سهامداران خرد قربانی اصلی افزایش نرخ خوراک پتروشیمی
در حالی که فعالان پتروشیمی معتقدند افزایش نرخ خوراک ممکن است این صنایع را در مسیر ورشکستگی و تعطیلی قرار بدهد، فعالان صنایع پلیمر که محصولات پایین‌دست صنعت پتروشیمی هستند، معتقدند این موضوع یک شمشیر دو لبه است، اما ممکن است کاهش سودآوری از طریق نرخ ارزان خوراک، صنایع پتروشیمی را مجبور کند به سمت افزایش بهره‌وری حرکت کنند.
اما هر کدام از دو طرف ماجرا هم که درست بگویند، این واقعیت را تغییر نمی‌دهد که سهامداران خرد قربانی رانت اطلاعاتی این تصمیم شدند.
به گزارش تجارت‌نیوز، هفته گذشته تصاویری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که نشان می‌داد قرار است نرخ خوراک گاز ۷۰۰۰ تومان و قیمت سوخت گاز به ۴۰۰۰ تومان افزایش یابد. موضوعی که از نگاه فعالان این بخش چندان منصفانه نیست و ممکن است صنایع پتروشیمی را در مسیر ورشکستگی و تعطیلی قرار بدهد.
اما این تمام ماجرا نیست. صنایع بزرگ مثل فولاد و پتروشیمی از یارانه زیادی در بخش انرژی برخوردار هستند. طوری که برخی کارشناسان معتقدند در حال حاضر بخش اعظمی از انرژی در اختیار این صنایع بزرگ است که با یارانه انرژی خودشان را سودده نشان می‌دهند.
این در حالی است که بخش اعظمی از این سود ناشی از انرژی تقریباً رایگان است که دولت در اختیار آنها قرار می‌دهد.
بنابراین در سال‌های اخیر برخی کارشناسان پیشنهاد دادند که یارانه انرژی صنایع اصلاح شود. چراکه سهامداران و مدیران شرکت‌های خاصی از این انرژی بهره مند می‌شوند و شرکت‌های صنعتی بزرگ با دریافت انرژی تقریبا رایگان، کالای خود را به راحتی صادر و در داخل هم به قیمت آزاد در بورس عرضه می‌کنند.
در صورت حذف این یارانه می‌توان برآورد کرد که آیا واقعا این شرکت‌های بزرگ سودده هستند یا به دلیل دریافت انرژی رایگان خودشان را سودده نشان می‌دادند.
آیا افزایش نرخ خوراک محصولات پلیمری را گران می‌کند؟
در این رابطه سعید ترکمان، رئیس هیئت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، در گفتگو با تجارت‌نیوز، اظهار کرد: در سه ماهه نخست امسال مواد اولیه محصولات پلیمری با رقابت میانگین ۱۹ درصد خریداری شده است.
بنابراین تولیدکنندگان این محصولات را به طور متوسط نزدیک به ۲۰ درصد گران‌تر خریده‌اند که برابر پرداخت هزینه ۸۶۸۰ میلیارد تومان بالاتر از قیمت‌های پایه است که رقم بزرگی است.
وی افزود: البته این رقم برای متوسط کل بازار پلیمرهاست. ولی در برخی گروه‌های کالایی همچون پلی‌پروپیلن‌ها ، PVC و حتی پلی اتیلن ترفتالات‌ها این رقم بالاتر بوده و برخی از کالاها با رقابت ۱۳۰ درصدی هم فروخته شده است.
این روند در هفته گذشته التهاب بیشتری به خود گرفت تا جایی که شاهد بودیم متوسط رقابت به ۲۳ درصد رسید. همچنین یک گرید پلی پروپیلن شیمیایی رقابت ۱۹۰ درصدی و چند گرید پلی پروپیلن نساجی رقابت نزدیک به ۱۳۰ درصدی داشتند که یک نگرانی بزرگ و فراگیر را نشان می‌دهد.
بنابراین به گفته رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر، افزایش قیمت خوراک گازی آن هم برای بعضی از واحدها، الزاماً منجر به افزایش قیمت محصول نهایی مورد مصرف در صنایع تکمیلی نمی‌شود.
برای مثال وقتی پلی پروپیلن با ۷۰ تا ۱۹۰ درصد رقابت فروخته شده، حتی اگر پتروشیمی‌ها قیمت‌های خود را افزایش دهند، ممکن است تنها عدد رقابت اندکی کاهش یابد.
وی افزود: بنابراین قیمت نهایی پلیمرها تغییر نخواهد کرد، مگر آن‌که پتروشیمی‌ها به مهندسی عرضه یا به عبارت دیگر باج‌گیری صنعتی روی بیاورند که چون ممکن است تبعات جدی برای کشور داشته باشد بعید می‌دانم بدنه تصمیم سازی چنین اجازه‌ای به آنها بدهد.
ترکمان در ادامه با بیان اینکه تاکنون ارزان‌فروشی گاز در زنجیره تولید توزیع نمی‌شده، تصریح کرد: بنابراین افزایش یا کاهش نرخ خوراک، برای صنایع پایین دست پلیمری مخصوصاً گریدهای ملتهب تفاوت چندانی ندارد.
وی با بیان اینکه افزایش قیمت خوراک ممکن است باعث شود پتروشیمی‌ها یاد بگیرند سودی که حاصل از ارزان فروشی گاز بوده را در زنجیره توزیع کنند و صنایع پلیمر که صنایع پایین دست یا تکمیلی هستند و بار اشتغال کشور را به دوش می‌کشند هم از آن استفاده کنند.
البته به گفته رئیس هیئت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر، افزایش بهای خوراک یک تیغ دو دم است. اما شاید می‌توان گفت افزایش نرخ خوراک البته برای برخی صنایع اتفاق مبارکی است و ممکن است صنایع بالادست را به خودشان بیاورد تا مانند بقیه دنیا به این موضوع برسند که زنجیره ارزش باید ارزش آفرینی کند.
چراکه صنایع بزرگ اشتغال فراوانی ندارند و در بیشتر کشورها ایجاد شدند که پیشران صنایع دیگر باشند.
ترکمان در ادامه با اشاره به توزیع ۸۰۰۰ واحد صنعتی پلیمری در نقاط مختلف کشور، گفت: صنایع پتروشیمی با این تصمیم و کاهش سودآوری از طریق نرخ ارزان خوراک، مجبور هستند به سمت افزایش بهره‌وری حرکت کنند.
این در حالی است که اکنون برخی پتروشیمی‌ها خیلی قدیمی هستند، اما به خاطر سود سرشار دلیلی برای افزایش بهره‌وری یا ورود به حوزه‌های جدید نمی‌بینند. مثلا یک واحد پتروشیمی ۴۰ سال است که یک کالا را با کیفیت ثابت تولید می‌کند.
البته به گفته رئیس هیأت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر این موضوع نیز یک شمشیر دولبه است و اگر مدیران بخواهند با همان سیستم مهندسی عرضه قیمت‌ها را حفظ کنند نتیجه نمی‌گیرند، اما اگر این موضوع شوکی باشد که بهره‌برداری، نوع سرمایه‌گذاری و نوع ارتباط پتروشیمی‌ها با مصرف کننده‌های شان تغییر کند، حتما شروع یک فصل جدید همکاری در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش پلیمرها خواهد بود.
سهامداران خرد قربانی شدند
اتفاق نظری در رابطه با تاثیر افزایش نرخ خوراک خوراک پتروشیمی بر صنایع پتروشیمی و همچنین صنایع پایین دست وجود ندارد.
اما هر کدام هم که درست باشد، نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که قربانی اصلی این تصمیم، سهام داران خرد در بازار بورس بودند که البته دلیل اصلی آن هم رانت اطلاعاتی بود.
بررسی روند معاملات بازار سهام از هفدهم اردیبهشت‌ماه بدین سو حاکی از خروج معنادار پول حقوقی‌ها از برخی سهم‌های بازار است؛ همان تاریخی که هیئت دولت در نامه‌ای نرخ خوراک صنایع را بدون تعیین سقف، افزایش داده است. این روند، شائبه رانت اطلاعاتی را در بازار سرمایه پررنگ کرد.
به ویژه به دلیل سکوت سازمان بورس و تعلل در واکنش این سازمان نسبت به موضوع، سهامداران خرد این انتقاد و شبهه را مطرح می‌کنند که متولیان بازار سرمایه که قرار است حافظ حقوق سهامداران خرد باشند، در همدستی با دولت، به پنهانکاری درباره مصوبه پرداخته و در عین حال اجازه داده‌اند «معاملات رانتی» طبق روال عادی تداوم یابد.
رئیس سازمان بورس روز گذشته گفته که درخواست اصلاح نرخ خوراک ارائه شده است و این سازمان از سمت وزارت اقتصاد درحال پیگیری است، اما هنوز نتیجه مشخص نشده است.
بر این اساس به نظر می‌رسد باید برای تصمیم‌گیری در رابطه با نرخ خوراک پتروشیمی پارامترهای متفاوتی دیده می‌شد که در این گزارش فقط به چند مورد اشاره شد. حالا باید دید سرنوشت این تصمیم پرحاشیه به کجا می‌رسد.
