سهام بیاورید، وام بگیرید

مریم ابونیا

فاز نخست طرح توثیق الکترونیک هوشمند دارایی‌ها با مشارکت بانک مرکزی، بازار سرمایه و دستگاه قضا، کلید خورد و به این صورت سهامداران می‌توانند در صورت نیاز به تسهیلات خرد از سهام خود به عنوان وثیقه استفاده کنند.

سامانه توثیق الکترونیک هوشمند «ستاره» همزمان در بانک مرکزی و بازارسرمایه در راستای دستورالعمل اجرایی اعطای تسهیلات خرد با تنوع وثایق، رونمایی شده و از این پس با بهره‌گیری از این سامانه سهامداران می‌توانند، بدون اینکه مجبور به فروش سهام یا دارایی خود شوند، نیاز به نقدینگی فوری خود را برطرف کنند.

به گفته عشقی رئیس سازمان بورس، از طریق سامانه ستاره امکان دریافت وام کوتاه مدت، میسر می‌شود پس از اتمام بازپرداخت وام، این وثیقه به صورت الکترونیک آزاد خواهد شد.

وی همچنین با اشاره به اینکه مراحل توثیق سهام برای دریافت تسهیلات خرد در عرض چند دقیقه انجام می‌پذیرد، خاطرنشان کرده است که امکان وثیقه‌گذاری قبل از این نیز فراهم بوده، اما این امکان در مبالغ کلان و توسط اشخاص حقوقی با سبک و سیاق خاص خود انجام می‌گرفته اما اکنون امکان وثیقه گذاری سهام و دارایی ها به صورت الکترونیک و در مقادیر پایین برای تمام اقشار فراهم شده است.

رئیس سازمان بورس همچنین اعلام کرد: در گام‌های بعدی پذیرش سایر دارایی‌ها همچون سکه، اندوخته بیمه‌عمر، گواهی کسر از حقوق و موارد دیگر برای انجام اموری که نیاز به وثیقه‌گذاری وجود دارد، به سامانه توثیق الکترونیک هوشمند دارایی‌ها «ستاره»، اضافه خواهد شد.

وی همچنین عنوان کرد: عملکرد این سیستم به این شکل است که اگر سهامداری (حقیقی یا حقوقی) قصد وثیقه‌گذاری نزد شخص دیگری را داشته باشد، می‌تواند طی مراحلی و تحت نظارت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سهام خود را به عنوان وجه‌الضمان نزد شخص دیگری (حقیقی یا حقوقی) توثیق کند.

احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز با اشاره به اینکه سامانه ستاره یک نوآوری نهادی بین نهاد شبکه پولی، بورس و سیستم قضایی است گفت: دارندگان سهام عدالت نیز می‌توانند از سبد مالکیت خود در سیستم قضایی و شبکه بانکی به عنوان پشتوانه و برای وثایق تسهیلات خرد استفاده کنند.

براساس این گزارش، به گفته مدیرعامل سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، هم‌اکنون حدود ۳۰۰ هزار نفر از سهامداران موفق شده‌اند از شرایط توثیق مکانیزه سهام عدالت استفاده کنند. بدین ترتیب که متقاضیان با ارائه درخواست وثیقه از محل سرمایه موجود در بورس به صورت آنلاین، سهام خود را بر اساس ارزش روز به عنوان ضمانت نزد قوه قضاییه قرار دهند.

تشویق مردم به عدم فروش سهام

بنا به آنچه که مکرر اعلام شده، اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند در صورت نیاز به تسهیلات با مبالغ ذکر شده، پس از تایید شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سهام خود را به عنوان وثیقه در اختیار بانک‌ها قرار دهند. درصورت عدم بازپرداخت تسهیلات نیز، مالکیت سهام به بانک‌ها منتقل می‌شود. اما نکات حائز اهمیت بسیاری در این طرح نهفته است.

در شرایطی که بسیاری از سهامداران خود را متضرر می‌دانند، این نوع خدمات در صورت اجرای صحیح برای بازار سرمایه بسیار کارآمد بوده و می‌تواند نقدینگی‌های خرد را بار دیگر به سمت بورس سرازیر کند.

اما در مقابل، ریسک آن نیز به بانک‌ها منتقل می‌شود که نباید این موضوع را نادیده گرفت. بنابراین بانک‌ها هم می‌بایست ارزیابی دقیق و واقع بینانه‌ای از سهام توثیق شده توسط متقاضیان داشته باشند.

برهمین اساس به گفته وزیراقتصاد، از این پس، با برقراری سامانه ستاره می‌توان به صورت برخط و بدون تشریفات اداری برای ۵۰ میلیون سهامدار وثیقه در شبکه بانکی و دستگاه قضایی صادر کرد.

بانک‌ها وام نمی‌دهند

به گفته منتظری دادستان کل کشور، توثیق سهام و دریافت وام از بانک های عامل (ملی، رسالت، مهر ایران) امکان‌پذیر بوده و سهامداران با توجه به دستورالعمل‌ها می‌توانند تسهیلات دریافت کنند.

بانک ملی ایران نیز اخیرا اعلام کرده است که متقاضیان از طریق اپلیکیشن ایوا می‌توانند به این سامانه دسترسی داشته باشند.

این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از متقاضیان تسهیلات از عدم تسهیلات دهی بانک‌ها به بهانه عدم تخصیص بودجه، عدم دستورالعمل بانک مرکزی و مواردی از این دست شکایت دارند.

این تنها شکایت مردم نیست و چندی پیش جمشیدی دبیر کانون بانک‌های خصوصی، در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرده بود که بانک‌ها به دلیل شکاف بین نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات با نرخ تورم از تسهیلات‌دهی استقبال نمی‌کنند.

به گفته وی، تفاوت نرخ سود بانکی و نرخ تورم چنین تبعات منفی در اقتصاد داشته و با توجه به کاهش منابع بانکی، نظام بانکی هم امکان ارایه تسهیلات را ندارد.

دبیر کانون بانک‌های بخش خصوصی همچنین این نکته را عنوان کرده بود که ارایه تسهیلات خرد از بخش تسهیلات تکلیفی که در قانون آمده، تعیین و تعریف می‌شود و رقم پرداخت این تسهیلات در سال‌های گذشته چند برابر تسهیلات تکلیفی بوده‌است.

در این شرایط آیا مصوبه‌های جدید چیزی جز استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی و بدهکاری آنها در پی خواهد داشت؟