تولید خودروی هیبریدی در ایران، نیازمند نگاه ویژه دولت
براساس آنچه اعلام شده است، در آیندهای نزدیک دو خودروی هیبرید بهزودی روانه بازار خواهند شد؛ ایگل هیبرید از کرمان موتور و اینووی محصول مشترک ایران خودرو و بهمن موتور، دو خودرویی هستند که توسط بخش خصوصی تولید و در آستانه ورود به بازار قرار دارند.
این خودروها در حالی قرار است به سبد این خودروسازان افزوده شود که باز هم کشور در آلودگی خطرناک و تکراری سالهای اخیر، یعنی آلودگی هوا، با بحران همراه شده است. بحرانی که به نظر میرسد با برنامهریزی و پایبندی به آن، امکان غلبه و مهار وجود داشت.
با این حال طی سالهای گذشته، در حالی که همچنان مصرف بنزین و آلودگی هوا افزایش یافته، متولیان همچنان تصمیمات جزیرهای و پیدا کردن متهم هستند.
در مقابل، خودروسازان بخش خصوصی با درک اهمیت موضوع و نیاز جامعه و همچنین تغییر رویکرد جهانی، تولید این محصولات را در دستور کار قرار دادهاند.
خودروی هیبرید، دروازه ورود خودروسازی ایران به دنیای جدید فناوری محسوب میشود. این نوع محصول بیش از آنکه یک محصول جدید باشد، نقطه آغاز یک جابهجایی در صنعت خودروسازی ایران است
در این شرایط، به نظر میرسد که تولید این نوع محصولات بیش از پیش نیازمند توجه و حمایت دولت است. این حمایت صرفاً برای کاهش آلودگی نباید باشد، بلکه برای نقشی است که این نوع خودروها میتوانند در آینده بازار و افزایش سطح استفاده و استقبال از خودروهای برقی داشته باشند.
خودروی هیبرید؛ دروازه ورود خودروسازی ایران به دنیای جدید
در واقع خودروی هیبرید، دروازه ورود خودروسازی ایران به دنیای جدید فناوری محسوب میشود. این نوع محصول بیش از آنکه یک محصول جدید باشد، نقطه آغاز یک جابهجایی در صنعت خودروسازی ایران است.
ضمن اینکه تولید این خودروها میتواند نشانهای بر چابکی، درایت، سرعت و رقابتپذیری خودروسازان غیردولتی باشد. خودروسازان بخش خصوصی سالها در سایه خودروسازی دولتی قرار داشته و در بخش بنزینی فاصله زیادی با غولها دارند. اما حالا ورود به عرصه تولید خودروهای پاک نشان میدهد که آنها با فناوری، سرعت و جسارت وارد میدان شده و آماده رقابت هستند.
کارشناسان اعتقاد دارند که اگر این مسیر ادامه یابد، صنعت خودرو ایران میتواند از دوره مونتاژکاری و پلتفرمهای قدیمی فاصله بگیرد و به سمت مدلهای کممصرف، مدرن و قابل صادرات حرکت کند. بنابراین هیبرید نه یک خودروی معمولی، بلکه نخستین گام جدی برای ورود ایران به عرصه خودروهای پاک با فناوریهای نوین به شمار میرود.
ناآگاهی عمومی و باورهای اشتباه
یکی از مهمترین موانع برای گسترش خودروهای هیبریدی و برقی، سطح پایین آگاهی عمومی نسبت به فناوری آنهاست. بسیاری از خریداران بالقوه گمان میکنند که باتریهای خودروهای برقی پس از چند سال کارایی خود را از دست میدهند یا عملکرد آنها در سرمای شدید ایران مناسب نیست. این باورها که اغلب ناشی از شایعات یا تجربههای نادرست هستند، اعتماد به خودروهای کمانرژی را کاهش میدهند. در حقیقت، فناوری باتریهای لیتیوم‑یون عمر مفید ۱۰ تا ۱۵ سال دارد و بسیاری از خودروسازان گارانتی طولانی ارائه میکنند. با این حال در ایران به دلیل اطلاعرسانی ناکافی، این حقایق بهطور کامل در ذهن خریداران جا نمیافتد و خریداران با تردید وارد بازار میشوند.
نبود زیرساختهای شارژ
استفاده روزمره از خودرو برقی یا هیبریدی مستلزم وجود شبکه مناسب شارژ است. در ایران، حتی در شهرهای بزرگ، تعداد ایستگاههای شارژ به اندازه کافی نیست تا استفاده آسان را تضمین کند. در سفرهای بینشهری این مشکل شدیدتر میشود، زیرا راننده برای شارژ خودرو باید مسیر خود را دقیق برنامهریزی کند یا از چنین سفرهایی صرفنظر کند.
عدم وجود شارژ سریع یا شبکه گسترده باعث میشود افراد نگران «ماندن در مسیر» خودرو برقی شوند و عطای خرید آن را به لقایش ببخشند. تا زمانی که دولت و بخش خصوصی سرمایهگذاری جدی انجام ندهند، این مانع باقی خواهد ماند.
تأمین قطعات و خدمات پس از فروش
در بازار خودروهای هیبریدی و برقی ایران، تأمین قطعات و خدمات پس از فروش چالشبرانگیز است. تحریمها و محدودیتهای واردات باعث شدهاند بسیاری از قطعات ضروری وارد کشور نشوند یا با تأخیر طولانی و قیمت بالا عرضه شوند.
برای مثال، باتریهای لیتیومی که بخش اساسی خودروهای برقی هستند، در صورت خرابی یا افت کارایی به سختی یافت میشوند و هزینه تعویض آنها بسیار بالا است؛ بهطوریکه ارزش اقتصادی تعمیر خودرو را تحتالشعاع قرار میدهد. علاوه بر آن، خدمات پس از فروش تقریباً شکل نگرفته و تعمیرکاران سنتی با فناوریهای نوین الکترونیکی آشنایی کمی دارند. این عدم تطابق خدمات موجب میشود مالکان در زمان بروز مشکل محدودیت سرویسگیری داشته باشند و انگیزه خرید خودروهای برقی کاهش یابد.
مشکلات زیستمحیطی نادیده گرفتهشده و آینده بازار
بخشی از هدف ورود خودروهای برقی و هیبریدی به بازار ایران کاهش آلودگی هوا بود؛ اما استقبال عمومی اندک مانع تحقق این هدف شده است. علاوه بر آن، به دلیل نبود برنامه مناسب برای بازیافت باتریهای لیتیومی، نگرانیهایی درباره تبعات زیستمحیطی آینده نیز مطرح شده است.
استقبال اندک از خودروهای هیبریدی و برقی در ایران ناشی از مجموعهای از عوامل است: سطح پایین آگاهی عمومی، ضعف زیرساخت شارژ، کمبود قطعات و خدمات پس از فروش، هزینههای زیاد و فقدان سیاست حمایتی است
اگر برنامهریزی فوری صورت نگیرد، ممکن است در سالهای آتی با بحران پسماند باتری مواجه شویم. بازار خودروهای کمانرژی در ایران هنوز در نقطه آغاز است و اگر موانع فعلی رفع نشوند، تکنولوژی هیبریدی و برقی همچنان کالایی لوکس و کمطرفدار باقی خواهد ماند.
هزینههای پنهان و کمبود حمایت دولت
اگرچه خودروهای هیبریدی و برقی میتوانند هزینههای سوخت را کاهش دهند، در ایران واقعیت اقتصادی آنها چندان روشن نیست. قیمت اولیه خرید چنین خودروهایی به دلیل محدودیت واردات و تعرفههای بالا، بسیار بیشتر از خودروهای بنزینی است.
از سوی دیگر، فقدان مشوقهای دولتی مانند معافیت مالیاتی، یارانه خرید یا بیمه حمایتی، جذابیت اقتصادی این خودروها را کاهش داده است. در کشورهای پیشرفته، دولتها تشویقهای عمده ارائه میدهند، ولی در ایران چنین سیاستهایی یا بسیار محدودند یا اجرا نشدهاند. در نتیجه قیمت اولیه بالا و نبود انگیزه دولت، رغبت خرید را کاهش میدهند.
نتیجهگیری
جمعبندی نشان میدهد که استقبال اندک از خودروهای هیبریدی و برقی در ایران ناشی از مجموعهای از عوامل است: سطح پایین آگاهی عمومی، ضعف زیرساخت شارژ، کمبود قطعات و خدمات پس از فروش، هزینههای زیاد و فقدان سیاست حمایتی است.
اگر بخواهیم تحول واقعی در صنعت خودروسازی کشور رخ دهد، لازم است همراه با بخش خصوصی و دولت زیرساختها را گسترش دهیم، خدمات تخصصی فراهم کنیم، تعرفهها را تعدیل کنیم و فرهنگ استفاده از فناوریهای پاک را در جامعه ترویج دهیم. تنها در این صورت خودروهای هیبریدی و برقی میتوانند جایگاه شایستهای در بازار ایران پیدا کنند و شهروندان به سمت انتخاب پایدارتر حرکت کنند.
