غول بی لبخند؛ کلان فروش کم سود
صورت‌های مالی ۱۴۰۳ دیجی کالا، پشت ماسک درآمد سی‌هزار میلیاردی، نشانه‌های یک شبه بحران را عیان می کند؛ سود کاهنده، بدهی سرسام‌آور و کاهش شفافیت، سیگنال‌هایی است که آینده این غول تجارت الکترونیک را بیش از هر زمان در ابر تردید و نگرانی فروبرده است.
صورت‌های مالی گروه دیجی‌کالا در سال مالی ۱۴۰۳، هرچند در نگاه نخست با درآمد عملیاتی بالای ۳۰ هزار میلیارد تومان چشمگیر به‌نظر می‌رسد، اما با نگاهی دقیق‌تر به نسبت سود به درآمد، بدهی‌های جاری، و افت محسوس سودآوری در نیمه دوم سال، تصویری از یک غول تجارت الکترونیک پدید می‌آید که بیش از هر زمان دیگری با بحران بهره‌وری و حاشیه سود مواجه است. اما آیا این ساختار مالی ظرفیت رقابت در بازار امروز را دارد یا صرفاً با تکیه بر اعتبار گذشته حرکت می‌کند؟
رشد بدون سود، زنگ خطر برای کسب‌وکاری بزرگ
در سال مالی ۱۴۰۳، گروه دیجی‌کالا به مدد ارائه خدمات به تولیدکنندگان موفق شد به درآمد عملیاتی بیش از ۳۰ هزار و ۴۲۳ میلیارد تومان دست پیدا کند. اما در تضاد با این رشد ظاهری، سود خالص تنها حدود ۵۳۸ میلیارد تومان بوده است.
این رقم به‌خوبی نشان می‌دهد که نسبت سود به درآمد همچنان پایین باقی مانده و عملاً مدل درآمدی دیجی‌کالا دچار بحران بهره‌وری است. به‌ویژه وقتی بدانیم که در شش‌ماهه دوم، با وجود رشد ۲۳ درصدی درآمد نسبت به نیمه نخست سال، سود خالص این شرکت ۳۲ درصد کاهش پیدا کرده است.
این کاهش در حاشیه سود هم‌زمان با افزایش شدید بدهی‌ها نشان می‌دهد که رشد درآمدی، بیش از آنکه حاصل بهینه‌سازی فرآیندها باشد، نتیجه توسعه کمی، جذب سرمایه، یا بالا رفتن بهای تمام‌شده محصولات است. این ساختار، در بلندمدت نه پایدار است و نه قابل دفاع.
بدهی‌هایی که آرامش را تهدید می‌کند
نگاهی به ساختار بدهی‌های دیجی‌کالا نگرانی‌ها را بیشتر می‌کند. در پایان سال مالی، دیجی‌کالا بیش از ۱۲ هزار و ۴۸۵ میلیارد تومان بدهی جاری دارد، رقمی که نسبت به درآمد خالص و حتی سود شرکت تناسب خطرناکی پیدا کرده است. در مقابل، دارایی‌های غیرجاری شرکت حدود ۵ هزار میلیارد تومان اعلام شده که به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند تکیه‌گاه امنی برای مقابله با فشارهای نقدینگی یا ریسک‌های ناگهانی بازار باشد.
این اعداد، زمانی جدی‌تر می‌شوند که بدانیم ساختار فعالیت‌های گروه، شامل چندین شرکت ازجمله دیجی‌پی، دیجی‌نکست، دیجی‌جت و فیدیبوست که خود به تنهایی فشار مضاعفی بر منابع مرکزی دیجی‌کالا وارد می‌کنند.
کاهش سود در نیمه دوم، نشانه ضعف ساختاری یا هزینه توسعه؟
سود خالص دیجی‌کالا در نیمه اول سال ۱۴۰۳ حدود ۳۲۱ میلیارد تومان بوده و در نیمه دوم به ۲۱۷ میلیارد تومان کاهش یافته است.
کاهش ۳۲ درصدی سود در حالی رخ داده که درآمد عملیاتی شرکت افزایش داشته و این نشان می‌دهد که هزینه‌ها رشد بیش از تناسب داشته‌اند. این موضوع ممکن است نشانه‌ای از مشکلات ساختاری در کنترل هزینه، ناکارآمدی عملیاتی، یا حتی ضعف در حفظ مزیت رقابتی باشد.
اما آیا توسعه زیربخش‌هایی مانند دیجی‌جت، دیجی‌نکست یا حتی تمرکز روی پلتفرم‌های پرداخت، دلیل این افزایش هزینه‌ها و افت سود بوده یا مشکل در سطح بالاتری، مثلاً در مدل مدیریت هزینه‌ها و قیمت‌گذاری کلی نهفته است؟
چالش شفافیت مالی و بی‌تفاوتی نسبت به پاسخگویی عمومی
نکته مهم دیگری که نمی‌توان نادیده گرفت، سطح پایین شفافیت مالی این مجموعه است. این موضوع باعث شده دسترسی تحلیلی به جزئیات مالی، ازجمله ترکیب درآمدها، تفکیک سهم هر شرکت زیرمجموعه، یا مقایسه هزینه‌ها با درآمد واقعی، دشوار و بعضاً غیرممکن باشد.
شرکتی که سال‌ها با شعار «اعتماد کاربران» رشد کرده، اکنون در یکی از حیاتی‌ترین مسائل (یعنی شفافیت مالی و پاسخگویی به سهام‌داران و عموم جامعه) در موضعی بسته و غیرحرفه‌ای قرار گرفته است. این رویکرد، مخصوصاً در شرایطی که سهم قابل توجهی از بازار تجارت الکترونیک ایران در اختیار این گروه است، نگران‌کننده‌تر به‌نظر می‌رسد.
آیا دیجی‌کالا در مسیر پایداری مالی قرار دارد؟
درجمع‌بندی این تحلیل می توان نوشت، در حالی که رشد عددی درآمد ممکن است در ظاهر نوید بخش باشد، واقعیت پشت این اعداد نشان می‌دهد که دیجی‌کالا از حیث سودآوری، چابکی مالی، کنترل بدهی و بهره‌وری عملیاتی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. در واقع می‌توان گفت این شرکت بیش از آنکه یک موتور مولد سود باشد، به ماشینی تبدیل شده که برای ادامه مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری‌های پی‌در‌پی و اتکای بیرونی است.
حال اگر شرایط بازار نوسان شدیدتری پیدا کند یا جریان ورودی سرمایه متوقف شود، آیا دیجی‌کالا همچنان می‌تواند با همین ساختار ادامه دهد؟ یا اینکه این مسیر فعلی، دیری نمی‌پاید به نقطه‌ای بحرانی خواهد رسید؟
