شامخ مثبت اما مشکلات پابرجاست
در آبان ۱۴۰۳، با وجود دومین بهبود شاخص مدیران خرید (شامخ) در اقتصاد ایران، فعالان اقتصادی همچنان با نگرانی‌های جدی روبرو هستند و مشکلات ساختاری، نوسانات ارزی و عدم ثبات سیاست‌های اقتصادی، به نوعی محیط کسب‌وکار را آسیب‌پذیر کرده است.
به گزارش عصراقتصاد، در ماه گذشته نیز، همچنان فعالان اقتصادی با مشکلات عدیده‌ای مواجه بودند که برگرفته از واقعیت‌های اقتصادی در کشور است. در این فضای پر چالش، تولیدکنندگان و تجار تلاش می‌کنند تا با بهره‌گیری از فرصت‌های محدود، به ادامه فعالیت خود بپردازند.
در عین حال ابزارهای مختلف اقتصادی نشان می‌دهند که ایران هنوز در حال پشت سر گذاشتن مشکلات اقتصادی است. نتایج بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد که روند شامخ کل اقتصاد و صنعت در آبان ماه، پس از حذف اثرات فصلی، برای دومین ماه متوالی بهبود یافته است؛ با این‌حال، افزایش نرخ ارز، در شرایطی که بسیاری از شرکت‌ها به دلیل عدم تخصیص ارز، با کمبود منابع مالی روبرو هستند، باعث افزایش شدید قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید شده و شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبرو هستند.
از طرفی در شرایطی که شرکت‌ها با تقاضای ضعیف و قدرت خرید پایین مشتریان روبرو هستند، در برخی موارد وصول مطالبات هم به‌سختی انجام می‌شود. در عین‌حال تداوم قوانین مخل مربوط به رفع تعهد ارزی، باعث کاهش صادرات شرکت‌ها شده است. شرکت‌ها نیز به دلیل کمبود منابع انرژی برق و گاز نگرانی نسبت به شروع مجدد قطعی‌ها طی ماه‌های آتی را دارند.
بنابراین با وجودی که شامخ اقتصاد نشان دهنده بهبود نسبی در فعالیت‌های اقتصادی است، اما این بهبود سطحی و ناپایدار به نظر می‌رسد زیرا در حالی که بخش‌هایی از صنایع به دلیل افزایش تقاضا و برخی سیاست‌های اقتصادی، رشد کرده‌اند، اما بنگاه‌ها هنوز با مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی و افزایش هزینه‌ها مواجه هستند. از این رو، بسیاری از فعالان اقتصادی نگران آینده و ثبات وضعیت اقتصادی کشور هستند.
شاخص مدیران خرید ترکیبی کل اقتصاد
آخرین نظرسنجی انجام شده، نشان می‌دهد که شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در آبان ۱۴۰۳، معادل ۵۱.۳ محاسبه شده است. این شاخص نشان می‌دهد که میزان فعالیت‌های اقتصادی در این ماه نسبت به ماه قبل افزایش جزئی داشته است و پس از تعدیل فصلی، شاخص مذکور برای آبان معادل ۵۱.۴ برآورد شده است که حاکی از بهبود اندک نسبت به ماه قبل (۵۰.۲) است.
همچنین بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت در آبان ۱۴۰۳، معادل ۵۲.۲ محاسبه شده است. شاخص مذکور، پس از رکود چهارماهه، برای دومین ماه متوالی، در آبان‌ماه افزایش یافته است و پس از تعدیل فصلی، برای ماه آبان معادل ۵۱.۸ برآورد شده است که نسبت به ماه قبل (۵۶.۰۳) بهبود جزئی داشته است.
شاخص «مقدار تولید محصولات» در آبان ماه پس از تعدیل فصلی، ۵۲.۷ محاسبه شده است و برای دومین ماه متوالی بیشتر از محدوده مرزی ۵۰ قرار گرفته است. بسیاری از شرکت‌ها به دلیل پیش‌بینی در قطعی برق و افزایش نرخ ارز و هزینه‌های بالای تأمین نهاده‌های تولید، کاهش در تولید در آذرماه را پیش‌بینی کرده‌اند.
مشکلات نقدینگی و نظام بانکی
با این وجود فعالان اقتصادی در شرایط کنونی اقتصاد کشور با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کنند که یکی از اصلی‌ترین آنها کمبود نقدینگی است. بسیاری از بنگاه‌ها به علت عدم دسترسی به اعتبار و تسهیلات بانکی، نمی‌توانند به درستی به فعالیت‌های خود ادامه دهند. طبق گزارش‌ها، بانک‌ها به دلیل ریسک‌های بالا و بدهی‌های معوق، ناتوان به ارائه تسهیلات جدید به بنگاه‌ها هستند.
نوسانات ارزی و اثرات آن
نوسانات نرخ ارز یکی دیگر از چالش‌های اساسی برای فعالان اقتصادی است. با تغییرات مکرر نرخ ارز، برنامه‌ریزی برای تولید و واردات، دشوارتر شده و بسیاری از بنگاه‌ها در انتخاب تامین‌کنندگان و قیمت‌گذاری محصولات خود با مشکلات جدی مواجه هستند. این نوسانات به طور مستقیم بر قیمت‌ها و هزینه‌های عملیاتی تاثیر می‌گذارد و بسیاری از کسب‌وکارها را در مواجهه با انتخاب‌های دشوار قرار می‌دهد.
نبود ثبات در سیاست‌ها
همچنین عدم ثبات در سیاست‌های اقتصادی و بازار نیز از جمله چالش‌های مهمی است که فعالان اقتصادی با آن مواجهند. بسیاری از بنگاه‌ها به دلیل تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات، توانایی پیش‌بینی آینده را ندارند. این عدم پیش‌بینی‌پذیری نه تنها بر تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت تاثیر می‌گذارد بلکه توانایی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلندمدت را نیز کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر با افزایش قیمت مواد اولیه بعضاً تا ۳۰ درصد، تولیدکننده‌هایی که تأمین‌کننده نهاده‌ها برای صنایع وابسته خود هستند، پیش‌بینی افزایش قیمت برای این صنایع را طی ماه آینده دارند. بنابراین افزایش قیمت‌ها طی ماه‌های آتی در زنجیره صنایع بالادستی و پایین‌دستی تأثیرگذار خواهند بود.
همچنین قطعی برق و گاز در برخی از شرکت‌ها، فعالیت آنها را مختل کرده و همچنین نگرانی و نااطمینانی نسبت به وضعیت کمبود انرژی و احتمال کمبود منابع انرژی و قطعی‌های بیشتر طی ماه آینده بسیاری از شرکت‌ها را با نااطمینانی نسبت به شرایط ماه‌های آینده روبرو می‌کند.
در عین حال به دلیل کاهش میزان سفارشات، برخی از شرکت‌ها تعداد روزهای نسبتاً کمی در آبان فعالیت مفید داشته‌اند و بقیه ماه را تقریباً نیمه تعطیل بوده‌اند.
به این ترتیب در حالی که بهبودهای مختصری در شاخص‌های اقتصادی مشاهده می‌شود، چالش‌های بنیادین همچنان در عرصه فعالیت اقتصادی وجود دارد. فعالان اقتصادی نیازمند حمایتی جدی از سوی دولت و نهادهای مالی هستند، تا بتوانند با کاهش نگرانی‌ها و فشارهای مالی، به فعالیت‌های خود ادامه دهند و شرایط اقتصادی کشور را بهبود بخشند.
