فیلترینگ و اختلال شبکه استفاده استارلینگ را ۲۰ برابر کرد!
چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران، توسط کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران منتشر شد. این گزارش تصویری از وضعیت اینترنت در ایران ارائه می‌دهد که هم بیانگر مشکلات جدی است و هم به برخی پیشرفت‌های محدود اشاره دارد.
عصر اقتصاد با برداشتی آزاد از این گزارش به بررسی کیفیت اینترنت در ایران پرداخته که در ادامه می خوانید:
رشد استفاده از اینترنت استارلینک
طبق این گزارش، روند استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در یک سال گذشته افزایشی ۲۰ برابری داشته است. بیش از ۳۰ هزار کاربر ایرانی حاضر به پرداخت هزینه‌های بالا (۷۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار در ماه) برای دسترسی به اینترنتی سریع‌تر و بدون محدودیت هستند.
فناوری‌های جدیدی مانند نسل بعدی اینترنت ماهواره‌ای (Direct To Cell) می‌توانند چالش‌های جدی برای سیاست‌های محدودکننده داخلی ایجاد کنند.
استارلینک به عنوان یک جایگزین مهم برای کاربران ایرانی که از اینترنت داخلی ناراضی هستند، نقش پررنگی ایفا کرده است. افزایش دسترسی به این فناوری نه تنها به کاربران کمک کرده بلکه مشکلات موجود در سیاست‌های محدودکننده داخلی را نمایان‌تر ساخته است.
اثرات فیلترینگ بر کیفیت شبکه
استفاده گسترده از فیلترشکن‌های رایگان، تلفن‌های همراه ایرانی‌ها را به عامل مهمی در افزایش آلودگی شبکه تبدیل کرده است. این موضوع همچنین به افزایش حملات DDoS از مبدا ایران منجر شده است، زیرا بسیاری از فیلترشکن‌ها دستگاه‌ها را به شبکه‌های bot-net تبدیل می‌کنند.
فیلترینگ گسترده باعث شده کاربران به ابزارهای نامطمئن و ناامن روی آورند که علاوه بر تهدید امنیت شخصی، شبکه کلی اینترنت کشور را نیز آسیب‌پذیر کرده است. این مشکل نیازمند بازنگری اساسی در سیاست‌های محدودکننده اینترنت است.
خسارت اقتصادی ناشی از اختلال‌های شبکه
اختلال‌های اینترنتی هزینه‌های قابل توجهی برای کسب‌وکارهای دیجیتال دارند. بر اساس این گزارش، اختلال روی HTTP3 به تنهایی می‌تواند روزانه ۲ میلیارد تومان و سالانه ۷۳۰ میلیارد تومان به یک شرکت استارت‌آپی خسارت وارد کند.
این خسارت‌ها تنها محدود به HTTP3 نیست و اختلالات گسترده در دسترسی به سرویس‌های دیگر نیز اثرات مشابهی دارند. برای مثال، کاهش کیفیت شبکه در لایه‌های دیگر همچنان کسب‌وکارها را تحت فشار قرار داده و روند رشد اقتصادی آن‌ها را مختل می‌کند.
نواقص در داده‌های سامانه Speedtest
داده‌های سامانه Speedtest که توسط سیاست‌گذاران برای اثبات بهبود وضعیت اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ درصد این داده‌ها به کاربران تهران و اینترنت ثابت مربوط است. بسیاری از استان‌ها بدون داده کافی یا با کمتر از ده دستگاه بررسی شده‌اند. بنابراین، این سامانه معیار مناسبی برای سنجش وضعیت اینترنت ایران نیست.
علاوه بر این، تحلیل‌های مبتنی بر Speedtest به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی و تکنیکی، نمی‌توانند تصویر دقیقی از وضعیت اینترنت کشور ارائه دهند. لازم است معیارهای متنوع‌تری برای ارزیابی کیفیت اینترنت مورد استفاده قرار گیرد.
بهبودهای فنی محدود
در شش ماه گذشته، برخی بهبودهای فنی از جمله رفع اختلالات IPv6 و محدودیت تانل‌های GRE و IPSEC انجام شده است. همچنین میانگین سرعت اینترنت کاربران ایرانی از ۴.۵ مگابیت بر ثانیه به ۵.۴ مگابیت بر ثانیه افزایش یافته است. با این حال، همچنان کیفیت اینترنت در ایران در میان بدترین‌های جهان قرار دارد.
این بهبودها نشان‌دهنده ظرفیت‌های فنی بالقوه کشور برای توسعه زیرساخت‌ها هستند، اما کافی نیستند. افزایش پهنای باند و ارتقای شبکه Access باید به اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاران تبدیل شوند.
محدودیت‌های داخلی و رتبه پایین جهانی
بر اساس داده‌های گزارش، ایران پس از چین، محدودترین اینترنت جهان را دارد و در رتبه ۹۵ از ۱۰۰ کشور قرار گرفته است. این وضعیت به دلیل سیاست‌های محدودکننده داخلی، تحریم‌های خارجی و مشکلات گسترده در لایه Access ایجاد شده است.
این محدودیت‌ها نه تنها دسترسی کاربران را محدود کرده بلکه کسب‌وکارهای داخلی را نیز تحت فشار قرار داده است. بسیاری از کسب‌وکارها برای جبران این مشکلات به راه‌حل‌های جایگزین مانند استفاده از سرورهای خارجی روی آورده‌اند.
مطالبات کسب‌وکارهای اینترنتی
انجمن تجارت الکترونیک تهران در بخش پایانی گزارش خود، پیش‌نویسی برای مطالبه‌گری از کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه ارائه کرده است.
این پیش‌نویس شامل درخواست شفافیت در مسدودسازی دامنه‌ها، امکان استعلام برخط، و ممنوعیت مسدودسازی بدون تایید شورای عالی فضای مجازی برای کسب‌وکارهای بزرگ است.
بندهای این پیش‌نویس شامل پیشنهاداتی نظیر راه‌اندازی سامانه ثبت اعتراض کاربران و شفافیت بیشتر در فرآیند تصمیم‌گیری مسدودسازی‌ها هستند. این مطالبات می‌توانند گامی به سوی حمایت بهتر از کسب‌وکارهای دیجیتال باشند.
گزارش چهارم کیفیت اینترنت نشان می‌دهد که با وجود برخی پیشرفت‌های فنی محدود، اینترنت ایران همچنان با مشکلات جدی از جمله کیفیت پایین، اختلالات گسترده و محدودیت‌های داخلی مواجه است. این وضعیت نه تنها کاربران بلکه کسب‌وکارهای دیجیتال را نیز با چالش‌های فراوانی روبرو کرده است. مطالبه‌گری و رفع مشکلات ساختاری می‌تواند گامی به سوی بهبود این شرایط باشد.
همچنین توجه به راهکارهای نوآورانه مانند گسترش اینترنت ماهواره‌ای و توسعه زیرساخت‌های مدرن می‌تواند تحولی در تجربه کاربران و رشد اقتصادی کشور ایجاد کند.
ادامه بررسی و ارائه گزارش‌های دقیق‌تر از سوی نهادهای تخصصی می‌تواند به شفافیت بیشتر و اتخاذ تصمیمات مناسب‌تر کمک کند.
