فولاد سبز؛ اقتصادی هوشمندانه

حمیدرضا فولادگر؛ رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و اصل۴۴ ادوار مجلس

فولاد یکی از مهم‌ترین صنایع برای رشد جوامع بشری به شمار می‌رود و پیش‌بینی می‌شود که تا ۳۰ سال آینده تقاضای جهانی برای مصرف آن ۵۰ درصد افزایش یابد. در ایران نیز با توجه به نیازهای روزافزون زیرساختی و توسعه صنعتی و از سرگیری برنامه‌های دولت برای توسعه این بخش، تقاضا برای تولید این محصول در کشور رو به افزایش است.

با عنایت به تاثیر فراوان تولید فولاد در ایجاد دی‌اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای ( بین ۶ تا ۷ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان)، لزوم به کارگیری فناوری‌های مدرن، استفاده از انرژی تجدیدپذیر، بازیافت مواد و بهینه‌سازی فرآیندها جهت تولید فولاد سبز بیش از پیش مورد نیاز است.

این درحالی است که ایران با توجه به هزینه‌های بالای تولید و عدم دسترسی به دانش تولید فولاد سبز، هنوز وارد مراحل اجرای این پروژه، نشده است. بدیهی است با توجه به پتانسیل موجود در زمینه تولید فولاد و هم‌چنین کمبود منابع آبی و وضعیت اسفناک محیط‌زیست در کشور، تولید کنندگان فولاد ناگزیرند که در آینده نزدیک به این صنعت روی آورند.

از سوی دیگر تصمیم کشورهای صنعتی جهان مبنی بر حذف سوختهای فسیلی به عنوان منبع انرژی تولید فولاد، محدودیتهای تجاری متعددی را پیشروی تولیدکنندگان فولاد و فراورده های فولادی با انرژی فسیلی به همراه خواهد داشت.

قطعاً در حال حاضر، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کارخانه‌های فولادی در کشور وجود تحریم‌های بین‌المللی است که مانع دست‌یابی فولادسازان داخلی به ارتقای دانش تولید فولاد سبز گردیده است.

با توجه به پتانسیل موجود در زمینه تولید فولاد و هم‌چنین کمبود منابع آبی و وضعیت اسفناک محیط‌زیست در کشور، تولید کنندگان فولاد ناگزیرند که در آینده نزدیک به این صنعت روی آورند

نگاهی به تحولات آتی بازار فولاد

از سوی دیگر باید توجه داشت که یکی از مهم ترین معیارهای مهم توسعه‌یافتگی کشورها، میزان تولید و مصرف فولاد است که ایران با حدود ۸/۳۲ میلیون تن تولید فولاد در سال توانسته است در جایگاه دهم برترین کشورهای تولیدکننده فولاد جهان در سال ۲۰۲۴ قرار بگیرد.

اما متاسفانه عدم توجه کافی و مناسب به اصول توسعه پایدار، یعنی حفظ محیط زیست، منابع انرژی پایدار، تامین پایدار مواد اولیه و زیرساخت‌های حمل و نقل، این صنعت را با چالش های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی مواجه نموده است که توجه ویژه جهت رفع این معضلات باید با قید فوریت در دستور کار قرار گیرد.

صنعت فولاد ایران با پتانسیل‌های بالایی که دارد، می‌تواند با اتخاذ رویکردهای مناسب و توجه به نوآوری، پایداری و همکاری‌های بین‌المللی، به یک صنعت پیشرو تبدیل شود. بی شک، موفقیت آینده صنعت فولاد ایران به توانایی آن در انطباق با تغییرات جهانی، استفاده از فناوری‌های نوین و پاسخگویی به نیازهای بازار بستگی دارد.

چه باید کرد؟

اغلب شرکت های تولیدی، با مشکلات فراوان تامین انرژی، هزینه های بالای اکتشاف و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب ریلی و جاده‌ای جهت جابه‌جایی فولاد تولیدی مواجه بوده و به دلیل مشکلات تامین ارز، قادر به صادرات مناسب و ورود به بازارهای رقابتی بین المللی نیستند. خصوصی سازی این صنعت نیز به دلیل فراهم نبودن بستر مناسب، با موفقیت چندانی همراه نبوده است.

پیشنهاد می شود ساختار مناسب جهت انجام سرمایه گذاری های مناسب داخلی و خارجی فراهم گردیده و تعریف پروژه های مشترک همکاری با کشورهای صاحب فناوری و تعامل مناسب تولید کنندگان و ارگان های محیط زیستی در کشور به نحو مطلوب در اولویت قرار گیرد

لذا پیشنهاد می شود ساختار مناسب جهت انجام سرمایه گذاری های مناسب داخلی و خارجی فراهم گردیده و تعریف پروژه های مشترک همکاری با کشورهای صاحب فناوری و تعامل مناسب تولید کنندگان و ارگان های محیط زیستی در کشور به نحو مطلوب در اولویت قرار گیرد.

ضمناً لزوم ایجاد یک مرکز تحقیقاتی با حضور نمایندگان کشورهای پیشرو در زمینه تولید فولاد سبز و بهره مندی از کمک های فنی و مشورتی سازمان های تخصصی بین المللی و ایجاد شورای راهبری تولید فولاد سبز با حضور مسئولین ذی صلاح حاکمیت و بخش های خصوصی و همچنین نهادهای ذیربط بین المللی (نظیر یونیدو) جهت تعریف و راه اندازی پروژه اصلاح تولید فولاد و چرخش به سمت تولید فولاد سبز، مورد تاکید است.

قطعاً حمایت و نظارت های شایسته مجلس محترم در زمینه اجرای صحیح قوانین مرتبط با این حوزه و تخصیص درخور بودجه های سالانه کشور به این مهم، می تواند نقش به سزایی در جهت توسعه صنعت فولاد و ارتقاء شاخص های زیست محیطی و نهایتاً دستیابی به اهداف توسعه پایدار در کشور ایفا نماید.

خوشبختانه تکالیفی در برنامه هفتم توسعه به منظور توسعه صنعت فولاد به ظرفیت ۶۰ میلیون تن در سال و ارتقای شاخص های زیست محیطی این صنعت مدنظر قرار گرفته است که اجرای آنها از سوی دولت محترم، نتایج خوبی به همراه خواهد داشت.