گروه انرژی- رییس‌جمهوری اسلامی ایران، پس از یازده سال در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی به دعوت روسای جمهور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه، با هدف تنوع بخشی به مقاصد صادراتی ایران و توسعه روابط تجاری با کشورهای آفریقایی راهی قاره «فرصت‌ها» شد.
از همان سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی ایران توسعه روابط سیاسی با کشورهای آفریقایی به دلیل مبارزات ضد استعماری کشورهای این قاره مورد توجه مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران بوده است و در این حوزه به موفقیت‌های نسبی دست پیدا کرده است گرچه در مقاطعی و در برخی از دولت‌ها توسعه روابط با کشورهای این قاره مورد توجه جدی‌تر قرار گرفته است و در برخی از دولت‌ها نگاه راهبردی به این قاره وجود نداشته است و یا حداقل اقدام موثری برای توسعه روابط برداشته نشده است.
علیرغم گسترش روابط سیاسی ایران با تعدادی از کشورهای آفریقایی در بیش از چهل سال گذشته، توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای این قاره در حاشیه قرار داشته است و علیرغم برخی از تلاش‌ها و امضای برخی از قراردادها هنوز سطح تعاملات تجاری ایران با کشورهای این قاره در سطح مناسبی قرار ندارد و شاید بتوان گفت عرصه در این حوزه را به دیگر رقبا واگذار کرده است.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده میزان تعاملات تجاری قاره آفریقا یک هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار است که سهم ایران از این موضوع در حال حاضر ۱/۲ میلیارد دلار است و پیش بینی می شود که با توجه به تعاملات و برنامه ریزی‌های انجام شده این رقم در سال جاری به بیش از دو میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
رقمی که با توجه به ظرفیت های موجود بین ایران و ۵۴ کشور آفریقایی باز هم بسیار ناچیز است.
در ارتباط با علل پایین بودن این ارقام می‌توان موارد مختلفی را مطرح کرد ولی به نظر می‌رسد یکی از دلایل این موضوع عدم شناخت دقیق مقامات ایران و فعالان اقتصادی کشورمان از ظرفیت‌های اقتصادی این کشور در حوزه‌هایی همچون معادن، کشاورزی، کشت فرا سرزمینی و …است و از طرف دیگر اطلاع دقیقی از نیازهای این قاره و سرمایه‌گذاری ها که ایران می‌تواند در این قاره انجام دهد وجود ندارد.
یک کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: توسعه روابط ایران با هر کشوری در حوزه انرژی می‌تواند یک گام مثبت باشد، کشورهای قاره آفریقا نیز در این بین یک پتانسیل و فرصت برای ایران شناخته می‌شود.
مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه ارتباط با هر کشوری می‌تواند برای ایران مفید باشد و این تعاملات است که می‌تواند موجب تقویت اقتصاد کشور شود، اظهار کرد: ارتباط با آفریقا یا حتی آسیای جنوب شرقی حتی اگر نتواند جایگزین ارتباط ما با دنیای توسعه یافته شود هم می‌تواند اثرات مثبتی برجای بگذارد.
وی با بیان اینکه توسعه روابط با قاره آفریقا می‌تواند موجب پیشرفت در حوزه انرژی ایران شود، گفت: قاره آفریقا خالص صادرکننده نفت و گاز است و بازار چندان بزرگی برای فراورده‌های نفتی نیست اما می‌توان در ابعاد کوچکتر اقداماتی را در برخی ازکشورهای آفریقایی انجام داد.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با اشاره به اقداماتی که در حوزه پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌توان در قاره آفریقا انجام داد، گفت: در کشور آفریقای جنوبی چند دهه قبل یک پالایشگاه داشتیم که به خاطر تحریم‌هایی که سازمان ملل اعلام کرد ایران عملا مجبور به واگذاری این پالایشگاه شد و داشتن پالایشگاه در آفریقای جنوبی به این معنا نبود که ایران می‌توانست به آن کشور صادرات داشته باشد چراکه به دلیل تحریم‌هایی که شورای امنیت وضع کرده بود ایران امکان صادرات نفت به آنجا را نداشت به همین دلیل مجبور به واگذاری شد.
بهروزی‌فر با بیان اینکه در پالایشگاه‌های فراسرزمینی اگر در کشورهایی که با آمریکا و جامعه جهانی مشکل دارند مانند ونزوئلا، کره‌شمالی و روسیه باشند می‌توان اقدامات خوبی را انجام داد، گفت: کشورهای قاره آفریقا می‌توانند یک پتانسیل برای ایران در حوزه انتقال دانش و فناوری باشند.
به گفته وی، ایران در طراحی پالایشگاه و تجهیزات نفتی تجربیاتی دارد، پالایشگاه خلیج فارس یکی از نمونه‌های توانمندی ایران است، در این حوزه می‌توان اقداماتی را در قاره آفریقا انجام داد، ایران در حوزه انتقال دانش فنی حرف برای گفتن دارد.
