ساز وکار کند صنعت بیمه در ایران

مریم ابونیا

بنا بر اعلام بیمه مرکزی، شرایط بیمه صندوق امانات بانک‌ها فراهم شده و در صورت توافق بانک‌ها و شرکت بیمه، مشتریان می‌توانند صندوق خود را تا سقف مورد نظر بیمه کرده و در زمان حادثه به همان میزان خسارت دریافت کند.

خردادماه امسال بود که خبر سرقت از صندوق امانات یک بانک دولتی رسانه‌ای شد که طی آن بیش از ۱۶۰ صندوق تخریب و محتویات آن سرقت شد. مساله‌ای که همان ابتدای امر جای پرسش داشت، بیمه نبودن این صندوق‌ها بود، بطوریکه مقرر شد تمامی خسارات توسط بانک مورد بحث، به صاحبان این صندوق‌های اجاره‌ای پرداخت شود. آن هم در شرایطی که ارزش محتویات صندوق‌ها ثبت نشده و مبالغ آن صرفا براساس اظهارات مالکان آنها رقم خورد.

این خبر منجر به آن شد که توجه بیشتری به مساله بیمه صندوق امانات بانکی شود. اخیرا بیمه مرکزی برای ارائه این بیمه‌نامه برای حفاظت از دارایی‌های با ارزش مشتریان بانک‌ها، اعلام آمادگی کرده است. اما با گذشت بیش از دوماه از سرقت معروف از صندوق امانات، هنوز ساز و کاری برای ارائه این بیمه نامه توسط بانک مرکزی و بیمه مرکزی اندیشیده نشده است.

آن هم در شرایطی که شورای امنیت کشور کمی بعد از سرقت از صندوق امانات بانکی یعنی در خردادماه امسال، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد را مکلف کرده بود تا پیشنهاد‌ات خود برای بیمه صندوق امانات را ظرف یک هفته ارائه دهند.

در همین رابطه، علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی از تهیه و تدوین پیش‌نویس‌هایی برای چگونگی بیمه شدن صندوق امانات بانک‌ها خبر داده و البته این نکته را نیز عنوان کرده است که هنوز این پیش‌نویس به تصویب نرسیده و امیدواریم بانکها هرچه سریعتر با بیمه مرکزی به توافق برسند.

اخیرا نیز بهروز بستگانی معاون مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و امور فنی بیمه مرکزی در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرده بود که در سال ۱۳۹۸ برای اولین بار مجوز بیمه صندوق امانات بانکی به شرکت بیمه “ما” و در سال ۱۳۹۹ نیز این مجوز به شرکت بیمه پارسیان اعطا شده بود که البته این دو شرکت بیمه‌ای این پوشش را به صورت محدود برای بانک‌های ملت و پارسیان ارائه دادند.

به دنبال آن بیمه مرکزی، مجوز عرضه این نوع بیمه را برای بانک ملی نیز صادر کرد اما در مورد این بانک به دلایلی از جمله نبود الزامات فنی مربوط، امکان صدور بیمه نامه فراهم نشد.

وی همچنین با اشاره به اینکه بیمه مرکزی آمادگی دارد امکان صدور بیمه‌نامه صندوق امانات بانکی را برای تمام شرکت‌های بیمه فراهم آورد، خاطرنشان کرده است که چند شرکت بیمه‌ای هم خواهان ارائه پوشش بیمه‌ای صندوق امانات اجاره‌ای شده‌اند که از میان آنها تقاضای دو شرکت جهت صدور بیمه صندوق‌های امانت بانک‌ها در مرحله نهایی اخذ مجوز قرار دارد.

بنا به اعلام بیمه مرکزی در پوشش بیمه‌ای که ارائه خواهد شد، اصل محرمانگی به طور کامل رعایت شده و متقاضیان خرید این پوشش بیمه‌ای بنا به مقررات بانک‌ها، اجباری به اعلام محتویات این صندوق‌ها در فرم پیشنهاد بیمه ندارند.

بر همین اساس نیز اشخاص حقیقی می‌توانند این بیمه‌نامه را با تعهدات مد نظر خود حتی تا سقف چند میلیارد تومان از شرکت بیمه مربوط خریداری کند. پوششی که شرکت‌های بیمه برای صندوق امانات در نظر گرفته‌اند هم شامل حوادث طبیعی و هم خطاهای انسانی همچون آتش‌سوزی و سرقت می‌شود.

از طرفی نکته قابل توجه دیگری که لازم است به آن توجه شود، چرایی غفلت بانک‌ها از تهیه چنین بیمه‌نامه مهمی برای مشتریان بوده است. اینکه چند بانک با شرکت بیمه متعلق به خود قرارداد داشته و این خدمت را به مشتریان خود ارائه کنند، چاره تمام مشکلات نیست. البته ذکر این نکته هم حائز اهمیت است که صاحبان صندوق امانات بانکی می‌توانند اقدام به خرید بیمه‌نامه کنند اما این یک رویه مدون از سوی بانک‌ها نبوده و مشتری هم اجباری بر این امر ندارد.

مساله دیگری که مطرح می‌شود، ارزش موارد داخل صندوق‌ها بوده که یک بانک نمی‌تواند یک پوشش برای تمامی صندوق‌ها تهیه کند. چرا که عموما ارزش آنها با یکدیگر برابری نداشته و براساس اصل محرمانگی، دخالتی هم نمی‌تواند در این امر داشته باشد.

بنابراین بانک‌هایی که بیمه صندوق امانات دارند، در تنظیم قرارداد با مشتری، از اصطلاح «صندوق‌های اجاره‌ای» استفاده کرده و در متن ضوابط واگذاری آن‌ها نیز از ارائه بیمه نامه جهت افزایش اطمینان خاطر صاحبان صندوق‌های اجاره‌ای در برابر خسارت‌های مالی و احتمالی ناشی از آتش‌سوزی، انفجار، بلایای طبیعی و سرقت، سخن به میان آورده‌اند. چراکه لزوما مسئول محتویات داخل صندوق‌ها نبوده و این وظیفه مشتری است که برای محتویات صندوقی که اجاره کرده است بیمه‌نامه تهیه کند.

بنابراین لازم است مثلث بانک، بیمه، مشتری تشکیل شده و پوشش بیمه‌ای بدون ذکر موارد امانت گذاشته شده، صرفا براساس یک رقم اعلامی از سوی مشتری تنظیم شده و حق بیمه متناسب با آن نیز توسط شرکت‌های بیمه ارائه دهنده این پوشش، اخذ شود.

برهمین اساس هم لازم است ابتدا بیمه مرکزی مجوزهای لازم برای ارائه بیمه‌نامه صندوق امانات بانکی را به شرکت‌های دیگر اعطا کرده تا هم ارائه آن منحصر به چند شرکت و بانک نبوده و هم بانک‌ مرکزی هرچه سریعتر با بیمه مرکزی به توافق رسیده و جهت آرامش خاطر مشتریان، پوشش بیمه‌ای مناسب را برای صندوق‌های امانات بانکی فراهم آورد.