکه جرم‌شناسان خود موقعیت فعلی را چگونه می‌بینند.

رویکردهای آماری مورد استفاده در این مطالعات مختلف تا حدود زیادی متنوع هستند و به همین دلیل ما صرفا واحدها و ابعاد تحلیل، انواع جرائم تحلیل شده و نتیجه‌ پایانی مورد نظر نویسندگان آن‌ها را  مورد بررسی قرار دادیم.