شاعرانه های بدون برق

نیلوفر جمالی

زمانی که بحث برق به عنوان زیرساخت مطرح می شود دیگر پای همه اقشار وسط است. از مصارف خانگی تا صنعتی همگی نیازمند برق هستند و هر کدام به نوعی نیاز خود را به ویژه در تابستان طلب می کنند و اکنون همه اقشار جامعه نگران فاصله ۱۵ هزار مگاواتی تولید و مصرف برق در پیک تابستان ۱۴۰۱ هستند.

حالا با توجه به مشکلات اجتماعی و اقتصادی دولت سیزدهم بر آن شده که تا جای ممکن فشار در بخش خانگی را کاهش دهد و جبران این مصارف را به سمت صنایع ببرد.

در واقع برنامه های دولت به سمت خاموشی صنایع به ویژه در تیر و مرداد ماه امسال حرکت می کند و بنا به گفته مسئولین قرار بر این است که خاموشی های بخش خانگی به حداقل خود برسد؛ اما مدتی است که خاموشی های پراکنده ای در سطح شهر تهران رخ می دهد.

در این راستا روابط عمومی توانیر به عصراقتصاد گفت: هنوز خاموشی رخ نداده و خاموشی های پراکنده کنونی ناشی از مشکلات فنی در شبکه توزیع برق است که در همه ایام سال هم رخ می دهد و ذات طبیعی شبکه های هوایی است و همه فعالیت ها و تلاش ها برای این است که خاموشی در شبکه اتفاق نیافتد.

پیش از این نیز مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ گفت: هیچ برنامه‌ای برای انتشار جداول خاموشی در تهران وجود ندارد و در حال حاضر وضعیت تولید و تامین برق در پایتخت مناسب است، علت خاموشی‌های پراکنده اخیر نیز ارتباطی با کمبود برق ندارد بلکه از مشکلات فنی ناشی است.

کامبیز ناظریان با بیان اینکه تمام تلاش صنعت برق برای تابستان سال ۱۴۰۱ بحث مدیریت و کنترل وضعیت و پیشگیری از شرایط ایجاد شده برای شهروندان در سال ۱۴۰۰ تعریف شده است، اظهار کرد: تمام تلاش همکاران صنعت برق این است که با استفاده از ظرفیت‌های مدیریت مصرف و ابزارهایی که در این حوزه وجود دارد، بتوانیم شرایط را مدیریت کنیم.

نگاهی به اظهارات ضد و نقیض مسئولین

اواخر فروردین ماه امسال بود که مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق تاکید کرد که با توجه به برنامه‌های گسترده‌ای که در احداث ظرفیت تولید نیروگاه‌های جدید و ارتقا تولید نیروگاه‌های موجود و همچنین اجرای طرح‌های مدیریت مصرف در تابستان تدوین شده است، انشاالله بدون خاموشی تابستان را پشت سر خواهیم گذاشت و انتشار جدول خاموشی‌های ناشی از کمبود تولید در دستور کار صنعت برق قرار ندارد.

در ادامه این سخنان بود که محمدرضا نوحی٬ سخنگوی صنعت برق اصفهان در اوایل خرداد ماه با بیان اینکه برنامه‌ای برای خاموشی‌های تابستان مد نظر نیست، گفت: قرار است با مدیریت بار با صنایع، هیچ خاموشی خانگی در پیش نباشد و به‌زودی جلسه‌ای با حضور صنایع و دیگر نهادهای مربوطه برای مدیریت بار صنایع برگزار خواهد شد؛ اما آنچه تاکنون برنامه‌ریزی شده آن است که در بخش خانگی، قطعی برق رخ نخواهد داد.

در واقع این سخنان نقض صحبت های سخنگوی صنعت برق در اواخر فروردین ماه است که نوید تابستان بدون خاموشی را داده بود و اکنون برنامه بر این شد تا خاموشی به سمت صنایع برود.

در مرحله بعدی سیدکاظم حسینی٬ مدیرعامل شرکت توزیع برق مازندران گفت: با توجه به تمهیدات و تعمیرات اساسی در خطوط فشار قوی، ترانس‌ها و نیروگاه‌ها، احتمال خاموشی در بخش خانگی نداریم؛ جز مواردی که غیرقابل پیش‌بینی باشد.

هر مرحله از صحبت ها که شنیده می شود٬ نشان از کاهش جدیت مسئولین در خاموشی ها دارد و اما سخنان علی‌اکبر محرابیان٬ وزیر نیروی کشور در ۱۱ خرداد ماه امسال منتشر شد که با درخواست صرفه‌جویی در مصرف برق از مردم گفت: اگر «صرفه‌جویی خوبی» در استفاده از برق نداشته باشیم، قطعی‌های برق محتمل است.

نگاهی به سخنان وزیر نیروی کشور نشان از تابستانی شاعرانه دارد؛ چراکه پیش از این زمانی که وزارت نیرو درخواست “صرفه جویی” بدون استفاده از واژه خوب در کنارش را داشت برای رفع مشکل قطع برق، راهکارهایی از جمله خاموشی لامپ های اضافی، تنظیم درجه کولر (بین ۲۱تا ۲۳)٬ استفاده از وسیله های برقی مانند ماشین لباسشویی٬ اتو و … در زمان خارج از پیک مصرف را ارائه می کرد تا برق قطع نشود.

اکنون آقای محرابیان از واژه «صرف جویی خوبی» در درخواست خود از مردم برای نشان دادن میزان صرفه جویی لازم در مصرف برق استفاده کرده که به نظر می رسد انتظار از مردم این است که علاوه بر موارد گوشزد شده قبلی باید کولر و پنکه را هم خاموش کرده و از ابزارهای قدیمی مانند بادبزن استفاده کنیم؛ تلویزیون را تعطیل و دنبال رادیو جیبی های قدیمی با مصرف باطری باشیم و از روشن کردن چراغ در شب هم بگذریم؛ از شمع و چراغ نفتی استفاده کنیم و خلاصه تابستانی شاعرانه برای خود رقم بزنیم.

این نکته را فراموش نکنیم که در صحبت های وزیر آمده است که  اگر صرف جویی «خوبی» هم صورت بگیرد، قطعی برق «به حداقل می‌رسد» و مرتفع نمیشود؛ این در حالی است که دستور خاموشی و تعمیرات اجباری به صنایع ابلاغ شده است.

قطع برق در تابستان قطعی است

در این زمینه مجید موسوی؛ کارشناس صنعت برق در گفتگو با عصراقتصاد به عملکرد دولت های پیشین انتقاد کرد و گفت: در سالهای گذشته با ناترازی تولید و مصرف مواجه هستیم.

او معتقد است که در این سالها از صنعت برق حمایت جدی از سوی دولت صورت نگرفته است؛ چراکه برای ورود سرمایه چه در بخش خصوصی و چه خارجی باید طرح های جذابی داشته باشیم تا سرمایه گذار با انگیزه لازم وارد این عرصه شود؛ اما نه تسهیلات جذابی ارائه شده است و نه قیمت گذاری برق تولیدی جذابیت بالایی دارد.

به گفته موسوی، در چند سال گذشته قیمت برق تغییر نکرده است؛ اما هزینه کرد نیروگاه ها به شدت روند افزایشی داشته و این صنعت عملاْ با چالشی جدی روبرو شده است؛ بنابراین در ۲ سال گذشته هر قدر تلاش صورت می گرفت امکان پر شدن فاصله میان تولید و مصرف وجود نداشت.

این کارشناس صنعت برق با بیان اینکه امسال نیز با افزایش مصرف سالانه و میزان تولید همچنان ناترازی ها پابرجاست٬ افزود: یکی از بزرگترین رویکردهای دولت کاهش مصارف صنعتی در تابستان بود تا مردم در مصارف خانگی با مشکل مواجه نشوند؛ اما این روش به صورت مسکن عمل خواهد کرد چراکه سال گذشته نیز با قطع برق مصارف خانگی مواجه بودیم و امسال نیز تکرار خواهد شد.

در این میان شاید دولت با فشار بیشتر در بخش خصوصی و تولید بتواند قطع برق خانگی را کاهش دهد.

او ادامه داد: مصرف کنندگانی در صنعت برق وجود دارند که برای تامین نیاز خودشان در این صنعت سرمایه گذاری کردند؛ اما با رویکرد دولت طی پارسال و امسال برای ایجاد خاموشی در صنعت در حق تولیدکننده های برق اجحاف می شود. با این شرایط این تولیدکنندگان که مصرف کننده نیز هستند برای تولید سرمایه گذاری نخواهند کرد.

موسوی معتقد است که سیاست های پیش گرفته شده در صنعت برق راهگشا نیست و کمبود برق همچنان پابرجاست و اگر مصرف مردم کاهش پیدا کند و صنایع خاموشی بگیرند در تابستان امسال با خاموشی های پراکنده مواجه خواهیم شد.

او میگوید: دولت شرایط را برای سرمایه گذاری فراهم نکرده و از سرمایه گذاران نیز حمایت نمی کند تا پیک زدایی شود؛ از طرف دیگه دولت می توانست برای وسایل خانگی پر مصرف برنامه ریزی کند و با وام های کم بهره وسایل منازل را نوسازی کند تا مصرف برق کاهش پیدا کند.

همین اتفاق باعث کاهش مصرف و کاهش فاصله میان تولید و مصرف می شود چراکه تولید ما افزایش ویژه ای نداشته است.

این کارشناس حوزه برق تاکید کرد: البته واحدهای نیروگاهی از سوی بخش خصوصی و دولتی در این مدت اضافه شده اند؛ اما به مراتب بر میزان مصرف نیز افزوده شده است.

او بر حتمی بودن قطعی برق خانگی در تابستان تاکید دارد و می گوید این خاموشی ها به اندازه سال گذشته نخواهد بود؛ چراکه صنایعی مانند فولادی ها و سیمانی ها که مصارف برق بالایی دارند در تابستان خاموشی اجباری گرفته اند تا مصارف خانگی دچار مشکل نشود.

نیروگاه ها سوددهی ندارد

در راستای عدم استقبال از سرمایه گذاری در صنعت برق جمال الدین عزیزی٬ مدیرعامل هلدینگ برق و انرژی سپه به عصراقتصاد گفت: ما به عنوان تولیدکننده می توانیم در حوزه تولید برنامه ریزی کنیم و میزان تولید را افزایش دهیم؛ اما حوزه مصرف در اختیار دولت و وزارت نیرو است.

او درباره خاموشی های تابستان ۱۴۰۱ نیز می گوید: قرار بر این است که این میزان خاموشی به صنعت منتقل شود.

به گفته عزیزی، براساس آمار ۶۸ درصد تولید برق کشور توسط مجموعه های خارج از وزارت نیرو صورت می گیرد که با چالش ها و مشکلات بزرگی مواجه هستند.

او بزرگترین چالش فعالان صنعت برق را نقدینگی دانست و گفت: در سالهای اخیر با افزایش نرخ خرید از تولید کننده ها مواجه نبودیم و حتی نرخ خرید متناسب با تورم سالیانه هم افزایش پیدا نکرد که باعث شد نیروگاه ها به لحاظ اقتصادی و سوددهی در شرایط نامساعدی قرار گیرند.

می توان این موضوع را در سوددهی نیروگاه هایی که در بورس حضور دارند٬ بررسی کرد.

این فعال صنعت برق تاکید کرد: نتیجه عدم برنامه ریزی صحیح این بوده است که اکنون سرمایه گذاری در بخش نیروگاهی به ویژه نیروگاه های بزرگ وجود ندارد؛ چراکه بازگشت سرمایه در آن کفاف سرمایه گذاری را نمی دهد.

از این رو نیاز است که در برنامه ریزی ها به صورت فوری بازنگری شود تا در بخش خصوصی شاهد سرمایه گذاری باشیم.

او معتقد است٬ سرمایه گذاری ها به سمت انرژی های نو و مقیاس کوچک رفته است اما در مقابل سرمایه گذاری در نیروگاه های بزرگ عدد قابل توجهی نیست و تراز مصرف و تولید ما در پیک بار تابستان ممکن نیست.

عزیزی با بیان اینکه تولید کنونی با میزان ۱۵ تا ۲۰ هزار مگاوات کمبود برق کشور قابل قیاس نیست٬ تاکید کرد: قیمت انرژی در ایران بسیار نازل محاسبه می شود از این رو بهره برداری از انرژی خورشیدی در منازل صرفه اقتصادی ندارد.