جزییات اصلاح تعرفه برق؛ کم مصرف‌ها از پرمصرف‌ها یارانه می‌گیرند
سکینه مهرایی
افزایش تعرفه برق در نیمه دوم سال جاری واکنش‌ها و نگرانی‌هایی را در میان مردم و نهادهای مختلف برانگیخته است. این تصمیم که از سوی وزارت نیرو اتخاذ شده، در پی تلاش برای تأمین بخشی از کسری بودجه صنعت برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی صورت می‌گیرد و که براساس اعلام وزارت نیرو اصلاح تعرفه برق با رویکرد اختصاص یارانه به مشترکان کم مصرف و الزام پرمصرف‌ها به کاهش مصرف بوده است.
به گزارش عصراقتصاد، به تازگی ابهاماتی درباره چرایی افزایش تعرفه سالانه برق در نیمه دوم سال جاری مطرح شده است و برخی نهادهای نظارتی خواستار شفافیت بیشتر در نحوه اجرای این تصمیم و ارائه برنامه‌های حمایتی برای گروه‌های آسیب‌پذیر شده‌اند.
در پاسخ به این نگرانی‌ها، وزارت نیرو اعلام کرده است که برنامه‌های حمایتی و تسهیلاتی برای خانوارهای کم‌درآمد و برخی صنایع در نظر گرفته شده است. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به تخفیف‌های فصلی و اقساطی کردن پرداخت قبوض اشاره کرد. همچنین، قرار است طرح‌های بهینه‌سازی مصرف برای کاهش بار مالی بر مصرف‌کنندگان اجرا شود.
همچنین وزارت نیرو جزئیات این قانون، مکانیزم تعرفه‌گذاری و تاثیر آن بر قبوض برق مشترکان، را برای اطلاع و آگاهی مخاطبان تشریح کرده است.
تعرفه مشترکان برق هر سال بر اساس قوانین و ضوابط مصوب و تعیین شده از سوی مجلس شورای اسلامی و با رویکرد اختصاص یارانه بیشتر به مشترکان کم مصرف و الزام مشترکان پرمصرف به کاهش مصرف و رعایت الگو تعیین می‌شود.
در سال جاری نیز تعرفه برق مشترکان بر اساس ضوابط مصوب در قانون «مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق» که در سال ۱۴۰۱ ابلاغ شده محاسبه و بر روی قبض مشترکان اعمال شده است.
بر این اساس تعرفه‌های بخش خانگی در دو بخش تعرفه مشترکان کم مصرف (مشترکان با مصرف کمتر از الگو یعنی ۳۰۰ کیلووات ساعت در تابستان و ۲۰۰ کیلووات در دوره سرد سال و همچنین میزان تعین شده برای مناطق گرمسیری کشور) و مشترکان پرمصرف (با مصرف بالاتر از الگو) به تفکیک مناطق مختلف عادی و گرمسیری (تحت تأثیر دما و رطوبت) افزایش یافته است.
تعرفه‌هایی که مبنای محاسباتی آن ضرایبی از هزینه تأمین برق (شامل هزینه‌های تولید، ترانزیت و سوخت) است که نسبت به سال ۱۴۰۲ برای هر کیلووات ساعت ۲۰۷ تومان افزایش داشته است. این یعنی هزینه تأمین برق در سال ۱۴۰۲ معادل ۵۴۷۲ رال بوده که در سال جاری به ۷۵۴۲ رالض رسیده است.
به گزارش وزارت نیرو و به استناد قانون مورد اشاره، ۷۵ درصد از مشترکان در مناطق مختلف، مشترکان کم مصرفی هستند که تعرفه برق آنها مشمول یارانه می‌شود و با احتساب هزینه سوخت و عوارض ارزش افزوده حداکثر معادل ۲۰ درصد هزینه تأمین برق را پرداخت می‌کنند.
به عنوان مثال صورتحساب یک مشترک در مناطق عادی با مصرف ۲۰۰ کیلووات ساعت مصرف برق (در سطح الگو در فصل سرد سال) با لحاظ هزینه تأمین برق، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض برق در سال جاری برای دوره دو ماهه معادل ۳۰ هزار تومان خواهد بود که نسبت به سال گذشته حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داشته است، میزان افزایشی که برای ۷۵ درصد از مشترکان یا در همین حد و یا کمتر از آن قبوض برق صادر شده است.
با توجه به اینکه الگوی مصرف برق بسته به مناطق مختلف در فصل گرم سال به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و در بالاترین حالت در مناطق گرمسیریک مانند خوزستان به ۲۵۰۰ کیلووات ساعت در ماه می‌رسد، برای یک مشترک ساکن در منطقه گرمسیر یک نیز با ۲۵۰۰ کیلووات ساعت مصرف برق در فصل گرم، با لحاظ هزینه سوخت، مالیات بر ارزش افزوده و عوارض برق صورتحسابی معادل ۱۳۳ هزار تومان صادر می‌شود که تنها ۵ درصد هزینه تأمین برق اختصاص یافته به مشترکان این مناطق را پوشش می‌دهد.
آمار و ارقام ناچیزی که در فصل سرد حدود ۷۵ درصد مشترکان و در فصل گرم نیز حدود ۸۰ درصد مشترکان را شامل می‌شود و عملاً این مشترکان تعرفه‌های ناچیزی را بابت مصرف برق خود پرداخت می‌کنند.
به این موارد باید افزود که تمامی مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی نیز تا میزان الگوی مصرف از پرداخت بهای برق معاف هستند و برق آنها رایگان محاسبه می‌شود.
این در حالی است که بر اساس قانون مشترکانی که بالاتر از الگوی مصرف تعیین شده، برق مصرف کنند به صورت پلکانی مشمول هزینه‌های بیشتری خواهند شد که با هدف الزام این مشترکان به کاهش مصرف تا سطح الگوی رایج مصرف است.
در واقع ۲۵ درصد دیگر مشترکان که مشترکان پرمصرف محسوب می‌شوند، به استناد قانون مشمول تعرفه‌های پلکانی هستند و مصارف مازاد بر الگوی آنها به صورت غیر‌یارانه‌ای محاسبه می‌شود. اگرچه این افراد نیز به منظور ایجاد فرصت تطبیق با تعرفه‌ها و الگو‌های جدید همچنان مشمول تخفیف قابل توجهی هستند که به مرور زمان این میزان تخفیف‌ها کاهش می‌یابد.
بر همین اساس اگر یک مشترک در فصل سرد که الگوی مصرف برق ۲۰۰ کیلووات است، اقدام به مصرف برق تا ۴ برابر بیشتر از الگو یعنی ۸۰۰ کیلووات ساعت کند، مشمول قبض برقی حدود ۲ میلیون تومان خواهد شد که نسبت به سال گذشته افزایش ۵۵۰ هزار تومانی دارد.
بنا بر این تعرفه‌های ابلاغی با نگاه تشویق مشترکان پرمصرف به مدیریت و کاهش مصرف و در عین حال اعطای یارانه به مشترکان کم مصرف تدوین شده است. از این رو مشترکان پرمصرف می‌توانند به منظور اجتناب از دریافت قبوض سنگین برق نسبت به کاهش مصرف برق تا سطح الگو و نزدیک به آن اقدام کنند.
