شاید سه ماه و نیم زمان زیادی نباشد که یک دولت در زمینه رسانه‌ای به قوام و انسجام برسد، اما اکنون که دولت سیزدهم به طور طبیعی مشکلات دولت‌های قبل را یدک می‌کشد، در جنگ نرم رسانه‌ای داخلی و خارجی، نقطه هدف قرار گرفته است.
به گزارش ایرنا، دولت در این مدت کوتاه، توجه به افکار عمومی و ارتباط مستقیم و چهره به چهره با مردم را به عنوان یکی از اصول خود برگزیده است، به همین دلیل است که رئیس‌جمهوری یک روز در جنوب کشور و روزی دیگر به شمال کشور سفر می‌کند، به روستاها می‌رود، با مردم صحبت می‌کند یا به صورت سرزده از بخش‌های مختلف بازدید می‌کند. در واقع دولت به گزارش صرف از مرکز بسنده نکرده و اعضای آن به دورترین نقاط کشور می‌روند، در دل مسایل قرار می‌گیرند تا بازدید میدانی و حضور در منطقه، کمکی به اداره بهتر کشور شود.
دولت در نقطه بمباران رسانه‌ای است
اما چرا با وجود پرکار بودن دولت سیزدهم، کافی است مساله‌ای کوچک، شبهه‌ای یا ادعایی طرح شود، عده‌ای سریع دست به کار شده، شروع به بزرگنمایی و شاخ و برگ دادن به مساله کرده و دایره شایعه را بزرگ و بزرگتر می‌کنند. در همین حین است که دولت به سرعت از همان نقطه، هدف بمباران رسانه‌ای قرار می‌گیرد.
در دولتی که رئیس آن با هر موضوعی می‌خواهد در میدان باشد و با مردم ارتباط مستقیم داشته باشد، گفت‌وگو کند، از مسایل و مشکلات آنها بداند، به آنها امید و اعتماد دهد و اقناعشان کند، روابط عمومی‌ها نباید تنها به اطلاع‌رسانی صرف، بسنده کنند، بلکه در اینجا «تبیین» اساس کار آنهاست.
رهبر معظم انقلاب بارها از ضرورت تبیین سخن گفته‌اند از جمله در ۱۳۹۵/۰۲/۲۹ گفته‌اند: «جهاد فقط شمشیر گرفتن و جنگ کردن در میدان قتال نیست؛ جهاد شامل جهاد فکری، جهاد عملی، جهاد تبیینی و تبلیغی و جهاد مالی است.»
پنهان کردن جلوه‌های امید بخش، سیاست تبلیغی دشمن
رهبرمعظم انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب تصویری از توطئه «محاصره‌تبلیغاتی» را پیش‌روی همگان قرار دادند: «اکنون مانند همیشه سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعال‌ترین برنامه‌های آن، مایوس‌سازی مردم و حتی مسئولان و مدیران ما از آینده است.
خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیت‌ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملت ایران است؛ و البته دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت می‌کنند.»
رهبر انقلاب فرمودند: چنانچه دشمن در جنگ نرم بتواند به خواسته خود دست یابد موجب می‌شود که انسانها احساس تنهایی کنند، احساس نومیدی کنند و اراده‌ها ضعیف بشود، امیدها کمرنگ بشود، جرئت اقدام از دست برود. وقتی تواصی نبود، این اتّفاقات می‌افتد؛ و طبعاً وقتی این جور شد، امیدها کم شد و جرئتها کم شد و اراده‌ها ضعیف شد، قهراً هدف‌های عالی و متعالی بتدریج از دسترس دور می‌شود و کمرنگ می‌شود و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد و به دست فراموشی سپرده می‌شود. ۱۳۹۹/۱۲/۲۱
تصویرسازی غلط، وارونه‌نمایی حقایق
و ضلع دیگر توطئه دشمن نیز «تصویرسازی غلط» و «وارونه‌نمایی حقایق» است: «با تصویرسازی غلط سعی می‌کنند افکار ملت ایران را منحرف کنند؛ هم تصویر غلط درباره ایران، هم تصویر غلط درباره خودشان، هم تصویر غلط درباره اوضاع منطقه.» ۱۳۹۷/۰۷/۱۲
ابزار مهم دشمن در این جنگ هم رسانه و فضای مجازی است: «فعلاً دشمن از ابزار رسانه استفاده می‌کند برای اثرگذاری بر افکار عمومی. توجّه کنید! ابزار رسانه، ابزار مهم و اگر دستِ دشمن باشد، ابزار خطرناکی است.
بنابراین کارشناسان معتقدند به عنوان مثال اگر در جلسات سران قوا بحث محرمانه‌ای هم صورت می‌گیرد، بهتر است بحث‌های محرمانه را جدا کرده و مباحث غیرمحرمانه منتشر شود. کارشناسان می‌گویند امور ارتباطی و رسانه‌ای در دولت نباید مورد غفلت قرار گیرد زیرا این کم توجهی زیانبار خواهد بود. شورای اطلاع‌رسانی باید در دولت جدی گرفته شود و از ظرفیت عظیم روابط عمومی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها غفلت نشود.
چرا اخبار کذب علیه دولت گردش بیشتری پیدا می‌کند؟
دولت با سلسله مسایل و مشکلات متعددی روبرو است، از جمله این مسایل می‌توان به کسری بودجه، تورم، گرانی کالاها، اشتغال و مسکن، کرونا، ارز و بورس اشاره کرد. در این مسایل با اینکه تنها سه ماه‌ونیم از استقرار دولت می‌گذرد، انتقادهایی منصفانه و غیرمنصفانه به دولت وارد می‌شود و برخی نیز از این فضا برای تحت فشار قرار دادن دولت استفاده می‌کنند.
مذاکرات لغو تحریم که از ۳۰ خردادماه و پس از برگزاری ۶ دور گفت‌وگو متوقف شده بود از روز دوشنبه هفته جاری هشتم آذرماه ازسرگرفته شده است. دولت در این شرایط از سوی مخالفان داخلی و خارجی هدف فشارهای متعددی است.
دولت با کسری بودجه روبروست، در این شرایط هر اتفاقی که می‌افتد، برخی این موضوع را به جامعه القا می‌کنند که دولت می‌خواهد کسری بودجه را از جیب مردم جبران کند، سامانه کارت هوشمند سوخت هدف حمله سایبری قرار می‌گیرد و باعث می‌شود شهروندان نتوانند با کارت سوخت، بنزین بزنند.
وزیر نفت برای این اتفاق از مردم عذرخواهی می‌کند. اما برخی این شایعه را در شبکه‌های اجتماعی راه می‌اندازند که کار خودشان است تا بنزین را به نرخ دولتی به مردم نفروشند. بسیاری که آن را باور کردند، چرا؟ زیرا اساسا اخبار کذب جذابیت بیشتری نسبت به یک خبر رسمی یا خنثی دارد ، زیرا در افراد احساس هیجان یا ترس ایجاد می‌کند و همین امر باعث بازنشر گسترده و سریعتر چنین مطالبی در جامعه می‌شود.
راست و دروغ به خورد افکار عمومی داده می‌شود
امروز تکثر و تعدد رسانه‌های اجتماعی باعث شده اخبار و شایعات زیاد شود، به طوری که تشخیص خبر درست از غلط دشوار است. درست و غلط؛ همه اخبار با هم درآمیخته شده و به خورد افکار عمومی داده می‌شود، این ویژگی رسانه‌های اجتماعی است. اگرچه اطلاعات نادرست یا روزنامه‌نگاری بی‌کیفیت موضوع تازه‌ای نیست، اما رواج سریع شبکه‌های اجتماعی و سرعت توزیع محتوا و اطلاعات میان افراد، نه تنها سرعت انتشار اخبار جعلی را بیشتر کرده بلکه تعداد آنها را هم به طور چشم‌گیری افزایش داده است، به طوری که همه روزه ما در مرکز میدانی نشسته‌ایم و با انبوهی از اخبار ضد و نقیض از قبیل افزایش قیمت گاز، برق، آب، طلا، ارز، تهدید نظامی یا گسترش یک ویروس جدید بمباران می‌شویم.
بدین ترتیب است که شایعات، اخبار جعلی، غیرواقعی تا حتی غیرقابل باور با سرعتی خیره‌کننده در جامعه منتشر می‌شود. حتی در سال ۹۸ ویدئوی ساختگی «بارش بادمجان »از آسمان در منطقه شهرک غرب تهران بازتاب بسیاری در فضای مجازی پیدا کرد و بسیاری آن را طوری جدی گرفته که آن را یکی دیگر از مصائب سال ۹۸ نامیدند که بر سر مردم ایران باریده است.
منظور از گفتن این مطالب آن است که جذابیت اخبار جعلی به گونه‌ای است که حتی ویدئوی غیرقابل باور بارش بادمجان را در جامعه باورپذیر کرده است. حال تصور کنید که مثلا بگویند فلان شخص نسبت فامیلی با فلان مسوول دارد که به این سِمت منصوب شده است. در پذیرش این دست خبرها که قبول آن سهل‌تر است، سرعت گردش مطالب افزایش می‌یابد.
چرا حجم گسترده شایعه علیه دولت منتشر می‌شود؟
انتشار حجم گسترده از شائبه و شایعه علیه دولت در این شرایط نشان از چیست؟ آیا غیر از این است که دولت دشمنان متعدد داخلی و خارجی دارد. چرا آنها دست به این اقدام می‌زنند؟ شاید دلایل متعددی داشته باشد، اما به طور حتم یکی از دلایل آن تاکید دولت بر ترمیم اعتماد و امید از دست رفته مردم است.
برخی کارشناسان معتقدند که رفتار محتاطانه روابط عمومی‌ها در اطلاع‌رسانی عملکرد و تصمیمات دستگاه‌های زیربط مربوط به بدبینی‌هایی است که از گذشته بین مردم وجود دارد. در واقع تا حصول اطمینان از تصمیم یا اقدامی، اطلاع‌رسانی در آن زمینه انجام نمی‌شود. یا شاید حجم گسترده کارها باعث شده کار رسانه‌ای چندان در روابط عمومی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها جدی گرفته نشود و یا اساسا فرصتی برای این کار باقی نماند، اما باید توجه داشت که انعکاس قوی و حرفه‌ای اقدامات انجام شده و ارتباط مستقیم با مردم و رفع مشکلات آنها، باعث بازگرداندن اعتماد به سیستم اجرایی می‌شود.
با توجه به مباحث ذکر شده، وقت آن است که شاهد تحرک و پویایی هنرمندانه و مبتکرانه در زمینه اطلاع‌رسانی درحوزه عملکرد دولت باشیم. اکنون که هجمه رسانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران پرقدرت‌تر از گذشته شده، باید مقابل این پروپاگاندا ایستاد. این کار در اولین حرکت وظیفه روابط عمومی‌هاست؟ چگونه؟
با اطلاع‌رسانی صحیح، به‌هنگام و پرقدرت از عملکرد دستگاه‌های ذیربط خود. به خاطر دارید که همین تابستان در اواخر دولت دوازدهم، قطعی بدون اطلاع و غافلگیرکننده برق، تا چه حد موجب نارضایتی مردم شد، یا حتی موضوع افزایش ناگهانی قیمت بنزین بدون اطلاع‌رسانی و اعلام رسمی دولت در ۲۴ آبان ۹۸ چه مسایلی را در کشور به وجود آورد.
مسایل بسیاری وجود دارد که نیاز به اطلاع‌رسانی از سوی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مربوطه و گفت‌وگو در این زمینه‌ها با مردم است که به چند مورد آن اشاره می‌شود.
– وزارت نیرو: بحران آب، اهمیت صرفه‌جویی در مصرف گاز و برق و آب…
– سازمان حفاظت محیط زیست: آلودگی هوا و وارونگی هوا…
– وزارت صمت: برنامه‌ها برای مقابله با افزایش قیمت کالاها…
– وزارت آموزش و پرورش: بازگشایی مدارس…
– وزارت بهداشت: کرونا و واکسیناسیون…
با توجه به انتصاب سخنگو و رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، انتظار می‌رود سازوکار اطلاع‌رسانی در دولت، زودتر به سامان و یکپارچگی برسد. در واقع، شورای اطلاع‌رسانی دولت باید جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند به یکپارچگی عملکرد سایر روابط عمومی‌ها در دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها منجر شود و از موازی‌کاری و تعدد کارها جلوگیری کند.
