فساد به سبک هلندی
غلامحسین بیابانی؛ دانشیار گروه کشف جرایم دانشگاه جامع علوم انتظامی امین
تحقیقی که توسط پارلمان هلند در مورد کلاهبرداری و فساد در صنعت ساخت‌وساز هلند انجام شده است، باعث پیشرفت پژوهش جرم‌شناسانه در مورد جرائم سازمانی و شرکتی و به طور خاص در مورد فساد شده است.
این پژوهش به دلیل دعوی‌های مطرح شده در رسانه‌های مدیر یک شرکت ساخت‌وساز بزرگ شروع شد مبنی بر اینکه شرکت‌های ساخت‌وساز هلندی به جای رقابت با یکدیگر، توافقاتی قبلی دارند و درنتیجه صدها میلیون یورو از دولت کلاهبرداری می‌کنند. علاوه بر این، کارکنان شهری با رتبه بالا رشوه دریافت کرده بودند.
در مقابل، پژوهش‌های جرم‌شناسانه به ندرت ارتباطی قوی بین فساد و مظاهر جرائم (در هلند) را نمایان می‌سازند. موارد منتشر شده در مورد جرائم سازمان‌یافته تقریبا همیشه به نقش گروه‌های جرائم سازمان یافته در فساد مقامات دولتی اشاره دارند.
این اثر ایجاد کننده فساد، اغلب به عنوان بزرگ‌ترین تهدید ایجاد شده توسط جرائم سازمان‌یافته به شمار می‌رود. در برخی از کشورها، گروه‌های جرائم سازمان‌یافته در تاثیرگذاری بر روی مدیران دولتی یا سیستم سیاسی مصمم هستند تا بر روی برخی بخش‌های خاص کنترل داشته باشند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه در ایتالیا و آمریکا، گروه‌های جرائم سازمان‌یافته چگونه به اتحادیه‌های کارگری نفوذ کردند و چگونه مناصب قدرت را برای کنار گذاشتن مقامات، تصدی کردند.
در هلند نیز ترس از نفوذ مجرمین سازمان‌یافته در کمپانی‌ها و مدیریت دولتی وجود داشت و هنوز هم وجود دارد. مصوبه BIBOB که به مقامات مدیریتی نقشی مهم در پیشگیری از نفوذ را می‌دهد بر اساس ملاحظاتی در مورد نفوذ مجرمین است.
اما به نظر می‌رسد که مجرمین سازمان‌یافته در هلند بیشتر به اقدامات مجرمانه گرایش داشته باشند (از طریق تجارت کالاهای غیرقانونی) تا به دست آوردن موقعیت‌هایی در مدارج بالای قدرت تعداد موارد گزارش شده فساد نسبت به جرائم سازمان یافته اندک است که این امر به خودی خود خبر اطمینان بخشی نیست زیرا نشان می‌دهد که انجام قاچاق کاری نسبتا آسان است.
برای درک مکانیسم‌های منطق فساد، لازم است که نه تنها رابطه بین عامل (یعنی شخصی که دارای حق تصمیم‌گیری است) و فاسد را بررسی کنیم، بلکه باید سازمانی که این مسئول به جای آن عمل می‌کند و محیطی که در آن این اصول حاکم هستند را بشناسیم.
فرم‌های همه‌گیر فساد ممکن است به سادگی در کسب‌وکار یا محیط اجتماعی اتفاق افتند و منجر به درهم‌پیچیدن فعالیت‌های معمول و غیرمعمول شوند. زمینه فرهنگی چنین محیطی تا حدود زیادی بر شیوه‌های انجام کار تاثیر می‌گذارد.
در بسیاری از توصیه‌نامه‌های ضدفساد، تاکید بر روی استفاده از قوانین جنایی به عنوان سلاح اصلی برای مبارزه با خشونت است. اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تنها شمار محدودی از پرونده‌های تحقیقات جنایی آغاز شده‌اند
تحقیقات جنایی در هلند در بیشتر موارد، توسط پلیس معمولی انجام می‌شود. اداره تحقیقات داخلی پلیس ملی[۱] (Rijksrecherche) نیز نقش‌آفرین مهمی در این زمینه است. علاوه بر مقامات پلیس عادی، اجرای قانون هلند از ادارات خاص پرشماری تشکیل شده است. بسیاری از این ادارات، بیش از فعالیت‌های تحقیقاتی به نظارت می‌پردازند.
[۱] The National Police Internal Investigation Department
