ضرورت انحصارزدایی از پتروشیمی

هاتف فرج الهی

بازار جهانی پلاستیک ها در جهان روز به روز پیشرفت می کند و تولیدات پلیمری علاوه بر این که سمت و سوی محیط زیستی می گیرند، نقش خود را در زندگی مردم پررنگ تر می کنند، از این رو بازار پلاستیک ها همچنان رو به رشد است و کشورهای تولیدکننده می توانند از این فرصت برای ایجاد درآمدهای مطلوب استفاده کنند.

با این حال تولیدکنندگان باور دارند که ایران با وجود ظرفیت های بسیار مناسب در حوزه پتروشیمی و صنایع تکمیلی، نتوانسته است در بازارهای جهانی خوب ظاهر شود که بخشی از این مشکلات به تحریم و بخشی دیگر به سیاست های داخلی باز می گردد.

مسعود جمالی، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع پلیمر استان اصفهان در این باره در گفت و گو با خبرنگار روزنامه عصر اقتصاد گفت: ارزش صادرات جهانی محصولات نهایی صنعت پلیمر به بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار می رسد که متاسفانه سهم ایران از این بازار حدود یک درصد است‌. حجم عمده این بازار در دست آمریکا، چین، کره جنوبی، ژاپن، عربستان سعودی و… است.

وی ادامه داد: این صادرات ناچیز ایران در حالی رخ داده است که در کشور ما با توجه به وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، ظرفیت بسیار بالایی برای تولید مواد پتروشیمی وجود دارد.

اما متاسفانه سیاست های توسعه پتروشیمی هیچ گاه به صورت متعادل نبوده است و در کشور ما حجم بسیار بالایی از متانول و پلی اتیلن تولید می شود؛ در عین حال کشور همیشه با کمبود کالاهایی مانند پلی پروپیلن ها، پت و پلی استایرن رو به روست.

جمالی با اشاره به این که موانع بسیاری برای تولید و صادرات در کشور وجود دارد، اظهار کرد: مواد اولیه تولید شده  توسط پتروشیمی ها در بسیاری از موارد به سختی به دست تولید کننده می رسد؛ چرا که کمبود این مواد در بسیاری از موارد باعث می شود که تولیدکنندگان صنایع پایین دستی با رقابت های بالا در بورس کالا اقدام به خرید کنند.

در هفته های اخیر نیز به دلیل ثابت نگه داشتن نرخ دلار نیمایی، شاهد آن هستیم که اختلاف دلار آزاد با ارز نیمایی به شدت افزایش داشته است که همین مساله انتظارات تورمی را بیشتر می کند و در نهایت التهاب را در بازار افزایش می دهد.

مواد اولیه ایرانی به کام پلیمرسازان همسایه

این فعال صنعت پلیمر در ادامه افزود: این افزایش قیمت ها در بازار محصولات پتروشیمی باعث می شود که قیمت تمام شده محصولات پلاستیکی در کشور بالاتر از حد معمول باشد و این تولیدکنندگان نتوانند با قیمت های رقابتی اقدام به صادرات کنند.

این در شرایطی است که تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی کشورهای همسایه که از مواد اولیه ایران استفاده می کنند، اکثرا مواد را با قیمت پایه خریداری می کنند که با در نظر گرفتن رقابت ها، یعنی پتروشیمی مواد اولیه خود را با قیمت ارزان تر در اختیار رقبای خارجی تولیدکنندگان ایرانی قرار می دهد.

جمالی اظهار کرد: در کشور ما ارزش اقلام وارداتی ۱۲۰۰ دلار و ارزش کالای صادراتی حدود ۴۰۰ دلار بوده است که نشان از واردات محصول نهایی و صادرات مواد خام دارد.

این در حالی است که محصولات نهایی وارداتی از کشورهای همسایه در بسیاری از موارد با مواد اولیه تولیدی ایران،  تولید می شود.

رئیس هیات مدیره انجمن صنایع پلیمر اصفهان، ادامه داد: ظرفیت های بالایی در کشور برای تولید محصولات پلاستیکی وجود دارد، اما همان طور که بیان شد به دلیل چالش های تامین مواد اولیه، تولید تضعیف شده است و در نهایت نیز صادرات رقم ناچیزی دارد.

انحصار زدایی تنها راه حل

جمالی همچنین توضیح داد: بسیاری از سیاست گذاران به دنبال آن هستند که با استفاده از راهکارهای پیچیده و نامتعارف بازار محصولات پلیمری را به ثبات برسانند، این در حالی است که هر کسی که از اقتصاد سررشته داشته باشد، می داند که مشکل بازار ایران، انحصاری است که دولت در اختیار پتروشیمی ها قرار داده است.

وی تصریح کرد: تولیدکنندگان ایرانی سال هاست که با قبول رقابت های شدید و قیمت های بالا در بورس کالا، محصولات پتروشیمی را از پتروشیمی های داخلی خرید کرده اند و در بسیاری از موارد، با پرداخت نقدی قیمت محصولات، مواد اولیه خود را پس از چند ماه تحویل گرفته اند.

در خصوص کیفیت محصولات پتروشیمی داخلی نیز باید گفت که بسیاری از تولیدکنندگان صنایع تکمیلی از کیفیت موجود ناراضی هستند، اما به دلیل انحصاری بودن بازار چاره ای جز خرید ندارند.

جمالی گفت: بنابراین همه می دانیم که برای فعال شدن ظرفیت خالی صنایع تکمیلی باید، انحصار را از بازار پتروشیمی برداشت، تا صنایع پلیمری بتوانند با مواد اولیه مورد نیاز خود را از شیوه های مختلف تامین کنند.

در آن صورت شاهد افزایش چشمگیر تولید و همچنین رشد معنادار صادرات خواهیم بود.

رئیس هیات مدیره انجمن صنایع پلیمر اصفهان، با اشاره به برخی سیاست های داخلی که مانع تولید و صادرات شده اند نیز توضیح داد: البته در خصوص رشد صادرات باید به این موضوع نیز اشاره کرد که سیاست های صادراتی نیز باید به روز شود و صادرکنندگان نباید با موانع بی اساس همراه باشند و باید انرژی خود را صرف کسب بازارهای جدید کنند.

برای مثال در شرایطی که جهان با استفاده از هوش مصنوعی و تکنولوژی های مدرن به کمک تجارت آمده، در کشور ما هنوز کسب و کارها با چالش هایی مانند فیلترینگ و چنین مسائلی رو به رو هستند.

وی افزود: نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که تعاملات اقتصادی ایران با سایر کشورها در سال های اخیر با مشکلات بسیاری همراه بوده و در حالی که با برخی کشورها مانند سوریه و عراق که تعاملات سیاسی خوبی برقرار کرده ایم، نتوانسته ایم به طور مطلوب در بازارهای اقتصادی آنها نفوذ کنیم.

رئیس هیات مدیره انجمن صنایع پلیمر اصفهان در خاتمه اظهار کرد: همه این مسائل نشان از آن دارد که برای افزایش تولید و صادرات باید اقداماتی اساسی در زمینه تغییر سیاست های موجود انجام شود.

برای مثال اگر تعاملات جهانی و افزایش سهم ایران از بازارهای جهانی به صورت جدی دنبال و انحصار صنایع بزرگ برداشته شود، می توانیم امیدوار باشیم که رشد تولید و صادرات محقق شود.