حرکت قطار توسعه‌ای ایران خودرو با لوکوموتیو دانش‌بنیان‌ها
زینب غضنفری
بخشی از سال امسال «تولید، اشتغال‌زایی، دانش‌بنیان» که از سوی رهبر انقلاب عنوان شد، اشاره مستقیم به موضوع دانش بنیان و شرکت‌های دانش بنیان دارد.
یکی از صنایعی که مباحث دانش بنیان در آن بسیار مطرح است و به سرعت در دنیا در حال تغییر است و امید می‌رود از طریق شرکت‌های دانش بنیان، تغییر و تحولات بسیاری داشته باشد، صنعت خودرو است.
صنعت خودرو در دنیا در حال حرکت و تغییر مسیر به سمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی است و تا ۱۰ سال آینده خودروهای غالب در کشورهای توسعه یافته، برقی خواهد بود و خودروهای احتراقی به گوشه رینگ خواهند رفت. کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری از مزایای خودروهای برقی محسوب می‌شود که با توجه به معضل همیشگی و حل نشده آلودگی هوای شهرهای بزرگ در کشور، صنعت خودروی کشور می‌بایست به سمت تولید محصولات به‌روز همچون خودروهای برقی برود.
در این مسیر، شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند راه‌گشای توسعه صنعت خودرو کشور باشند و تعامل خودروسازان بزرگ کشور با این شرکت‌ها مسیر توسعه این صنعت استراتژیک را هموار خواهد کرد.
یکی از شرکت‌های دانش بنیان که عنوان نخستین را با خود به یدک می‌کشد، شرکت تحقیق طراحی و تولید موتور ایران خودرو (ایپکو) است که به عنوان نخستین شرکت دانش بنیان در حوزه قوای محرکه کشور، توانسته گام‌های موثری در طراحی موتورهای کم مصرف بردارد. شرکت ایپکو با توسعه و طراحی موتور ملی در گروه صنعتی ایران‌خودرو، توانست محصولاتی متناسب با نیاز روز، در روزهای سخت تحریم، تولید کند. کسب دانش فنی توسعه موتور که نتیجه محصول دانش‌پایه موتور ملی بود، منجر به توسعه خانواده موتور کم‌مصرف سه استوانه گروه صنعتی ایران‌خودرو شده است تا خط و نشانی برای رقبای هم سطح خود بکشد.
شرکت ایپکو صرفا یک نمونه از شرکت‌های دانش بنیان بود که توانسته در صنعت خودرو که به واسطه تحریم‌ها مصائب و مشکلات بسیاری دارد، مسیر خود را پیدا کند و راه را برای عبور از گردنه‌های تحریم باز کند.
در جهت رشد فضای کسب و کار شرکت‌های دانش بنیان، در اردیبهشت ماه سال جاری قانون جهش تولید دانش بنیان تصویب شد و در ماده ۱۸ این قانون اجازه داده شده که بانک‌ها در شرکت‌های دانش بنیان سرمایه‌گذاری کنند. هدف از وضع این قانون ماده این بوده که ظرفیت‌های جدیدی برای شرکت‌ها دانش‌بنیان ایجاد شود تا شرکت‌ها به سمت نوآوری و تحقیق و توسعه بروند.
اما سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که آیا صرفا اجازه دادن بانک‌ها به سرمایه گذاری در شرکت‌های دانش بنیان برای تامین مالی پروژه‌های این شرکت‌ها کفایت می‌کند؟! به نظر می‌رود با توجه به وضعیت نه چندان مساعد نظام بانکی کشور و کسری بودجه دولت به مقدار قابل توجه، شرکت‌های دانش بنیان مسیر سختی در تامین مالی و دریافت تسهیلات برای اجرای پروژه‌های خود داشته باشند.
یکی از انتظاراتی که از شرکت‌های دانش بنیان می‌توان داشت، تحقق اهداف توسعه‌ای و داخلی‌سازی تولید خودروسازان و طراحی و ساخت قطعات‌های‌تک است که به نظر می‌رسد دستیابی به این هدف نیازمند پشتوانه و حمایت واقعی دولت از شرکت‌های دانش بنیان است و تامین مالی آن‌ها باید در اولویت قرار بگیرد؛ چرا که با توجه به زیان انباشته سنگینی که در سالیان گذشته به صنعت خودرو کشور تحمیل شده، مجالی به این شرکت‌ها نمی‌دهد تا خود با قدرت بالا به مباحث دانش بنیان ورود کنند و باید پیش از هر چیز، وضع مالی و نقدینگی خودروسازان بهبود یابد تا سرمایه‌گذاری و استفاده از دانش بنیان‌ها به معنای واقعی قابلیت اجرایی شدن پیدا کند.
