صنعت غذا؛ گروگان ناترازی و بروکراسی

خروج یکی از سرمایه‌گذاران خارجی از صنایع روغن خوراکی ایران این روزها به یکی از موضوعات محافل اقتصادی کشور تبدیل شده است.

تصمیم هلدینگ عربستانی صافولا برای فروش سهام خود و ترک بازار ایران، گمانه‌زنی‌های زیادی را درباره آینده تولید، تأمین و قیمت روغن خوراکی ایجاد کرده است.

با این حال کارشناسان معتقدند این تغییر، آسیب جدی به بازار وارد نخواهد کرد و حتی فرصتی برای تقویت ظرفیت‌های داخلی و خودکفایی در صنعت روغن ایران خواهد بود. فعالان بازار دلایل این اقدام را ناترازی انرژی، عدم تأمین پایدار مواد اولیه و بروکراسی‌های اداری عنوان می‌کنند که می‌توانند سرمایه‌گذاران را از فعالیت در صنایع غذایی منصرف کنند.

به گزارش عصراقتصاد، شرکت صافولا که یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های فعال در حوزه مواد غذایی در خاورمیانه است، اخیراً اعلام کرده سرمایه‌گذاری‌های خود را در ایران متوقف کرده و به‌دنبال خروج کامل از بازار ایران است. این تصمیم با توجه به سیاست‌های داخلی این شرکت اتخاذ شده است.

به گفته رشید عزیزپور، نایب ‌رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق بازرگانی ایران، صافولا در سال‌های گذشته اقدام مشابهی را درباره کشورهای مراکش و عراق انجام داده و این روند ناشی از تغییر سیاست‌های کلان این هلدینگ برای تمرکز بر صنایعی با حاشیه سود بالاتر است.

صافولا که حدود ۷۹.۹ درصد سهام یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های تولید روغن در ایران (روغن بهشهر) را در اختیار داشت، چندین سال نقش مهمی در تأمین روغن خوراکی کشور ایفا کرد.

با توجه به وابستگی بیش از ۹۰ درصدی ایران به واردات در حوزه روغن خوراکی، این سرمایه‌گذاری خارجی نقشی کلیدی در حوزه تولید و عرضه داشت. با این حال، به تازگی این شرکت در وب‌سایت خود اعلام کرده است که بنا بر سیاست‌های داخلی‌اش تصمیم گرفته کشور ما را ترک کند.

دلایل اصلی خروج سرمایه‌گذار عربستانی

طبق اظهارات مسئولان، مهم‌ترین دلیل خروج صافولا از ایران، تغییر استراتژی‌های تجاری این شرکت است. تیمور محمدی، عضو هیأت مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، اعلام کرد که این شرکت تمایل دارد در صنایعی سرمایه‌گذاری کند که سود بیشتری دارند، مانند سیمان و فولاد. بنابراین، صافولا تصمیم گرفته فعالیت صنایع غذایی را در برخی کشورهای منطقه متوقف کند.

از سوی دیگر، رشید عزیزپور، نایب ‌رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق بازرگانی ایران، به مسائل دیگری نیز اشاره کرد که می‌توانند بر تصمیم سرمایه‌گذاران خارجی در ایران تأثیرگذار باشند. او تصریح کرد: ناترازی انرژی و تأمین مواد اولیه همواره یکی از چالش‌های بزرگ صنایع ایران بوده است.

حتی اگر صافولا به شکل رسمی اعلام نکرده باشد که این مسائل دلیل ترک بازار ایران بوده، تأثیر این چالش‌ها بر تصمیم نهایی این شرکت قابل انکار نیست. همچنین محدودیت صادرات روغن خوراکی در ایران به دلیل بهره‌مندی از ارز ترجیحی، یکی دیگر از عواملی است که ممکن است در خروج این شرکت تأثیرگذار بوده باشد.

وضعیت تولید و عرضه روغن خوراکی پس از خروج صافولا

در حالی که برخی ممکن است نگرانی‌هایی درباره تأمین روغن خوراکی و ثبات بازار پس از خروج صافولا داشته باشند، کارشناسان تاکید می‌کنند که این تغییر تهدید جدی‌ای برای بازار ایجاد نمی‌کند. تیمور محمدی در این خصوص اظهار کرد: توانمندی شرکت‌های تولیدی ایرانی بالا است و پیش‌بینی می‌شود مشکلی در تأمین بازار و کنترل قیمت‌ها رخ ندهد. او افزود که تمام کارکنان شرکت تولیدی تحت مالکیت صافولا، نیروهای بومی هستند و خروج این سرمایه‌گذار خارجی تأثیری بر عملکرد عملیاتی این مجموعه نخواهد داشت.

رشید عزیزپور نیز با تأکید بر اینکه صنعت غذایی ایران به‌ویژه در حوزه روغن خوراکی، بلوغ کافی را برای مدیریت این شرایط دارد، اظهار کرد: مالکیت هلدینگ صافولا تولید در کشور ما را تقویت کرده بود، اما خروج این شرکت نمی‌تواند تهدیدی جدی برای عرضه و تولید باشد. او همچنین افزود که پیش‌بینی می‌شود سهام این شرکت به یک سرمایه‌گذار داخلی فروخته شود، که این موضوع می‌تواند فرصت مناسبی برای تقویت استقلال صنعتی کشور باشد.

فرصتی برای خودکفایی و تقویت تولید داخلی

به این ترتیب، بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که خروج صافولا از ایران، هرچند در ابتدا ممکن است چالشی محسوب شود، اما در بلندمدت فرصتی برای تقویت توان تولید داخلی فراهم خواهد کرد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنعت روغن خوراکی در ایران، وابستگی بیش از ۹۰ درصدی به واردات مواد اولیه است.

این وابستگی می‌تواند امنیت غذایی و در کل امنیت ملی کشور را تحت تأثیر قرار دهد. با واگذاری سهام صافولا به یک سرمایه‌گذار داخلی، می‌توان انتظار داشت که توجه بیشتری به خودکفایی در این صنعت معطوف شود.

به گفته تیمور محمدی، ظرفیت تولید روغن خوراکی در ایران بالا است و در صورتی که سرمایه‌گذاری مناسب در بخش تولید ایجاد شود، می‌توان وابستگی به واردات را کاهش داد. او همچنین تأکید کرد که یکی از راه‌های مقابله با مشکلات فعلی، ایجاد فضای جذاب برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.

چالش‌های جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی

در حالی که خروج صافولا می‌تواند فرصتی برای رونق تولید داخلی باشد، نباید از چالش‌هایی که پیش روی سرمایه‌گذاران در ایران وجود دارد، غافل شد. رشید عزیزپور در این باره می‌گوید: مشکلاتی مانند ناترازی انرژی، عدم تأمین پایدار مواد اولیه و بروکراسی‌های اداری از جمله عواملی هستند که می‌توانند حتی سرمایه‌گذاران داخلی را نیز از فعالیت در صنایع غذایی منصرف کنند.

او همچنین به مسأله محدودیت صادرات روغن خوراکی اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه صنعت روغن در ایران ظرفیت بالایی برای صادرات دارد، ممنوعیت صادرات در سال‌های اخیر به دلیل دریافت ارز ترجیحی، مانعی برای جذب سرمایه‌گذاران شده است. رفع این موانع می‌تواند کمک کند تا پتانسیل کامل این صنعت به کار گرفته شود.

خروج صافولا، فرصت یا تهدید؟

بنابراین، خروج هلدینگ صافولا از بازار روغن ایران همان‌قدر که یک چالش برای صنعت غذایی کشور است، می‌تواند فرصتی برای تقویت توان تولید داخلی باشد. وابستگی شدید کشور به واردات مواد اولیه روغن خوراکی، ضرورت خودکفایی در این بخش را بیش از پیش آشکار می‌کند. در همین راستا، واگذاری سهام صافولا به یک سرمایه‌گذار داخلی یا تجدید ساختار این صنعت می‌تواند گام مهمی در راستای کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی-امنیتی کشور باشد. با این حال، برای بهره‌گیری از این فرصت، لازم است دولت و بخش خصوصی با همکاری یکدیگر، چالش‌هایی همچون ناترازی انرژی، تامین پایدار مواد اولیه و محدودیت‌های صادراتی را برطرف کنند.